کتاب ارزش گذاری اقتصادی کالاها و خدمات اکوسیستمی در عرصه منابع طبیعی

کتاب ارزش گذاری اقتصادی کالاها و خدمات اکوسیستمی در عرصه منابع طبیعی نوشتهٔ معصومه منصوری و محمد شیخکانلوی میلان و زینب برعندان و سیده مریم طاهرزاده موسویان است و نشر عطران آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب ارزش گذاری اقتصادی کالاها و خدمات اکوسیستمی در عرصه منابع طبیعی

امروزه کره‌زمین با بحران‌های محیط‌زیستی عمده‌ای مواجه است. بروز مشکلاتی چون از بین رفتن لایه ازن، گرم شدن کره‌‌‌زمین در اثر گازهای گلخانه‌‌ای و سیر قهقرایی و نابودی اکوسیستم‌های طبیعی شواهدی از چنین بحران‌هایی به‌حساب می‌آیند. تلاش برای برآورد ارزش واقعی مجموعه کالاها و خدمات محیط‌زیستی به‌ویژه جنگل‌ها ازآنجا ضرورت می‌یابد که هم‌اکنون فشارهای گوناگون ناشی از انگیزه‌ها و مقاصد اقتصادی، زمینه‌‌ساز زوال و نابودی آن‌ها شده است؛ بنابراین در سال‌‌های اخیر اقتصاددانان عرصه منابع‌طبیعی به ارزش‌گذاری و سنجش نقش منابع جنگلی در تأمین رفاه انسانی پرداخته‌اند که این امر بنیان‌گذار روند تحقیقاتی رو به رشدی است که سعی دارد شناخت ما را نسبت به رابطه بین سیستم اقتصادی، اکولوژیکی و همین‌طور اهمیت منابع جنگلی و راه‌های گوناگون فایده‌رسانی آن به بشر را گسترش دهد. مهم‌ترین دلایل ارزش‌گذاری منابع‌طبیعی و سیستم‌های محیطی از دیدگاه اقتصاددانان و اکولوژیست‌ها عبارت‌اند از: شناخت و درک منافع محیط‌زیستی و اکولوژیکی، ارائه مسائل محیط‌زیستی کشور به تصمیم‌گیرندگان و برنامه‌ریزان، فراهم آوردن ارتباط میان سیاست‌های اقتصادی و درآمدهای طبیعی، اصلاح مجموعه محاسبات ملی مانند تولید ناخالص داخلی و جلوگیری از تخریب و بهره‌برداری بی‌رویه از این منابع است.

بسیاری از جنبه‌های محیط‌زیستی برای مردم ارزشمند هستند، اما ارزش آن‌ها در سیستم‌های بازاری منعکس نمی‌شود. به همین دلیل ارزش‌گذاری به‌عنوان یک ابزار تحلیلی برای تصمیم‌گیری باهدف مقایسه سود و زیان سناریوهای معین تلقی می‌شود. اگر بخواهیم ارزش یک منبع طبیعی را به جامعه بشناسانیم، نیاز به طبقه‌بندی کارکردها، کالاها و خدماتی است که در ارزش‌گذاری کل دخالت دارند. این کارکردها در چهار گروه اصلی شامل کارکردهای تنظیمی، کارکردهای زیستگاهی، کارکردهای تولیدی و کارکردهای اطلاعاتی تقسیم‌بندی می‌‌شوند. به‌طورکلی ارزش کل اقتصادی منابع‌طبیعی به دو گروه ارزش استفاده‌ای و غیراستفاده‌ای تقسیم می‌شود. ارزش استفاده‌ای جنگل‌ها خود به دو گروه مصرفی (مانند ارزش برداشت چوب و هیزم) و غیرمصرفی (در دو گروه مستقیم مانند ارزش تفرجی پارک جنگلی و غیرمستقیم مانند جذب دی‌اکسیدکربن و تولید اکسیژن تقسیم می‌شود). بخش دیگری از ارزش جنگل‌ها، ارزش‌های غیراستفاده‌ای آن‌ها است. این نوع ارزش مربوط به مبالغی می‌شود که افراد تمایل دارند باهدف حفاظت از یک منبع بپردازند. به همین دلیل به آن‌ها ارزش‌های حفاظتی نیز گفته می‌شود. به این نوع ارزش غیراستفاده‌ای، ارزش انتخابی (اختیاری) گفته می‌شود. ممکن است افرادی تمایل داشته باشند جنگل‌ها برای استفاده نسل‌های آینده محافظت شود که به این نوع ارزش، ارزش میراثی گفته می‌شود. درنهایت عده‌ای هم براساس تمایلات خیرخواهانه به حفاظت از جنگل علاقه دارند، نه به‌منظور استفاده خود یا نسل آینده، این افراد فقط به وجود جنگل‌ها ارزش می‌دهند، این ارزش غیراستفاده‌ای هم ارزش وجودی نامیده می‌شود. مجموع ارزش‌های اختیاری، میراثی و وجودی ارزش غیراستفاده‌ای یا حفاظتی را تشکیل می‌دهد. از مجموع ارزش‌های استفاده‌ای و غیراستفاده‌ای، ارزش کل اقتصادی منابع‌طبیعی به دست می‌آید.

خواندن کتاب ارزش گذاری اقتصادی کالاها و خدمات اکوسیستمی در عرصه منابع طبیعی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزه‌های اقتصاد، محیط زیست و منابع طبیعی پیشنهاد می‌کنیم.