کتاب قراردادهای دوره قاجار

کتاب قراردادهای دوره قاجار نوشته لیلا قنبری و کتایون جمشیدیان است. کتاب قراردادهای دوره قاجار به یکی از بخش‌های مهم تاریخ یعنی قراردادها می‌پردازد که سند مکتوب تاریخی به حساب می‌آیند.

درباره کتاب قراردادهای دوره قاجار

سرنوشت هر قوم و هر کشور در ارتباط بسیار تنگاتنگی است که این مردمان با دنیای اطراف خود دارند و یکی از عوامل تعیین‌کننده سرنوشت هر کشور سیاست و دیپلماسی آن کشور با دیگر کشورهای دنیا هستند. شاید در ابتدای تاریخ و اولین دولت‌ها دیپلماسی، سیاست و قراردادها اهمیت جنگ را هرگز نداشت ولی در زمانی که تعداد کشورها و ارتباطات بین آنها توسعه بیشتری پیدا کرد اهمیت این ارتباط بیشتر و بیشتر شد و در دنیای متمدن امروز با کاهش تعداد جنگ‌ها و کم شدن لشکرکشی‌ها برای کشورگشایی روابط و تعامل کشورها رنگ و روی سیاست و دیپلماسی گرفت.

شاهان قاجار ارتباط با کشورهای دیگر حتی همسایگان را ابداً نه جدی می‌گرفتند و نه اهمیت می‌دادند و خوانشی بسیار بدوی از ارتباط با کشورهای دیگر داشتند و این روابط در چهارچوب جنگ‌ها و کشورگشایی جای می‌گرفت و اگر قراردادی‌هایی در طول سلطنت قاجارها بسته هم می‌شد در شرایط جنگ بود و برای برقراری صلح بود و قراردادهای اقتصادی نیز در زمان خالی شدن خزانه و یا با اسرار دول غربی بسته می‌شد و در باریان و جامعه در نسبت با این قراردادها به دو گروه کاملاً مخالف و کاملاً موافق تقسیم می‌شدند.

ولی این قراردادها پس از جنگ با شکست ایران و برای برقراری صلح منعقد می‌شد نه برای مردم و نه برای هیئت حاکمه اهمیت پیروزی در جنگ را نداشت مفاد و بندهای قراردادهای مربوط به صلح یا مبادلات اقتصادی از نظر درباریان و مردم اهمیت زیادی نداشت. برای مثال ما درزمان معاهده گلستان دولت و درباریان سرخورده با بی‌اهمیت دانستن این معاهده در عمل بندهای نامشخص و مبهم این قرارداد به امضا رسید که مرزهای قانونی کاملاً مشخص نشده بود و این یکی از علل آغاز جنگ در سال‌های دیگر بود. این کتاب به مهم‌ترین و اصلی‌ترین قراردادهای دوران قاجار می‌پردازد.  

خواندن کتاب قراردادهای دوره قاجار را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به تاریخ پیشنهاد می‌کنیم. 

بخشی از کتاب  قراردادهای دوره قاجار

ایرانیان در زمان قاجار مشکلات اقتصادی بود حتی علل شکست در بسیاری از جنگ‌ها هم همین مورد بود. در این کتاب ما بر آن شدم ابتدا قدری در مورد شرایط اقتصادی زمان قاجار ابتدا بررسی کنم.

عصر قاجار دوره بنیاد تحولات بسیاری در ایران به شمار می‌آید. این عصر آغاز تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی در تمام ابعاد در مواجهه با تمدن مغرب‌زمین بوده است. نخبگان سیاسی این زمان نظر به اقتصاد نیز داشته‌اند. شخصیتی مانند حاج امین‌الضرب به‌عنوان بازرگانی عملگرا و نظریه‌پردازانی مانند: طالبوف تبریزی، میرزا ملکم خان و منتقدانی مانند مراغه‌ای و ده‌ها نفر دیگر از منورالفکران عصر قاجار در زمینه اقتصاد نظریه‌هایی ارائه کرده‌اند که در این تحقیق به نظریات برخی از این متفکران پرداخته می‌شود.

قاجارها وارث مملکتی شدند که اقتصاد آن از دیرباز بر بنیان زمین‌داری و زراعت به شیوه سنتی، تولیدات صنایع‌دستی و قالیبافی، بازرگانی و تجارت محدود خارجی و تولیدات دامی بود. این فعالیت‌های اقتصادی اگرچه به‌صورت مقطعی می‌توانستند منابع مالی دولت‌های گذشته را تأمین کنند، اما در این عهد به علت تغییر چهره اقتصادی جهان و رشد اقتصادی تجاری و سرمایه‌داری غرب و ظهور انعکاس آن در ایران به شکل کالا و سرمایه‌، دیگر کارایی سابق را نداشتند و به‌موازات تحول اقتصاد جهانی دچار نزول و افول یا رشد و ترقی کاذب می‌شدند. با توجه به این شرایط مسئله اصلی این نوشتار آن است که آیا نخبگان عصر قاجار به خصوص در دوران ناصری در ابعاد اقتصادی دارای نظریات اقتصادی بوده‌اند بی‌شک در پاسخ به این مسئله می‌توان فرضی را مطرح کرد که بله نخبگان سیاسی در این دوره به مسائل اقتصادی اندیشیده‌اند و راه‌حل‌هایی برای اقتصاد ایران بیان کرده‌اند. امروز ریشه‌های اساسی مشکلات ایران را باید درگذشته نه چندان دور یعنی عصر قاجار جست‌وجو کرد. از این رو به اندیشه‌ها و عملکرد اقتصادی برخی از نخبگان سیاسی عصر قاجار مانند: حاج امین‌الضرب، طالبوف تبریزی، نظر گوبینو راجع به تجار زمین‌دار و انتقاد مراغه‌ای از آنان، میرزا ملکم خان اشاره می‌شود.