کتاب یک نغمه طرب انگیز از طربنامه حافظ

کتاب یک نغمه طرب انگیز از طربنامه حافظ نوشته و پژوهش محمدجعفر فاخری و گردآوری‌شده توسط محمدحسین تقوایی است و انتشارات فرنام آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب یک نغمه طرب انگیز از طربنامه حافظ

مرحوم حجت‌الاسلام میرزا محمدجعفر فاخری فسایی از دلدادگان و ارادتمندان به خاندان عصمت و طهارت علیهم‌السلام بوده‌ است. وی دانشمند، ادیب و شاعری بوده که شعر و ادب را در خدمت به اهل بیت علیهم‌السلام به کار گرفته و نام خود را در زمرهٔ شاعران آئینی ایران اسلامی ثبت و ضبط کرده‌است. فاخری دیوان‌های شاعران پارسی‌گو را با دقت نظر مطالعه کرده و در آن‌ها به تحقیق و پژوهش پرداخته‌ است.

اُنس فاخری با حافظ اما خود حکایتی دیگر است. آغازگر اغلب منبرها و سخنرانی‌های وی ابیاتی از غزلیات خواجه شیراز بوده‌ است. فاخری حافظ را از شیعیان مخلص و صافی‌ضمیر می‌داند که به لحاظ شرایط خاص زمانی و مکانی زندگی‌اش زبان رمزآلود و سمبولیک را برای بیان مفاهیم مطلوبش انتخاب کرده‌ است و چنانچه در کتاب «یک نغمه طرب‌انگیز از طرب‌نامه حافظ» اثبات کرده، غزلیات خواجه اهل راز همه در مدح اهل بیت علیهم‌السلام به ویژه امیرمؤمنان علیه‌السلام و به طور خاص در مدح حضرت ولی عصر (عج) و شکایت از غیبت و فراق آن وجود نازنین است.

«یک نغمه طرب‌انگیز از طرب‌نامه حافظ» از جمله آثار ستودنی و فاخر مرحوم فاخری است و چنانکه خود در جلد کتاب مرقوم داشته، فاخری این اثر را «به تعلیم استاد مقام‌شناس همه فن آگاه مرحوم حاج یوسف حدائق شیرازی نوّرالله مرقده» تألیف کرده‌ است. فاخری در این اثر آنچه را از محضر استادش در شرح غزلیات خواجه آموخته، نگاشته است.

می‌دانیم که شعر حافظ به گونه‌ای است که هر کس به فراخور ذوق و سلیقه‌اش، به تناسب درک و فهمش نوعی معنا را از آن دریافت می‌کند، فاخری علّت این امر را می‌داند که شعر حافظ مانند قرآن چهار پهلو و ذو وجوه است، تاب همه جور معنی دارد، از این رو هر کس موافق مشرب و مطابق ذوق خود شرح برای آن می‌تراشد و معنی از آن بیرون می‌آورد.

تفسیری که مرحوم حاج شیخ یوسف حدائق از غزلیات حافظ دارد و فاخری بر مبنای آن در این اثر به شرح برگزیده‌ای از اشعار حافظ پرداخته‌ است، گونه‌ای جدید از تفسیر حافظ و بالطبع در معرض تحلیل‌ها و انتقادات بسیاری از سوی سایر مشرب‌های فکری قرار خواهد گرفت. فاخری در مقدمهٔ کتاب به طور اجمال به پاره‌ای از این نقدها پرداخته و با ذکر آن‌ها مستدلاً پاسخ آن‌ها را ذکر کرده‌ است. آنچه «یک نغمه طرب‌انگیز از طرب‌نامه حافظ» را خواندنی‌تر ساخته، نوع استدلال‌های فاخری در شرح واژه‌ها و ابیات است.

خواندن کتاب یک نغمه طرب انگیز از طربنامه حافظ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران خواجه حافظ شیرازی و تفسیر اشعار او پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب یک نغمه طرب انگیز از طربنامه حافظ

«اَلا یا اَیها الساقی اَدِرکأساً و ناوِلها

با این‌که از بس که دیکتاتور قوی روزگار با چهره عبوس گرفته با من ضعیف برابر شده و روی بد به من نشان داده و با چشم‌قهری‌های سخت خشم‌آلودی به طرفم نظر انداخته، چنان کوچکم ساخته که دیگر اگر به فرض محال برایم به خاک بیفتد و زمین ببوسد و همچو عبد ذلیل مطیع اراده‌ام شود و بگوید:

بندگانیم جان و دل بر کف

چشم بر حکم و گوش بر فرمان

و هزار از این خوش‌آمدها و تملق‌ها عرضه دهد، مطلقاً بزرگ نخواهم شد و اصلاً سر افتخار و مباهات پیدا نخواهم کرد تا چه رسد به حال کنونی که هنوز این دهر مستبد دست از سرم برنداشته و همی با پای چکمه به مغز و دماغم می‌کوبد و به کار تحقیر و تصغیر و خرد کردنم ادامه می‌دهد. با این وصف باز گاه‌گاهی به خیال خود چشم روزگار را پائیده و به توهّم اینکه دیگر از من صرف نظر فرموده و کاری به کارم ندارد، سری از خاک بلند می‌کنم و جنبشی بخویش می‌دهم و منمی می‌زنم و رجزی می‌خوانم و به‌خود می‌نازم و پیش خودم جای نازندگی هم دارد، که این منم که چند سال از محضر شریف یوسف شیراز که عزیز مصر علم و ادب و شاهد محفل روحانیون بود، استفاده و استفاضه‌ها کرده‌ام این منم که چندگاه در تجلّیگاه یوسفی «که مظهر و مرآت جمال و مرام و مسلک عالیش خاتمه دادن جنگ هزار و چند صدساله هفتاد و دو یا سه ملّت و برقرار کردن عقد اخوّت و یگانگی بین آنها بود یعنی آرزو و تمنّایش این بود که این هزار رنگی‌هائی که بین جامعه مسلمین دنیا حکمفرما و مایه یک عالم بدبختی و سیه‌روزی است به یکرنگی متبدّل و همه آنان در زیر لوای وحدت و عشق درآیند تا گوی سعادت و خوشبختی را از جهانیان ببرند و از اسفل‌السافلین زمین که الحال در آنند به ناگهان سر از آسمان‌ها بیرون کنند.» به سیر و تماشا مشغول و از فکر منّور و اندیشه روشنش استناره و استضائه‌ها نموده‌ام.»