کتاب تجارت جهانی و امنیت ملی

کتاب تجارت جهانی و امنیت ملی نوشتهٔ سباستین مانتیلا بلانکو و الکساندر پهل و ترجمهٔ علی مجتهدی است و انتشارات دنیای اقتصاد آن را منتشر کرده است. این کتاب دربارهٔ مستثنیات امنیت ملی در موافقت‌نامه‌های تجاری است.

درباره کتاب تجارت جهانی و امنیت ملی

شروط استثنای امنیت ملی را می‌توان ازجمله متداول‌ترین عناصر تشکیل‌دهنده موافقت‌نامه‌های تجاری و سرمایه‌گذاری بین‌المللی دانست. اهمیت این شروط به‌اندازه‌ای است که مباحث پیرامون آن ازجمله چالش‌انگیزترین مباحث در مراجع آکادمیک و غیرآکادمیک حقوق بین‌الملل به‌حساب می‌آید. این مباحث، به‌طورکلی، ناظر بر دو پرسش اصلی است. اولین پرسش آن است که آیا شروط استنثای امنیتی واجد یک خصیصه خودقضاوتی  و نتیجتا خارج از حیطه قضاوت و ارزیابی مراجع رسیدگی هستند یا خیر. این پرسش به‌ویژه طی دهه ۲۰۰۰ میلادی و سال‌های قبل آن، سهم ویژه‌ای از این مباحث را به خود اختصاص داده و در قالب مقالات عدیده‌ای نیز بدان توجه شده است. غلبه نگرش حاکمیت‌محور نسبت به مقوله حقوق بین‌الملل طی آن دوران سبب شده ماهیت امنیتی این شروط و به‌ویژه ارتباط آن با حاکمیت داخلی دولت‌ها، در تفاسیر خودقضاوتی از این شروط موثر بیفتد. با گذر زمان و افزوده شدن بر غنای آکادمیک و رویه‌ای حقوق بین‌الملل، پرسش دومی در این زمینه طرح شد. با پذیرش خصیصه غیرخودقضاوتی، این پرسش مطرح می‌شود که در مواجهه با این شروط و دعاوی، چه استاندارد ارزیابی قابل‌اعمالی را باید پذیرفت.

در کتاب حاضر سعی شده است آرا و تصمیم‌های صادرشده از ناحیه مراجع رسیدگی بین‌المللی در خصوص این قبیل شروط مورد ارزیابی قرار گیرد. در این راستا، تصمیم‌های صادرشده از سوی هیئت‌های رسیدگی سازمان جهانی تجارت، دیوان بین‌المللی دادگستری و همچنین آرای دیوان‌های داوری سرمایه‌گذاری مورد اهتمام نویسندگان بوده است. مضاف بر آنکه با شناسایی سه نسل مختلف از شروط استثنای امنیت ملی، سعی می‌کنیم  نگرش موجود در قبال مذاکره و تدوین این شروط را بشناسیم.

 مطالب این کتاب، ضمن ارائه یک چارچوب کلی، در افزایش آگاهی خوانندگان نسبت به نسل‌های سه‌گانه شروط استثنای امنیتی موثر واقع شده و ایشان را با آخرین تحولات در تفسیر از این شروط و همچنین دیدگاه‌های مراجع رسیدگی بین‌المللی آشنا می‌کند.

خواندن کتاب تجارت جهانی و امنیت ملی را به چه کسانی پیشنهاد می‌‌کنیم

این کتاب برای متخصصان و دانشجویان حوزهٔ اقتصاد و حقوق بین‌الملل مناسب است.

بخشی از کتاب تجارت جهانی و امنیت ملی

مفاهیم اندکی را می‌توان نشان داد که همانند مفهوم «امنیت» تا این اندازه مهم و درعین‌حال بحث‌برانگیز باشد. در اکثر موارد، مباحث راجع‌به مفهوم امنیت، به این ختم می‌شود که دلایل و معاذیر امنیت ملی، در کجا و بر چه پایه‌ای مورد استناد قرار می‌گیرد. بحث از مفهوم امنیت، دربردارنده یک اخطار ضمنی، مبنی بر عدم پرسشگری، عدم جستجوگری و عدم تردیدافکنی (درباره اقدام‌های امنیتی) است. نکته آن است که چنین رویکردی در قبال مفهوم امنیت ملی، محدود به عرصه‌های سنتی این مفهوم، همانند دستگاه‌های پلیسی و اطلاعاتی نبوده و سایر عرصه‌های عملیاتی را نیز شامل می‌شود. چنین مشخصه‌ای از مفهوم امنیت را در سایر عرصه‌ها، ازجمله روابط بین‌الملل و به‌طور خاص عرصه تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی نیز می‌توان مشاهده کرد. در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود که دولت‌ها، مفهوم امنیت ملی را به‌منظور توجیه سیاست‌های محدودکننده خود در عرصه روابط بین‌الدولی، مورد بهره‌برداری قرار می‌دهند. این امر به‌ویژه طی چند سال گذشته، بیش‌ازپیش در عرصه روابط بین‌الدولی مشاهده شده است. در این زمینه، در حقوق بین‌الملل اقتصادی مثال‌های متعددی می‌توان یافت. مناقشه تجاری ایالات متحده در سازمان جهانی تجارت بر سر تعرفه‌های وضع شده بر آلومینیوم و استیل و همچنین دعاوی سرمایه‌گذاری دولت هند راجع‌به مسئله طیف‌های الکترومغناطیسی، تنها برخی نمونه‌های سال‌های اخیر هستند.

در جریان مذاکره برای انعقاد موافقت‌نامه‌های بین‌المللی، دولت‌ها مایلند ظرفیت لازم برای اتخاذ اقدام‌های مرتبط با حفاظت از امنیت ملی را برای خود پیش‌بینی کنند.  ناگفته نماند که از نظر برخی، پیش‌بینی چنین ظرفیت و امکانی در معاهدات، گریزگاهی برای دولت‌های متعاهد فراهم می‌کند. در هر صورت باید توجه داشت که تفسیر و اجرای شروط استثنای امنیتی، همواره دربردارنده یک بحث اختلافی راجع‌به برقراری توازن میان دو مسئله مهم است. توازن میان کارکرد موثر معاهده و حق حاکمیتی دولت‌ها در صیانت از منافع امنیتی ملی خود، آن بحثی است که در چگونگی تفسیر و اجرای شروط استثنای امنیتی، باید بدان توجه داشت.