کتاب قصه ما به خر رسید

کتاب قصه ما به خر رسید نوشتهٔ غلامعلی گرایی و زهراسادات حسینی است و نشر خاموش آن را منتشر کرده است. این کتابْ خر و خرپژوهی در شعر فارسی است.

درباره کتاب قصه ما به خر رسید

یکی از شیوه‌های رایج در طنز تشبیه به حیوانات است. بیشتر نویسندگان و شاعران برای بیان مقاصد خود از جهان جانوران و صفات و حرکات آن‌ها سود جستند و این امر دو علت عمده داشت: یکی اینکه با گفتار صریح یا بدگویی و ریشخند مستقیم بزرگان و فرمانروایان و قربانیان خود را کاری ناممکن می‌دیدند. دوم اینکه آنان با تشبیه کردن قربانیان خود به حیوانات که جز خوردن و زیستن و خوابیدن و بچه آوردن کاری نمی‌توانند، آنها را از آسمان رفت و شأن خیالی خودشان فرو می‌کشیدند و با لحن انتقادی و طنزآمیز فضایل آسمانی و کمالات روحانی را به خاطر اعمال و رفتارشان از انسان می‌گرفتند و در مقابل به خاطر صفات نفسانی و حیوانی برجسته که در رجال و بزرگان می‌دیدند آنها را به حیوانی که در آن صفت سرآمد بودند تشبیه می‌کردند.

کله خر در متون پهلوی به صورت xar خر مورد استفاده قرار گرفته است در لغت به معنی بزرگ، قوی، رئیس و غیره نیز آمده است. در زبان فارسی ترکیبات بسیاری با این واژه ساخته شده که از آن جمله است: خربنده، خرمگس، خرچنگ، خرموش، خرگوش، خرمهره، خرپشت، خرتوت و... .

خر در ادبیات عامیانه جهان سمبولی از بلاهت، کودنی و کانایی است و به همین دلیل در طول تاریخ دستمایهٔ بسیاری از شاعران، طنزپردازان و نویسندگان قرار گرفته است. ادبیات فارسی مشحون از ترکیبات جالب، امثال و کنایات نمکی و شیرین نیز که در آن واژهٔ خر برای مقاصد مختلف ادبی به کار رفته است ترکیباتی همچون از خر افتادن، بار بر خر نهادن، بر خر خود سوار شدن، پل خرگیری، خر نرینه، سرخرشدن و غیره.

خرپژوهی در شعر طنز فارسی یکی از زمینه‌هی طنز بود که بایستی به جد مورد تحقیق و پژوهش قرار می‌گرفت. مولفان این اثر سعی کرده‌اند با بررسی بیشتر کتاب‌های طنز فارسی، نمونه‌های طنز و فکاهی خزنامه‌ها و خرسروده‌ها را جمع‌آوری کنند و در قالب یک کتاب مستقل معرفی کنند.

خواندن کتاب قصه ما به خر رسید را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران زبان و ادبیات فارسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب قصه ما به خر رسید

«خرنامه»

خر من تازگی سامان گرفته

کمک از این، کمک از آن گرفته

به لطف وام مسکن، در طویله

خر بیچاره‌ام اسکان گرفته

ولی در زیر بار قسط وامش

هزاران درد بی‌درمان گرفته

خرم در رشتهٔ دو قهرمان شد

برنده بین خرهای جهان شد

شده چون عضو شورای طویله

به یک شب در سیاست نکته‌دان شد

به من فیس و افاده می‌فروشد

چراکه جزء از ما بهتران شد

***

«دوبیتی‌های خری»

مو آن در گل فرورفته خر استم

غریب و بی‌کس و دربه‌در استم

حریف مو همش جف شیش میاره

ولی مو کنج تخته ششدر استم