کتاب اندرزنامه نویسی در ایران باستان

کتاب اندرزنامه‌نویسی در ایران باستان نوشتۀ نسرین اصلانی در انتشارات اندیشه احسان به چاپ رسیده است. این کتاب ضمن بررسی پیشینۀ اندرزنامه‌نویسی در دورۀ کهن ایران، طی ۲ بخش به بررسی اوضاع اجتماعی ۳ دورۀ باستانی هخامنشی، اشکانی و ساسانی پرداخته و ادبیات و اندرزهای آن دوران، انواع موضوعات، تفاوت در سبک نگارش اندرزها و آوانویسی متن آن‌ها را مطالعه کرده است.

درباره کتاب اندرزنامه‌نویسی در ایران باستان

ایرانیان باستان علاقۀ زیادی به سخنان حکمت‌آمیز و ادبی و مضامین اخلاقی داشتند. حجم درخور توجهی از اسطوره‌ها و آیین‌های کهن ایرانی جنبۀ اندرزی و تربیتی دارند. اندرزنامه‌های ایرانی، از ابزارهای حفظ و اصلاح نظام اجتماعی بودند. با نگاهی به تاریخ ایران و حضور آریایی‌ها و با تشکیل حکومت‌های سیاسی می‌توان دریافت که اندرزنامه‌نویسی در ایران باستان قدمتی به‌اندازۀ تشکیل اولین حکومت‌ها و حتی بسیار پیش‌تر از آن دارد. در کتیبه‌های شاهان هخامنشی، عبارت‌ها و جمله‌های اندرزی، گاهی مستقیم و در بسیاری موارد غیرمستقیم به چشم می‌خورد. تمامی نصایح دینی و حتی عملی که در اوستا آمده است، نشان از اهمیت اندرز و اندرزنامه‌نویسی در کتاب دینی زردشتیان دارد. در دوران اشکانیان نیز این سنت کماکان ادامه داشته و در زمان ساسانیان و به‌خصوص دورۀ خسرو انوشیروان به اوج خود رسیده است. حجم گستردۀ خدای‌نامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و اندرزنامه‌های بسیاری که از این دوران برجای مانده شاهدی گویا بر این مدعاست. این نوشته‌ها بیشتر حاوی مطالبی در ستایش خردورزی، دانش‌اندوزی و پرهیز از صفات ناپسند است.

اندرزنامه‌ها در زمرۀ ادبیات شفاهی به شمار می‌آیند که با کمی تغییرات از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته‌اند؛ به‌همین دلیل تعیین نویسنده و تاریخ نوشتن برای این آثار کاری دشوار یا حتی محال است. اندرزنامه‌ها را به‌لحاظ موضوعی می‌توان به دو دستۀ دینی و حکمت عملی تقسیم کرد.

کتاب اندرزنامه‌نویسی در ایران باستان، در مقدمه، پیشینۀ سنت اندرزنامه‌نویسی را بررسی کرده و اندرزهای کهن ایرانی در دورۀ باستان و میانه را معرفی کرده است. بعد از ان دو بخش اصلی کتاب آغاز می‌شوند. در بخش اول، اوضاع کلی ایران باستان در ۳ دورۀ هخامنشی، اشکانی و ساسانی بررسی شده است. بخش دوم متون اندرزی نام دارد. در این بخش متون اندرزی در دورۀ باستان و دورۀ میانه به تفکیک موضوع، متن اندرز و آوانویسی هرکدام آمده و شرح مفصلی از این اندرزنامه‌ها نوشته شده است. ادبیات این اندرزها، سبک نگارش آن‌ها و تأثیر جامعه بر نوع آن‌ها از دیگر موضوعاتی است که در کتاب مطالعه و بررسی شده است.

خواندن کتاب اندرزنامه‌نویسی در ایران باستان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

به پژوهشگران ادبی، دوستداران ادبیات باستانی ایران و تاریخ ایران باستان پیشنهاد می‌کنیم.