ارباب حلقه‌ها (۱)
نویسنده: جی. آر. آر. تالکین
گوینده: یاسین طیب نعیمی
انتشارات: واوخوان
انواع ژانرهای کتاب کدامند؟
199,541 بازدید
وقتی می‌خواهیم به دوستی کتاب هدیه بدهیم معمولا به این فکر می‌کنیم که چه نوع کتاب‌هایی را بیشتر می‌خواند یا ممکن است بپسندد. این پرسش، در واقع سوالی راجع به ژانر مورد علاقه‌ی او است. ژانر کتاب در ساده‌ترین حالت، قالبی را مشخص می‌کند که کتاب در آن قرار می‌گیرد. هر رمان در دسته‌ای مشخص با ویژگی‌هایی ملموس طبقه بندی می‌شود. در طول تاریخ چیدمان قفسه‌ی کتابخانه‌ها بر اساس همین قالب‌ها بوده و در کتابخانه‌های بزرگ به زیرژانرها هم توجه می‌شود. خواننده‌ی پیگیر رمان به راحتی می‌تواند این طبقه بندی را درباره‌ی کتاب‌هایی که خوانده است انجام دهد و احتمالا برایش سخت نباشد ژانر مورد علاقه‌ی خود را انتخاب کند. در این مطلب به طور خلاصه به معرفی انواع ژانرهای مختلف و نمونه‌هایی از هر کدام می‌پردازیم تا با آگاهی کامل‌تری به دسته بندی کتاب‌ها توجه کنیم و شاید هم مطلع شویم نویسنده‌ی محبوب‌مان در کدام قالب پررنگ‌تر عمل کرده است. محبوب‌ترین نویسندگان، نویسنده‌های ژانر هستند و خوانندگان عموما به این دسته بندی‌ها اهمیت می‌دهند.
در ابتدا باید توجه کنیم که تمام کتاب‌ها را می‌شود به دو دسته تقسیم بندی کرد: داستانی و غیر داستانی. این دو مورد به زیر گروه‌هایی طبقه بندی می‌شوند که به آن‌ها ژانر می‌گوییم.
کتاب‌های داستانی، قصه‌های خیالی و ذهنی نویسنده و حاصل قدرت تخیل و خلاقیت او هستند و اتفاق‌ها در زندگی واقعی شکل نگرفته‌اند. کتاب‌های غیر داستانی، بر مبنای واقعیت نوشته شده‌اند. آن‌ها بر مبنای حقیقت و اطلاعات قابل دسترس نوشته شده‌اند.
در ادامه به زیر شاخه‌های کتاب‌های داستانی می‌پردازیم؛ به ژانرها. البته لازم است توجه کنیم که هر کتاب می‌تواند در چند ژانر قرار بگیرد. در واقع نویسنده با ترکیب ژانرهای مختلف به گستردگی رمان خود و پیچیدگی شخصیت‌ها و رفتارهای آنان پرداخته است. همچنین باید گفت که دسته‌بندی مشخص و قطعی برای انواع ژانرهای کتاب وجود ندارد.
رمان‌های اساطیری
ژانر داستانی اساطیری، در مورد رمان‌ها یا داستان‌هایی به کار برده می‌شود که به‌نوعی از اساطیر ملت‌ها، افسانه‌ها، قصه‌های پریان و فولکلور الهام بگیرد و ریشه در آن‌ها داشته باشد. در این ژانر برای شخصیت‌پردازی و قصه، معمولاً از کهن‌الگوهای آشنای اسطوره‌ها استفاده می‌شود، ولی نویسنده آن‌ها را به صورتی مدرن‌تر و گاهی با ترکیب دیگر ژانرها، مثل فانتزی، به کار می‌گیرد. این داستان‌ها عموماً الهام‌گرفته‌شده از اساطیر آسیا، آفریقا، یونان، چین، روم، فرهنگ بومیان آمریکا و افسانه‌های قرون‌وسطی هستند.
رمان «پنلو پیاد» اثر مارگارت اتوود، «دختری که به اعماق دریا افتاد» نوشته‌ی اکسی اوه و «اساطیر نورس» به قلم نیل گیمن از جدیدترین کتاب‌های این ژانر محسوب می‌شوند.
باید دقت داشت که ژانر اساطیری (Mythic) با ژانر اسطوره‌آفرینی (Mythopoeia) فرق دارد و نباید این دو را به جای هم گرفت. گرچه ظاهراً شباهت‌هایی دارند ولی در ژانر اسطوره‌آفرینی دنیا و شخصیت‌های قصه، کاملاً مخلوق و ساخته‌ی نویسنده هستند و ریشه در اساطیر یا افسانه‌های آشنا و قدیمی ندارند. کتاب «ارباب حلقه‌ها» بهترین نمونه‌ی ژانر اسطوره‌آفرینی است.
بخشی از کتاب صوتی ارباب حلقه‌ها (۱) را بشنوید.
چند نمونه دیگر از کتاب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند:
- اسطوره شناسی، نوشته‌ی ادیت همیلتونچ
- خدایان نورس و غول‌ها، نوشته‌ی اینگری وو ادگار پرین دولر
- آرش کمانگیر، میرجلال‌الدین کزازی
بخشی از کتاب صوتی آرش کمانگیر را بشنوید.
آرش کمانگیر
نویسنده: میرجلال‌الدین کزازی
گوینده:
انتشارات: آوا خورشید
اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید
رمان‌های ترسناک
ژانر ترسناک یکی از قدیمی‌ترین ژانرهای ادبی است. این داستان‌ها ریشه در کتاب مقدس و افسانه‌های مذهبی و زندگی و مجازات پس از مرگ داشتند. قصه‌های ترسناک قدیمی معمولاً متشکل از کاراکترهایی مثل ساحره‌ها، شیاطین، خون‌آشام‌ها و ارواح بود و ماجراهایی هولناک و رعب‌آور حول آن‌ها شکل می‌گرفت. منتقدین اولین داستان ترسناک مدرن را «فرانکنشتاین» مری شلی می‌دانند. داستانی که از یکسو به این ژانر هویت و ارزش بخشید و از سوی دیگر عنصر ترسناک جدیدی را به آن اضافه کرد؛ این بار قاتل نه روحی شریر و فراانسانی که هیولایی ساخت بشر بود که می‌توانست همه‌چیز حتی خالقش را از بین ببرد. موتیفی درخشان که هنوز هم در ژانر تکرار می‌شود.
در تمام خطوط رمان‌های ژانر ترسناک با اتفاقاتی وحشت برانگیز مواجه هستیم. فضای داستان، ما را منقلب می‌کند و در عین حال حاضر به کنار گذاشتن کتاب نخواهیم بود.
ادگار آلن‌پو هم از مهمترین نویسندگان داستان‌های ترسناک در قرن نوزدهم بود که باعث رواج و محبوبیت این ژانر شد. با ظهور و فراگیرشدن روانشناسی در قرن بیستم، یک زیرژانر مهم به آن اضافه شد؛ ژانر ترسناک روان‌شناختی که استفن کینگ از نویسندگان سرآمد آن است.
«بچه رزماری» اثر آیرا لوین، «درخشش» نوشته‌ی استفن کینگ، «دراکولا» اثر برام استوکر و «جعبه پرنده» به قلم جاش ملمرن از مشهورترین داستان‌های ترسناک چند دهه اخیر هستند که از روی آن‌ها اقتباس‌های سینمایی موفقی نیز صورت گرفته است.
چند نمونه دیگر از کتاب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند:
- فرانکنشتاین، مری شلی
- آن، نوشته‌ی استیون کینگ
- سخت‌تر شدن اوضاع، نوشته‌ی هنری جیمز
بخشی از کتاب صوتی فرانکنشتاین را بشنوید.
فرانکنشتاین
نویسنده: مری شلی
گوینده: مهبد قناعت پیشه
انتشارات: آوانامه
پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «از دراکولا تا فرانکنشتاین معرفی ۹ داستان ترسناک» را هم بخوانید.
بستن تبلیغرمانهای تریلر
داستان‌های پر از هیجان، زد و خورد، تعقیب‌وگریز و تعلیق عموماً در ژانر تریلر می‌گنجند. درواقع می‌توان گفت خطر عنصر محوری این داستان‌هاست و قهرمان رمان خواسته و ناخواسته وارد ماجرایی خطرناک می‌شود. خیلی وقت‌ها این قهرمانان شخصیت‌هایی عادی هستند که در مهلکه گیر می‌افتند و به هر نحوی باید خود یا دیگری را نجات دهند. تریلرها می‌توانند جاسوسی، جنگی، تاریخی، اکشن، پلیسی، سیاسی، روان‌شناختی یا حتی عاشقانه باشند. در این ژانر یک تیپ ثابت و مهم دیگر هم هست؛ شخصیت شرور و ضدقهرمانی که توان انجام هر کاری را دارد. تریلر اساساً ژانری خیلی قدیمی نیست و بیشتر محصول خشونت و جنگ‌های قرن بیستم است. اما برخی منتقدان معتقدند «کنت مونت کریستو» اثر الکساندر دوما که در قرن نوزدهم نوشته شده نوعی تریلر انتقامی بود.
ایان فلمینگ یکی از بهترین نویسندگان این ژانر بود و مجموعه‌ی «جیمز باند» او از معروف‌ترین نمونه‌های داستان‌های تریلر جاسوسی محسوب می‌شود. «دختر گمشده» گیلین فلین و «دختری با نشان اژدها» نوشته‌ی استیگ لارسن از شناخته‌شده‌ترین رمان‌های تریلر چند سال اخیر دنیا هستند.
این گونه‌ی رمان مخاطب را دچار احساساتی از جنس هیجان و تعلیق می‌کند. خواننده اقدام به پیش بینی می‌کند اما اغلب ناموفق خواهد بود و دچار اضطراب و شگفت زدگی می‌شود. پلات این رمان‌ها پیچ و تاب‌های هیجان انگیزی دارند که ابزار نویسنده برای ایجاد تعلیق در رمان است.
چند نمونه از کتاب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند:
- من خوب من بد، نوشته‌ی الی لند
- زمان اشتباه مکان اشتباه، نوشته‌ی جیلیان مک آلیستر
- هیچ چیز جاودانه نیست، نوشته‌ی سیدنی شلدون
- بوسه‌ی خداحافظی با مادر، نوشته‌ی جوی فیلدینگ
- منشا، دن براون
رمان‌های جنایی و کارآگاهی
ژانر جنایی پلات ثابتی دارد: جنایتی رخ می‌دهد و کسی تلاش می‌کند تا پرده از راز آن بردارد. معمولاً این فرد کارآگاه یا مأمور پلیسی وظیفه‌شناس است که به هر دری می‌زند تا مجرم را دستگیر کند. اما گاهی ممکن است قهرمان داستان به‌جای پلیس، وکیل یا نیروی امنیتی و اطلاعاتی باشد. تعلیق و معما عناصر اصلی این ژانر محسوب می‌شوند. سر آرتور کانن دویل با خلق شخصیت شرلوک هلمز و آگاتا کریستی با هرکول پوآرو و خانم مارپل از سرآمدان داستان‌های پلیسی و جنایی بودند.
البته کارآگاه‌های این ژانر، همیشه پلیس‌هایی آرام و زیرک و نکته‌بین و مؤدب نیستند. تیپ دیگری هم هست که بیشتر در داستان‌های آمریکایی رایج است؛ کارآگاه‌های خصوصی کله‌شق و خشن و بددهنی که هیچ‌چیز جلودارشان نیست و از کتک‌کاری و زیر پا گذاشتن قانون هم ابایی ندارند. فیلیپ مارلوی ریموند چندلر، از شاخص‌ترین کارآگاه‌های این سبک است.
«خواب گران» نوشته‌ی ریموند چندلر، «شاهین مالت» به نویسندگی دشیل همت و «پستچی همیشه دوبار زنگ می‌زند» اثر جیمز کین از بهترین‌های این ژانر در قرن بیستم بودند.
رمان‌های این ژانر به جرم و جنایت، جست‌وجو کردن درباره‌ی عوامل آن و پیدا کردن‌شان می‌پردازد. شاید سریال‌های زیادی دیده باشیم که برگرفته از رمان‌های این ژانر باشند. در این صورت، احتمالا طرفدار جدی این ژانر هستیم.
چند نمونه دیگر از کتاب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند:
- شرلوک هولمز، نوشته‌ی آرتور دویل
- قتل در قطار سریع السیر شرق، نوشته‌ی آگاتا کریستی
- فیل در تاریکی، نوشته‌ی قاسم هاشمی نژاد
بخشی از کتاب صوتی شرلوک هلمز (یال شیر) را بشنوید.
شرلوک هلمز (یال شیر)
نویسنده: آرتورکانن دویل
گوینده: نوید نوروزی
انتشارات: رادیو گوشه
پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «تعلیق و دلهره در ۷ رمان پلیسی جنایی ایرانی» را هم بخوانید.
رمان‌های رئالیسم جادویی
داستان‌های رئالیسم جادویی، در مرز واقعیت و خیال حرکت می‌کنند. گرچه ریشه در واقعیت دارند اما در آن‌ها به‌کرات اتفاقات فراطبیعی، جادویی و فانتزی رخ می‌دهد. گاهی این ژانر با سوررئالیسم مشابهت‌هایی پیدا می‌کند ولی این دو ژانر، اساساً نگرش و دنیاهای متفاوت دارند. سوررئالیسم ریشه در علم روانشناسی دارد و از ناخودآگاه و رؤیاها الهام می‌گیرد، که همین باعث می‌شود آثار آن‌ها کیفیتی رؤیاگون پیدا کنند، در دنیایی رؤیایی اتفاق بیفتند و تقریباً هیچ‌چیز عادی‌ای در آن‌ها دیده نشود.
اما رئالیسم جادویی در دنیای واقعی اتفاق افتد و خیلی از پدیده‌های نرمال هم در آن هست، اما اتفاقات جادویی و نامأنوس هم در آن دیده می‌شود. نکته اینجاست که این اتفاقات جادویی، خیلی عادی رخ می‌دهند، مثل پدیده‌ای فانتزی با آن‌ها برخورد نمی‌شود و در دنیای داستان کاملاً قابل‌درک هستند. ادبیات جادویی را با آمریکایی لاتین و داستان «صدسال تنهایی» اثر گابریل گارسیا مارکز می‌شناسند. گرچه بهترین نمونه‌های این ژانر در آمریکای جنوبی بودند ولی رگه‌هایی از رئالیسم جادویی در نویسندگان اروپایی و آسیایی هم دیده می‌شود. مثلاً در برخی از رمان‌های گونتر گراس یا میلان کوندرا.
از جمله کتاب‌های این ژانر می‌توان به این موارد اشاره کرد: «خزان خودکامه» نوشته‌ی گابریل گارسیا مارکز، «هزارتوهای بورخس» اثر خورخه لوئیس بورخس و «گلبرگ برافراشته دریا» به قلم ایزابل آلنده.
در این کتاب‌ها فضایی کاملا طبیعی و واقعی حاکم است اما در آن‌ها عناصر جادویی یا غیر واقعی نقشی مشخص دارند که رابطه‌ی جادو با واقعیت کاملا طبیعی به نظر می‌رسد.
چند نمونه از کتاب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند:
- صد سال تنهایی، نوشته‌ی گابریل گارسیا مارکز
- مرشد و مارگاریتا، نوشته‌ی میخاییل بولگاکف
بخشی از کتاب صوتی مرشد و مارگریتا را بشنوید.
مرشد و مارگریتا
نویسنده: میخائیل بولگاکف
گوینده: حامد فعال
انتشارات: استودیو نوار
پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «معرفی ادبیات سورئالیسم» را هم بخوانید.
رمان‌های عاشقانه
رمان‌های عاشقانه احتمالاً محبوب‌ترین ژانر میان همه‌ی گونه‌ها هستند. داستانی که حول رابطه‌ی عاطفی و رمانتیک دو نفر شکل می‌گیرد، گاهی موانعی بر سر راهشان به وجود می‌آید و عموماً پایانی خوش دارد. در خیلی از رمان‌ها این ژانر با دیگر ژانرها ترکیب می‌شود و یکی از موضوعات فرعی قصه را شکل می‌دهد. برای مثال ممکن است در یک رمان جنایی یا ترسناک، بین شخصیت‌ها رابطه‌ای عاشقانه شکل بگیرد و بخشی از داستان را به‌پیش برد.
شروع ژانر عاشقانه احتمالاً به قرن هجدهم بازمی‌گردد. اما در قرن نوزدهم با جین آستن و خواهران برونته بود که این ژانر به محبوبیت رسید. در دهه‌ی ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی، فوران جنبش‌های اجتماعی و فمینیستی، بر روی ژانر عاشقانه هم تأثیر گذاشت و آن را تا حدی بی‌پرواتر کرد. تا پیش‌ازاین دوران، داستان‌های عاشقانه معمولاً راوی عشقی معصومانه بودند، اما رمان «شعله و گل» اثر کاتلین وودوایز در ژانر رمانتیک انقلابی به پیدا کرد و پای مضامین جنسی و اروتیک را به آن باز کرد.
«غرور و تعصب» نوشته‌ی جین آستن، «جین ایر» اثر شارلوت برونته و «بر باد رفته» نوشته‌ی مارگرت میچل را می‌توان به‌عنوان نمونه‌های برجسته در تاریخ ژانر عاشقانه نام برد.
مسئله‌ی اصلی رمان‌های این ژانر، داستان عاشقانه بین دو انسان است. اغلب آن‌ها خوش بینانه و راضی کننده به پایان می‌رسند.
چند نمونه دیگر از کتاب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند:
- دفترچه، نوشته‌ی نیکولاس اسپارکس
- بلندی‌های بادگیر، نوشته‌ی امیلی برونته
- دکتر ژیواگو، نوشته‌ی بوریس پاسترناک
بخشی از کتاب صوتی بلندی‌های بادگیر را بشنوید.
بلندی‌های بادگیر
نویسنده: امیلی‌جین برونته
گوینده: آرمان سلطان‌زاده
انتشارات: آوانامه
پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «رمان عاشقانه» را هم بخوانید.
رمان‌های علمی-تخیلی
داستان‌های علمی تخیلی معمولاً در آینده اتفاق می‌افتند و مفاهیمی مثل سفر در زمان، تکنولوژی و علم فوق پیشرفته، جهان‌های موازی، اکتشافات فضایی و از این قبیل درون‌مایه‌های اصلی آن را شکل می‌دهند. آیزاک آسیموف، نویسنده‌ی بزرگ رمان‌های علمی تخیلی، این ژانر را واکنش انسان در برابر تغییرات فناوری و علم می‌دانست. منتقدین معتقدند ژانر علمی تخیلی محصول دوران روشنگری و علم‌باوری است. یعنی برای پیداکردن ردپای این ژانر باید به حدود قرن هفدهم بازگشت.
گفته می‌شود داستان کوتاه «میکرومگاس» اثر ولتر اولین کتاب مهم علمی تخیلی تاریخ است؛ داستان یک موجود فضایی که به زمین سفر می‌کند. اما کسی که به این گونه اعتبار و عمق بخشید، هربرت جورج ولز بود که به او لقب پدر ژانر علمی تخیلی داده شده. او خالق موتیف‌هایی مثل ماشین زمان و دانشمندان دیوانه است که هنوز از آن‌ها استفاده می‌شود و محبوبیت دارند. آسیموف، ری بردبری و آرتور سی. کلارک از بزرگ‌ترین نویسندگان این ژانر در قرن بیستم بودند.
«دنیای قشنگ نو» نوشته‌ی آلدوس هاکسلی، «تلماسه» اثر فرانک هربرت و «سولاریس» به قلم استانیسلاو لم چند نمونه از شاخص‌ترین رمان‌های علمی تخیلی قرن اخیر هستند.
داستان این رمان‌ها اغلب در زمانی مبهم مانند آینده یا گذشته می‌گذرند و مکانی غیرمعمول مثل سیاره‌ای دیگر دارند. مفاهیم تخیلی مرتبط با تکنولوژی‌های ناشناخته از اصلی‌ترین ویژگی‌های کتاب های این ژانر است.
چند نمونه از کتاب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند:
- خط زمان، نوشته‌ی مایکل کرایتون
- پارک ژوراسیک، نوشته‌ی مایکل کرایتون
- مجموعه‌ی ادیسه، نوشته‌ی آرتور سی.کلارک
رمان‌های فانتزی
فانتزی ژانری است که در آن درون‌مایه، فضا و شخصیت‌های داستان همگی خیالی و غیرطبیعی هستند یا حداقل رگه‌هایی از تخیل در آن‌ها دیده می‌شود. جالب است که اولین سروده‌ها و داستان‌ها و حماسه‌هایی که بشر خلق کرده همگی نشانه‌هایی از این ژانر را در خود دارند. چون هنوز علم تکامل پیدا نکرده بود و بشر برای توضیح پدیده‌ها همچنان متکی به اساطیر و افسانه‌ها بود، در قصه‌هایش هم به این عناصر گرایش پیدا کرد و دائماً از واقعیت فاصله می‌گرفت.
فانتزی مدرن اما دو قرن پیش و با جورج مک‌دانلد شکل گرفت و به‌سرعت به محبوبیت رسید. این نویسنده تأثیر بسیار زیادی بر نسل بعد از خود مثل سی. اس. لوئیس و تالکین گذاشت. در قرن بیستم ژانر فانتزی گونه‌ها و زیرژانرهای متنوعی پیدا کرد؛ ازجمله فانتزی نوجوانان، فانتزی سیاه، قصه‌ی پریان، علمی و رمانتیک.
داستان‌های رولد دال مثل «جادوگرها»، رمان «یک گاز کوچولو از کیک ماه» نوشته‌ی گریس لین و «مری پاپینز» اثر پ. ل. تراورس ازجمله آثار فانتزی مشهور به‌حساب می‌آیند.
با خواندن این رمان‌ها به جهانی فانتزی وارد می‌شویم. جهانی پر از جادو که در آن همه چیز امکان پذیر است. موجودات جادویی با ابزار ماورائی که اتفاقاتی فراطبیعی را تجربه می‌کنند.
چند نمونه از کتاب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند:
- ارباب حلقه‌ها، نوشته‌ی تالکین
- مجموعه‌ی هری پاتر، نوشته‌ی جی کی رولینگ
- بازی تاج و تخت، نوشته‌ی جرج مارتین
بخشی از کتاب صوتی هری پاتر و سنگ جادو را بشنوید.
هری پاتر و سنگ جادو
نویسنده: جی.کی. رولینگ
گوینده: آرمان سلطان‌زاده
انتشارات: آوانامه
پیشنهاد می‌کنیم یادداشت « اهریمن و جادو در ۷ رمان فانتزی ایرانی» را هم بخوانید.
رمان‌های کلاسیک
ژانر کلاسیک را نمی‌توان یک ژانر مستقل محسوب کرد و گفت کتابی در ژانر کلاسیک قرار دارد. به نظر می‌آید در دسته‌بندی کتاب‌ها مثل رمان و شعر و کمیک و… می‌توان گونه‌ی کلاسیک را در نظر گرفت. برای مثال در ژانر رمان‌های عاشقانه یا ماجراجویانه می‌توان کتاب‌های کلاسیک را متمایز کرد. رمان‌های خواهران برونته مثل «جین ایر» و «بلندی‌های بادگیر» یا «زنان کوچک» نوشته‌ی لوییزا می الکات یا «سه تفنگدار» نوشته‌ی الکساندر دوما در دسته‌ی رمان‌های کلاسیک قرار دارند که هم حدود صد سال پیش نوشته شدند و هم فضای رمان‌ها مربوط به قرون گذشته است. یا نمونه‌ی دیگر کتاب‌های ژول ورن هستند که در دسته‌ی علمی‌تخیلی کلاسیک محسوب می‌شوند.
برخی از خوانندگان شیفته‌ی خواندن کتاب‌های کلاسیک هستند. آن‌ها دوست دارند موضوع موردعلاقه‌شان را در گذشته بجویند و ببینند نویسنده‌های قدیمی دراین‌باره چه نوشته‌اند. این خواننده‌ها عاشق نوستالژی هستند. شاید آرزو می‌کنند صد یا دویست سال پیش زندگی می‌کردند. به همین دلیل کتاب‌های قدیمی را به کتاب‌های اکنون ترجیح می‌دهند.
این کتاب‌ها مهمترین کتاب‌های بازه‌ی زمانی مشخصی در تاریخ به حساب می‌آیند. عمده‌ی کتاب‌های این ژانر در مدارس تدریس می‌شوند.
چند نمونه از کتاب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند:
- قمار باز، نوشته‌ی داستایوفسکی
- گتسبی بزرگ، نوشته‌ی اسکات فیتزجرالد
- ۱۹۸۴، نوشته‌ی جورج اورول
بخشی از کتاب صوتی ۱۹۸۴ را بشنوید.
۱۹۸۴
نویسنده: جورج اورول
گوینده: آرمان سلطان‌زاده
انتشارات: آوانامه
رمان‌های کمیک و گرافیکی
کمی بوک‌ها، کتاب‌هایی گرافیکی هستند که با استفاده از تصویرسازی و کنار هم گذاشتن این تصاویر، داستانشان را ارائه می‌دهند. در این رمان‌ها متن بسیار کم است و صرفاً دیالوگ‌هایی وجود دارد که در هر تصویر در کنار شخصیت گوینده قرار می‌گیرد. کمیک بوک‌های اولیه در ابتدای قرن بیستم در بریتانیا رایج شدند، اما این‌ها چندان داستانی نبود و صرفاً چند کارتون به‌هم‌پیوسته بودند. آمریکایی‌ها در دهه‌ی ۱۹۳۰، با الهام از بریتانیایی‌ها، کمیک‌های دراماتیک‌تری خلق کردند که داستان و شخصیت داشتند و خط مشخصی را طی می‌کردند.
با ورود ابرقهرمانان به این کتاب‌ها، عصر طلایی این ژانر هم آغاز شد که تمام دنیا را تحت تأثیر قرارداد و باعث شد در کشورهای دیگر هم این ژانر شکل بگیرد. از دیگر رمان‌های گرافیکی معروف دنیا می‌توان به مانگای ژاپنی اشاره کرد که بسیار محبوب هستند و منبع الهام بسیاری از کمیک‌ها و فیلم‌های غربی بوده‌اند.
«پرسپولیس» مرجان ساتراپی، «تن تن» هرژه و «ماوس» آرت اشپیگلمن از متفاوت‌ترین و جنجالی‌ترین کمیک بوک‌های تاریخ هستند که هم تحسین شده‌اند و هم محل بحث بوده‌اند.
ژانر دیگری که بیشتر در بین نوجوانان متداول است، ژانر کمیک است. کتاب های کمیک و رمان‌های گرافیکی به صورت رشته‌ی متوالی از تصاویر هستند که داستان به صورت تصویری و با تعداد محدودی کلمه روایت می‌شود. کلمات در محدوده‌ی کوچک مشخصی در فضای تصاویر نوشته می‌شوند. رمان‌های کمیک اغلب برای گروه سنی نوجوان جذاب هستند اما رمان‌های گرافیکی انواع مختلفی دارند و بعضی از آن‌ها برای مخاطب بزرگسال طراحی می‌شوند.
چند نمونه از کتاب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند:
- وی مثل وندتا، نوشته‌ی الن مور
- دزد مغازه، مایکل چو
- بتمن، نوشته‌ی فرانک میلر
- کافکا در ساحل، نوشته‌ی هاروکی موراکامی
بخشی از کتاب صوتی کافکا در ساحل را بشنوید.
کافکا در ساحل
نویسنده: هاروکی موراکامی
گوینده: مهبد قناعت پیشه
انتشارات: آوانامه
رمان‌های ماجراجویی
ژانر ماجراجویی شباهت زیادی به تریلر دارد و مثل آن ژانر، خطر و هیجان عناصر محوری آن را شکل می‌دهند. در این قصه‌ها، قهرمان داستان وارد ماجرایی خطرناک می‌شود و حوداث زیادی را پشت سر می‌گذارد. در این گونه، سرعت حوادث و ریتم داستان اهمیت زیادی دارد و گاهی حتی بر شخصیت‌پردازی و منطق داستانی هم ارجحیت پیدا می‌کند. این ژانر با داستان‌های نویسندگانی همچون الکساندر دوما، ژول ورن، سر والتر اسکات و رابرت لوئیس استیونسن رایج و بسیار پرطرفدار شد. در سال‌های اخیر، نویسندگان معمولاً آن را با ژانرهای دیگری مثل جنایی، تریلر، جنگ و… ترکیب می‌کنند که باعث شده داستان‌هایشان عمق بیشتری پیدا کنند.
«موبی دیک» هرمان ملویل، «جزیره گنج» استیونسن و «دل تاریکی» جوزف کنراد چند نمونه از درخشان‌ترین رمان‌های این ژانر هستند.
در این کتاب‌ها با اتفاقاتی مواجه می‌شویم که خارج از وضعیت روزمره‌ی زندگی شخصیت اصلی داستان رقم می‌خورند. خطرات و حوادث فیزیکی زیادی در کل داستان وجود دارد و سرعت پیشرفت داستان بسیار زیاد است.
چند نمونه از کتاب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند:
- آوای وحش، نوشته‌ی جک لندن
- ماجراهای هاکلبری فین، نوشته‌ی مارک تواین
- هابیت، نوشته‌ی تالکین
بخشی از کتاب صوتی ماجراهای هاکلبری فین را بشنوید.
ماجراهای هاکلبری فین
نویسنده: مارک تواین
گوینده: داریوش بشارت
انتشارات: نوین کتاب گویا
رمان‌های کمدی سیاه
کمدی سیاه، بخشی از ژانر طنز است که بیشتر بر روی موضوعات جدی و تابو دست می‌گذارد و آن‌ها را به سخره می‌گیرد. در این ژانر همیشه با موضوعاتی مثل مرگ، نژادپرستی، جنسیت‌زدگی، تمایلات جنسی، خودکشی، فقر، جنگ یا از این دست مفاهیم شوخی می‌شود. همین باعث شده این داستان‌ها از طرف محافظه‌کاران دائماً موردانتقاد قرار بگیرند و به افراط‌گری و توهین متهم شوند.
دانش روانشناسی، خنده و شوخی را واکنشی به واقعیت و رنج‌های زندگی می‌داند و معتقد است انسان با این مکانیسم، از آسیب‌ها و تروماها خود را در امان نگه می‌دارد. با همین ایده بود که در دوران مدرن ژانر کمدی، مخصوصاً کمدی سیاه، جدی‌تر گرفته شد؛ حالا مخاطبان آن‌ها را، نه صرفاً برای خنده، که به‌عنوان آثاری که واجد معانی عمیق و بینشی فلسفی هستند می‌خوانند. ولادیمیر نابوکوف، لوئی فردنیان سلین و جوزف هلر از معروف‌ترین نویسندگانی بودند که در آثارشان از عناصر کمدی سیاه خیلی استفاده می‌کردند.
کتاب‌های «سلاخ‌خانه شماره پنج» کورت ونه‌گات، «مرگ قسطی» سلین و «باشگاه مشت‌زنی» چاک پالانیک رمان‌های معروفی هستند که عموماً در این ژانر دسته‌بندی می‌شوند.
کمدی سیاه گونه‌ای از طنز به شمار می‌رود که نه‌تنها نگاهی انتقادی به جریان‌های هدف دارد که این انتقاد را با تلخی و گزندگی بیان می‌کند. کتاب های ژانر کمدی سیاه اغلب خواننده را در پی خنده به اندوهی درونی و درنتیجه به تعقل وامی‌دارند. کمدی سیاه به‌گونه‌ای است که خواننده در مواجهه با موقعیت‌هایی دردناک و عذاب‌آور احساساتی چون رنج، ترس، اندوه و یا حتی پوچی و نیستی را نیز تجربه می‌کند. ازجمله دیگر ویژگی‌های طنز سیاه می‌توان به بهره‌گیری از تضاد، اغراق، مسخ و استحاله و انحراف از موضوع اشاره کرد.
چند نمونه از کتاب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند:
- غریبه‌ای در قصر، مارک تواین
- یک اتفاق مسخره، فئودور داستایوفسکی
- اتحادیه ابلهان، جان کندی تول
بخشی از کتاب صوتی اتحادیه ابلهان را بشنوید.
اتحادیه ابلهان
نویسنده: جان کندی تول
گوینده: اشکان عقیلی‌پور
انتشارات: رادیو گوشه
پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «کتاب هایی با ژانر کمدی سیاه» را هم بخوانید.
طنز
ژانر طنز یا کمدی قدمتی طولانی دارد و آغازش به تقریباً ۲۵۰۰ سال پیش و دموکراسی یونان بازمی‌گردد. ارسطو در بوطیقا به چهار ژانر اصلی ادبیات اشاره می‌کند که عبارت‌اند از تراژدی، کمدی، شعر تغزلی و حماسی. بنیان‌گذار این ژانر هم آریستوفان، مهمترین کمدی‌نویس عصر طلایی نمایش‌های یونانی بود. بعد از افول یونان، ژانر کمدی هم به محاق رفت و تا قرن‌ها تقبیح یا نادیده گرفته شد. از قرن شانزدهم و با نمایشنامه‌های شکسپیر دوباره کمدی احیا شد و موردتوجه قرار گرفت، گرچه همچنان زیر سایه تراژدی بود و به چشم سرگرمی به آن نگاه می‌شد. در سده اخیر این ژانر دوباره کشف شد و به متن آمد و ارج‌وقرب زیادی پیدا کرد. مخصوصاً بعد از ظهور جنبش‌های آوانگارد، کمدی هویت جدیدی یافت. تا حدی که خیلی از نویسندگان فیلسوف و اندیشمند، این ژانر را برای بیان ایده‌هایشان کاملاً ایدئال یافته‌اند؛ مثل ژان پل سارتر و آلن بدیو.
«تریسترام شندی» لارنس استرن، «سیمای زنی در میان جمع» از هاینریش بل و «آبلوموف» ایوان گنجاروف از داستان‌های طنز مهم و جریان‌ساز تاریخ هستند.
بخشی از کتاب صوتی ابلوموف را بشنوید.
ابلوموف
نویسنده: ایوان گنچاروف
گوینده: شاهین علایی‌نژاد
انتشارات: نوین کتاب گویا
پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «معرفی و دانلود رمان‌های طنز معروف» را هم بخوانید.
واقع‌گرایانه
رئالیسم یا واقع‌گرایی در حقیقت جنبشی قرن نوزدهمی بود که از فرانسه و روسیه آغاز شد و دنیا را فراگرفت. این ژانر محصول انقلاب فرانسه و پاسخی به رمانتیسم بود که از واقعیت فرار می‌کرد و از زندگی حقیقی روی‌گردان بود.
استاندال، پوشکین و بالزاک از پیشروان ادبیات واقع‌گرایانه بودند، مخصوصاً بالزاک که با مجموعه‌ی حدودا صد جلدی «کمدی انسانی»اش تصویری درخشان از پاریس قرن نوزدهم و زندگی مردم آن دوران ارائه می‌دهد. در سده اخیر با وجود ظهور جنبش‌های پیشرو و ضدواقع‌گرا، باز هم این ژانر کیفیت و قدرتش را از دست نداده و پرطرفدار مانده است. بزرگانی مثل فلوبر، داستایوفسکی، مارک تواین، جان اشتاین بک، هنری جیمز و چخوف همگی نویسندگانی واقع‌گرا بودند و در این ژانر آثار مهمی را خلق نمودند.
«تس» نوشته‌ی تامس هاردی، «بودنبروک‌ها» اثر توماس مان و «مادام بواری» به قلم گوستاو فلوبر از برجسته‌ترین آثار این ژانر به‌حساب می‌آیند.
بخشی از کتاب صوتی مادام بواری را بشنوید.
مادام بواری
نویسنده: گوستاو فلوبر
گوینده: ثنا محمدی
انتشارات: انتشارات پر صوتی
معمایی
در ژانر معمایی معمولاً اتفاقات مرموزی، مثل قتل یا گم‌شدن یک فرد، رخ می‌دهد و همه‌چیز در هاله‌ای از ابهام و تردید قرار دارد. شخصیت‌های داستان تا پایان قصه در مرز شک و قطعیت قدم برمی‌دارند و همه در مظان اتهام قرار دارند تا اینکه در پایان حقیقت ماجرا کشف می‌شود. بعضی از منتقدین اعتقاد دارند ژانر معمایی محصول رنسانس و فردگرایی است. وقتی استقلال و تفکر فردی اهمیت یافت، انسان‌ها در خود نیروی حل مسأله را یافتند و فهمیدند می‌توانند خیلی از رازهای مکشوف را افشا کنند. پس‌ازاینکه نیروی پلیس شکل گرفت، پلیس یا کارآگاه به‌عنوان یکی از شخصیت‌های اصلی به این داستان‌ها اضافه شد. البته در این قصه‌ها همیشه کارآگاه‌ها قهرمان نیستند و خیلی وقت‌ها آدم‌های معمولی به دنبال حل معما هستند.
این ژانر هنوز هم محبوبیت زیادی دارد و تقریباً هر ساله کتاب‌های زیادی در این قالب چاپ می‌شوند. از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به «ده بچه زنگی» آگاتا کریستی و «جزیره شاتر» دنیس لهان اشاره کرد.
بخشی از کتاب صوتی جزیره شاتر را بشنوید.
جزیره شاتر
نویسنده: دنیس لهین
گوینده: تایماز رضوانی
انتشارات: استودیو نوار
کودک
ادبیات کودک به آثاری اطلاق می‌شود که محتوایی کودکانه دارند و هدفشان سرگرمی یا آموزش بچه‌هاست. داستان‌های کودک عموماً دنیای فانتزی، خیالی و پریانی دارند، ملهم از لالایی‌ها و افسانه‌های بومی هستند و واقعیت خیلی در آن‌ها نقشی ندارد. در این کتاب معمولاً تصویرسازی هم به کار می‌رود تا بچه‌ها ارتباط بهتری با قصه برقرار کنند. اگرچه قصه‌گویی برای کودکان همیشه در طول تاریخ وجود داشته اما قرن‌ها طول کشید تا ادبیات کودکان جدی گرفته شود. در قرن هجدهم بود که مفهوم «کودکی» پذیرفته و در مورد آن نظریه‌پردازی شد. پس‌ازآن ژانر ادبی کودک هم شکل گرفت و آثاری مخصوص به بچه‌ها به انتشار رسید. این داستان‌ها کم‌کم به بلوغ رسیدند، محتواهای تربیتی وارد آن‌ها شد و پخته‌تر شدند. در عصر حاضر هم که به عصر کودکان معروف است آثار زیادی برای بچه‌ها تولید می‌شود. مهم‌تر از همه اینکه حالا نویسندگانی هستند که در این ژانر کاملاً تخصص دارند و فقط برای کودکان می‌نویسند.
«چارلی و کارخانه شکلات‌سازی» رولد دال، «پی‌پی جوراب بلند» نوشته‌ی آسترید لیندگرن و «لوراکس» دکتر زیوس از بهترین آثار قرن اخیر بوده‌اند.
بخشی از کتاب صوتی چارلی و کارخانه شکلات‌سازی را بشنوید.
چارلی و کارخانه شکلات‌سازی
نویسنده: رولد دال
گوینده: گروه گویندگان
انتشارات: کتاب‌های صوتی کتابسرای نیک
انگیزشی
گونه‌ای از کتاب‌ها این روزها نوشته می‌شوند که به آن‌ها انگیزشی می‌گویند. منظور از انگیزشی این است که موضوع کتاب بسته به حال و هوای آن، به خواننده انگیزه و امید می‌بخشد. حال ممکن است این کتاب رمان باشد یا محتوای روان‌شناسانه یا درمورد کسب‌وکار یا حتی فلسفی اما فضای کتاب به گونه‌ای است که به خواننده انگیزه‌ی فراوان می‌دهد.
برای مثال رمان‌هایی مثل من پیش از تو یا سه‌شنبه‌های موری یا پنج قدم فاصله یا کتابخانه نیمه‌شب به دلیل موضوعی که دارند به‌شدت انگیزه‌بخش و امیددهنده هستند و حالِ خواننده بعد از خواندن آن‌ها چند درجه بهتر می‌شود. کتاب‌های آلن دوباتن در دسته‌ی کتاب‌های فلسفی انگیزشی محسوب می‌شوند چون در عین اینکه مقوله‌ای را از دید فلسفی تحلیلی می‌کنند اما به انسان‌ها انگیزه‌ی تغییر می‌دهند. کتاب تسلی‌‌بخشی‌های فلسفه از این دسته است. کتاب «باشگاه پنج صبحی ها» از دسته‌ی کتاب‌های کسب‌وکار است که به خواننده تا می‌تواند انگیزه می‌دهد. کتاب «اوضاع خیلی خراب است»؛ کتابی درباره‌ی امید هم در دسته‌ی کتاب‌های روانشناسی قرار دارد اما بسیار انگیزه‌بخش است. «راهبی که فراری‌اش را فروخت» نیز کتابی انگیزشی است که محتوای داستانی و امیدبخشی دارد.
بخشی از کتاب صوتی باشگاه پنج صبحی ها را بشنوید.
باشگاه پنج صبحی ها
نویسنده: رابین شارما
گوینده: شاهین علایی‌نژاد
انتشارات: نشر نون
پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «بهترین کتاب های انگیزشی» را هم بخوانید.
پی‌نوشت: بخش‌هایی از یادداشتی که خواندید به قلم افسانه دهکامه، نویسنده‌ی وبلاگ طاقچه، بود.
199,542 بازدید
بستن تبلیغ
مریم زراعتکار
اشتراک
ورود
59 دیدگاه ها
قدیمی ترین
