کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام

معرفی کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام

کتاب الکترونیکی تاریخ تحول دولت در اسلام (تا پایان امویان) نوشتهٔ شجاع احمدوند در نشر نی چاپ شده است. این کتاب اثری پژوهشی در حوزهٔ علوم سیاسی و تاریخ اسلام است که به بررسی روند شکل‌گیری و تحول نهاد دولت در جوامع اسلامی تا پایان دورهٔ امویان می‌پردازد. این کتاب با رویکردی تحلیلی، مفاهیم بنیادین دولت، ساختارهای قدرت و نهادهای سیاسی را در بستر تاریخی اسلام واکاوی می‌کند. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام اثر شجاع احمدوند

این کتاب حاصل سال‌ها تدریس و پژوهش در حوزهٔ تاریخ تحول دولت در اسلام است و به‌عنوان منبعی دانشگاهی برای دانشجویان علوم سیاسی و تاریخ نگاشته شده است. نویسنده با نگاهی انتقادی به آثار پیشین، تلاش می‌کند از سطح روایت‌های سنتی و شرق‌شناسانه فراتر رود و با بهره‌گیری از نظریه‌های مدرن، به‌ویژه نظریهٔ دولت ماکس وبر، به تحلیل ماهیت و ساختار دولت اسلامی بپردازد. اثر حاضر، تحولات دولت را از عصر پیامبر تا پایان حکومت امویان دنبال می‌کند و ضمن بررسی زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، به نقش نهادها و عناصر دولتی مانند ارتش، مالیات و بوروکراسی توجه دارد. کتاب در شش فصل تنظیم شده و هر فصل به یکی از مقاطع کلیدی تاریخ دولت اسلامی اختصاص یافته است. نویسنده با مقایسهٔ سنت‌های تاریخ‌نگاری اسلامی و رویکردهای غربی، نقاط قوت و ضعف هرکدام را بررسی می‌کند و تلاش دارد تصویری تحلیلی و چندلایه از جریان دولت‌سازی در اسلام ارائه دهد.

خلاصه کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام

در کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام (تا پایان امویان)، نویسنده ابتدا به بررسی سنت تاریخ‌نگاری اسلامی و جایگاه دولت در این سنت می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه روایت‌های تاریخی اولیه بیش‌تر بر نقل وقایع و جابه‌جایی خلفا تمرکز داشته‌اند تا تحلیل ساختارهای درونی دولت. سپس، با‌تکیه‌بر نظریه‌های دولت، به‌ویژه دیدگاه ماکس وبر دربارهٔ انحصار زور مشروع، مفهوم دولت را تعریف و عناصر بنیادین آن را معرفی می‌کند. کتاب با تحلیل ساخت قدرت در عربستان پیش از اسلام، به محدودیت‌های ساختاری و اجتماعی شبه‌جزیره اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد که چگونه فقدان قلمرو معین، نبود مشروعیت سراسری و فقدان نهاد مدعی انحصاری اعمال زور، مانع شکل‌گیری دولت متمرکز پیش از اسلام بوده است. با ظهور اسلام و تأسیس دولت نبوی در مدینه، نویسنده به بررسی ساخت داخلی و روابط خارجی این دولت می‌پردازد و نقش منشور مدینه را در شکل‌دهی به نهادهای سیاسی و اجتماعی برجسته می‌کند. در ادامه، جریان انتقال قدرت از پیامبر به خلفای نخستین و چالش‌های مربوط به مشروعیت و ساخت قدرت در این دوره تحلیل می‌شود. کتاب با بررسی دولت اموی، ویژگی‌هایی چون قبیله‌گرایی، سلطنت‌گرایی و عقل‌ستیزی را به‌عنوان شاخص‌های تحول دولت اسلامی در این دوره معرفی می‌کند و نقاط ضعف و قوت این ساختارها را از منظر تاریخی مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

چرا باید کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، به بررسی ریشه‌ها و تحولات نهاد دولت در اسلام می‌پردازد و تلاش می‌کند فراتر از روایت‌های سنتی، با استفاده از نظریه‌های مدرن علوم سیاسی، ماهیت و ساختار دولت اسلامی را واکاوی کند. اثر حاضر برای کسانی که به دنبال فهمی عمیق‌تر از مراحل دولت‌سازی، نقش نهادها و عناصر قدرت در تاریخ اسلام هستند، منبعی مناسب است و امکان مقایسهٔ تطبیقی میان سنت‌های اسلامی و نظریه‌های غربی را فراهم می‌کند.

خواندن کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم سیاسی، تاریخ اسلام، مطالعات تمدنی و علاقه‌مندان به مباحث دولت و قدرت در جوامع اسلامی مناسب است. همچنین به کسانی که دغدغهٔ فهم تحولات ساختار سیاسی و نهادهای حکومتی در تاریخ اسلام را دارند، پیشنهاد می‌شود.

فهرست کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام

فصل اول: تاریخ‌نگاری اسلامی و دولت: فصل اول به بررسی سنت تاریخ‌نگاری اسلامی، جایگاه دولت در این سنت و نقد روایت‌های تاریخی اولیه می‌پردازد.

فصل دوم: چیستی دولت و تحول: این فصل مفاهیم بنیادین دولت و نظریه‌های مختلف دربارهٔ ماهیت دولت و شاخص‌های تحول آن را معرفی و تحلیل می‌کند.

فصل سوم: ساخت قدرت در عربستان پیش از اسلام: شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی شبه‌جزیرهٔ عربستان پیش از ظهور اسلام و موانع شکل‌گیری دولت متمرکز در این فصل بررسی می‌شود.

فصل چهارم: ساخت داخلی و روابط خارجی دولت نبوی: این بخش به تبیین ساختار دولت پیامبر در مدینه، روابط خارجی و نقش منشور مدینه در شکل‌دهی به نهادهای سیاسی می‌پردازد.

فصل پنجم: انتقال قدرت و استقرار خلافت قریش: در این فصل مراحل انتقال قدرت از پیامبر به خلفای نخستین، چالش‌های مشروعیت و ساخت قدرت در این دوره تحلیل می‌شود.

فصل ششم: ساخت و روابط قدرت در دولت اموی: ویژگی‌های ساختاری دولت اموی، نقش قبیله‌گرایی و سلطنت‌گرایی و ارزیابی نقاط ضعف و قوت این دوره را مورد بررسی قرار می‌دهد.

بخشی از کتاب تاریخ تحول دولت در اسلام

«یکی از کانال‌هایی که مانع انزوای مطلق عربستان می‌شد، وجود بازار بود؛ ده بازار که ویژگی‌های برجسته‌ای داشت. یعقوبی گزارش نسبتاً دقیقی از وضعیت این بازارها ارائه می‌دهد: نخست، بازار دومه‌الجندل که در ماه ربیع‌الاول برپا می‌شد. بزرگان و پیشگامان این بازار، غسّان و کلب بودند. هرکدام از این دو طایفه که غالب می‌شد، مدیریت بازار را برعهده می‌گرفت. دوم، بازار مشقّر در هجر بود که در جمادی‌الاول برپا می‌شد و بنی‌تیم، طایفهٔ منذر بن ساوی پادشاه بحرین، مدیریت آن را برعهده داشت؛ کسی که در سال ششم هجرت وقتی نامهٔ رسول خدا را دریافت کرد خود و اهل بحرین اسلام آوردند. سوم، بازار صحار بود که در روز اول رجب برپا می‌شد، بازاری که در آن به مراقبت و نگهبانی نیاز نبود. چهارم، بازار ریّا بود. معمولاً تاجران پس از بازار صحار به بازار ریّا می‌رفتند و خاندان جُلُندی از آن‌ها ده‌یک می‌گرفتند. پنجم، بازار شحر بود. مدیریت این بازار برعهدهٔ قبیلهٔ مَهره بود. این بازار زیر سایهٔ کوهی قرار داشت که قبر هود پیامبر در آن‌جا بود و به همین دلیل در آن‌جا نیز حمایت و نگهبانی در کار نبود. ششم، بازار عدن بود که در اول ماه رمضان برپا می‌شد و ابناء از آن‌ها ده‌یک می‌گرفتند. عمده‌ترین کالای این بازار طیب (عطریات) بود که به سایر مناطق صادر می‌شد. هفتم، بازار صنعا بود که در نیمهٔ ماه رمضان برپا می‌شد و نیز ابنا از آن‌ها ده‌یک می‌گرفتند. هشتم، بازار رابیه در حضرالموت بود. وضعیت این بازار قدری متفاوت بود، زیرا این منطقه در قالب قبیله‌ای مستقل و بدون وابستگی به دولتی خاص بود و همواره در معرض هجوم راهزنان قرار داشت و به همین دلیل بدون حمایت و محافظت نمی‌شد به آن‌جا رسید. نهم، بازار عکاظ بود در بالای نجد که در ذی‌القعده برگزار می‌شد. این بازار از این جهت شهره بود که بخش مهمی از مفاخرهٔ عرب، ضمانت‌ها و پیمان‌های صلح عرب در ایام این بازار انجام می‌شد. قریش و سایر عرب‌ها اغلب در آن مشارکت می‌کردند و البته بیش‌ترین شرکت‌کننده از قبیلهٔ مُضر بود. دهم، بازار ذی‌المجاز بود. اغلب زائران پس از بازار عکاظ و بازار ذی‌المجاز برای انجام حج به مکه می‌رفتند»