نادیا مراد
زندگینامه و معرفی کتاب‌های نادیا مراد
نادیا مراد (Nadia Murad- ناديه مراد باسی طه؛ متولد ۱۰ مارس ۱۹۹۳) فعال حقوق بشر عراقی‌ایزدی و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل صلح است. او در حال حاضر در کشور آلمان زندگی می‌کند.
بیوگرافی نادیا مراد
نادیا مراد در روستای کوچکی به نام کوچو در شمال عراق، در استان موصل، متولد شد. بیشتر ساکنان این روستا پیرو مذهب ایزدی بودند که در عراق اقلیتی مذهبی محسوب می‌شود.
نادیا و سایر ایزدی‌ها در شرایط دشواری زندگی می‌کردند؛ زیرا آن‌ها از سوی مسلمانان عراق طرد شده بودند. این وضعیت باعث شده بود که امرار معاش و کسب درآمد برایشان بسیار دشوار شود. آن‌ها اغلب به کشاورزی روی می‌آوردند و این حرفه را برای کسب درآمد خود برمی‌گزیدند. در سال ۲۰۰۳ دولت مرکزی عراق موقعیت‌های شغلی بیشتری برای ایزدی‌ها در نظر گرفت؛ پس برادران نادیا شغل‌های جدیدی پیدا کردند و وضعیت اقتصادی آن‌ها بهبود پیدا کرد.
نادیا در خانواده‌ای پرجمعیت بزرگ شد و یازدهمین فرزند خانواده‌اش بود. از آنجا که ایزدی‌ها نمی‌توانند با پیروان سایر ادیان ازدواج کنند، داشتن فرزندان زیاد برای حفظ و بقای نسلشان اهمیت ویژه‌ای داشت.
او در کودکی آرزو داشت که آرایشگر شود و سالن زیبایی داشته باشد؛ اما سرنوشت او به نحوی دیگر رقم خورد.
اسارت و گریز
در سال ۲۰۱۴، هنگامی که نادیا ۲۱ساله بود و در سال آخر دبیرستان درس می‌خواند، داعش به روستای کوچو حمله و پس از دو هفته محاصره، این روستا را تصرف کرد؛ این گروه تروریستی تقریباً تمام مردان و بسیاری از زنان مسن‌تر از جمله مادر نادیا و تعدادی از برادران او را به قتل رساند و کودکان و زنان جوان‌تر را به اسارت گرفت. خلافت اسلامی در عراق، نادیا را هم در همان سال به همراه دیگر زنان اسیر کرد.
نادیا به برده‌ای تبدیل شد که او را به اجبار در موصل نگه داشته بودند؛ جایی که او را ضرب‌وشتم و به او تجاوز می‌کردند. او جای سوختگی‌های سیگار روی تنش را از موصل به یادگار دارد. این شهر جایی بود که غم کشته‌شدن برادران و مادر پیرش رنگ باخته بود و دختر با کابوس دست‌به‌دست‌شدن بین مردان داعشی زندگی می‌کرد.
روزی وقتی یکی از شبه نظامی‌هایی که نادیا را اسیر کرده بود، درِ خانه را باز گذاشت، دختر توانست با موفقیت فرار کند. سپس با کمک خانواده‌ای مسلمان، از منطقه‌ی تحت کنترل نیروهای داعش خارج شد و خود را به اردوگاه پناهندگان در منطقه‌ی کردستان رساند.
نادیا در همان سال، پیرو برنامه‌ی پناهندگی یکی از ایالت‌های آلمان برای کمک به قربانیان ایزدی که داعش اسیرشان کرده بود، توانست به آلمان برود. او امیدوار بود در آلمان بتواند بخشی از جامعه باشد؛ نه اینکه فقط در گوشه‌ای از آن کشور زندگی کند؛ درست مثل زمانی که در کوچو به‌سختی روزهایش را می‌گذراند.
نادیا مراد پس از نجات
در نوامبر سال ۲۰۱۵، یک سال و سه ماه پس از اینکه داعش به روستای کوچو حمله کرد و نادیا اسیر شد، دختر به سوئیس رفت تا با مجمع سازمان ملل درباره‌ی مشکلات و چالش‌های اقلیت‌ها صحبت کند و در آنجا درباره‌ی رنج‌های فراوانی سخنرانی کرد که تحمل کرد تا بالأخره توانست فرار کند و به آلمان برسد.
او و «امل کلونی»، وکیل دادگستری تلاش بسیاری کردند تا بتوانند نمایندگان سازمان ملل و اعضای شورای امنیت سازمان ملل را قانع کنند تا اینکه وارد عمل شود و در زمینه‌ی عدالت برای قربانیان داعش کاری انجام دهد.
نادیا مدتی بعد از سخنرانی در ژنو به نیویورک رفت و سازمان ملل در آنجا او را «سفیر حسن نیت در امور حفظ کرامت بازماندگان قاچاق انسان» نامید. با اینکه صحبت‌کردن درباره‌ی گذشته برای نادیا مراد بسیار سخت است، او صادقانه درباره‌ی گذشته صحبت می‌کند و می‌داند که صداقت بهترین سلاح علیه تروریسم است. او گفته است قصد دارد تا زمانی که تروریست‌ها محاکمه شوند، داستان زندگی‌اش را تعریف کند. نادیا در کتابش نوشت: «بیش از هر چیز دیگری می‌خواهم دیگر هیچ دختری در جهان به سرگذشت من دچار نشود.»
فعالیت‌های مدنی نادیا مراد
بنیان‌گذار طرح ابتکاری نادیا
نادیا مراد، در این طرح به‌شکلی مستمر تلاش کرده است که به بازماندگان نسل‌کشی و قاچاق انسان کمک کند تا فرآیند التیام و بازسازی جوامع آسیب‌دیده را آغاز کنند. هدف او ایجاد فرصت‌های جدید برای بهبود زندگی افراد متأثر از این بحران‌ها و حمایت از آنان در مسیر بازسازی و توانمندسازی است. او در این طرح تلاش می‌کند خدمات ضروری مانند مشاوره‌ی روان‌زخم‌درمانی، مراقبت‌های پزشکی، کمک‌های حقوقی و برنامه‌های توانمندسازی اقتصادی را ارائه دهد.
نادیا مراد صدای برجسته‌ای در عرصه‌ی جهانی برای عدالت و حقوق بشر شناخته شده است. او در شورای امنیت سازمان ملل متحد سخنرانی و با رهبران جهانی ملاقات کرده است؛ علاوه بر این، در کنفرانس‌های بین‌المللی متعدد حضور یافته و در راستای افزایش آگاهی درباره‌ی وضعیت ایزدی‌ها و دیگر قربانیان خشونت جنسی فعالیت کرده است. تلاش‌های بی‌وقفه‌ی او منجر به دستاوردهای چشمگیری در بهبود قوانین و سیاست‌های بین‌المللی شده و تأثیرات ماندگاری بر مسیر حقوق بشر در سطح جهانی داشته است.
روی شانه‌های او (On Her Shoulders):
روی شانه‌های او مستندی قدرتمند به کارگردانی «الکساندریا بامباخ» است که تلاش‌های نادیا مراد را برای آگاه‌سازی درباره‌ی جنایاتی به تصویر می‌کشد که در سرزمین مادری‌ش رخ داد. این فیلم، او را در طول دیدارهایش با سیاستمداران و خبرنگاران در برلین، نیویورک و کانادا دنبال می‌کند؛ جایی که او با شجاعت پیام خود را به جهان رساند. فیلم با حضور چهره‌های برجسته‌ای مانند امل کلونی، «باراک اوباما» و «بان کی‌مون» است و به‌شکلی مستند به تأثیرگذاری فعالیت‌های بین‌المللی نادیا می‌پردازد. این فیلم که در «جشنواره‌ی فیلم ساندنس ۲۰۱۸» به نمایش درآمد و جوایز معتبری را کسب کرد. این مستند نمایشی عمیق از تأثیر تلاش‌های فردی بر آگاهی جمعی و عدالت جهانی ارائه می‌دهد.
مروری بر آثار نادیا مراد
مجموعه‌ی خاطرات مراد با نام «آخرین دختر» و عنوان فرعی «سرگذشت من از اسارت و مبارزه با خلافت اسلامی (داعش)» را گروه انتشارات کرون در تاریخ ۷ نوامبر ۲۰۱۷ منتشر کرد. این کتاب اتوبیوگرافی (سرگذشت خودنوشته) نادیا مراد است که در آن درباره‌ی داعش و به اسارت و بردگی‌گرفتن خودش صحبت کرده است. این کتاب را به ۴۴ زبان منتشرکرده‌اند. در ایران نیز، «انتشارات کوله‌پشتی» این کتاب را با ترجمه‌ی «سمیرا چوپانی» روانه‌ی بازار کرده است. ترجمه‌ی دیگری از کتاب آخرین دختر با تلاش «سیدمحمد طهماسبی» و «حمید غلامی» انجام شده و «انتشارات آتیسا» آن را چاپ کرده است.
جوایز و افتخارات نادیا مراد
جایزه‌ی صلح نوبل در سال ۲۰۱۸
نادیا مراد و «دنیس موکویگی»، پزشک زنان کنگویی، در سال ۲۰۱۸ به پاس تلاش‌های بی‌وقفه‌ی خود برای ریشه‌کن کردن خشونت جنسی در جایگاه سلاحی جنگی، شایسته‌ی دریافت جایزه‌ی نوبل صلح شناخته شدند.
مراد یکی از قربانیان جنایات داعش علیه ایزدی‌ها، با شجاعتی مثال‌زدنی، سکوت را شکست و صدای میلیون‌ها زنی شد که در سراسر جهان قربانی خشونت جنسی شده‌اند. از او به‌خاطر مقاومت در برابر حس شرمساری پس از واقعه و بلندکردن صدای آگاه‌سازش تقدیر شده است.
موکویگی نیز با درمان هزاران زن قربانی خشونت جنسی در کنگو، به مبارزه با این جنایت هولناک پیوسته است. کمیته نوبل، با اهدای این جایزه‌ی ارزشمند، به اهمیت مبارزه با خشونت جنسی در جایگاه یکی از جدی‌ترین تهدیدات علیه بشریت تأکید کرده است. شجاعت و اراده‌‌ی راسخ مراد و موکویگی، میراثی ارزشمند برای نسل‌های آینده، برای دستیابی به دنیایی عاری از خشونت جنسی خواهد بود.
سایر جوایزی که نادیا مراد به‌خاطر اقدامات شجاعانه‌ش برای مبارزه با ظلم و بی‌عدالتی انجام داد به تفکیک سال دریافت، به شرح زیر است:
جوایز و افتخارات نادیا مراد در سال ۲۰۱۶:
اولین سفیر حسن‌نیت برای کرامت بازماندگان قاچاق انسان سازمان ملل؛
جایزه‌ی حقوق بشر ولزلاو هاول شورای اروپا؛
جایزه‌ی گلامور برای زنانی که در برابر داعش ایستادند؛
جایزه‌ی ساخاروف برای آزادی اندیشه (همراه با لامیا حاجی بشار)؛
جایزه‌ی شهروندی جهانی کلینتون؛
جایزه‌ی صلح انجمن ملل متحد اسپانیا؛
عضو فهرست ۱۰۰ فرد تأثیرگذار مجله‌ی تایم.
عضو در فهرست افراد زیر ۳۰ سال مجله‌ی فوربز در سال ۲۰۱۷
جوایز و افتخارات نادیا مراد در سال ۲۰۱۸:
جایزه‌ی هیلاری کلینتون برای پیشبرد زنان در صلح و امنیت؛
جایزه‌ی تغییردهنده‌ی اهداف جهانی؛
جایزه‌ی بشردوستانه‌ی الیزابت بی. وینتز.
جوایز نادیا مراد در سال ۲۰۱۹:
جایزه‌ی بامبی؛
جایزه‌ی صفحات طلایی آکادمی آمریکایی؛
جایزه‌ی دی‌وی‌اف بین‌المللی؛
دکترای افتخاری از دانشگاه ستون‌ها؛
جایزه‌ی مارسا بیلیساریوی بین‌المللی.
جوایزی و افتخارات نادیا در سال ۲۰۲۰:
جایزه‌ی پیشگام جهانی ویتال ویس؛
جایزه‌ی قاضی اوکانر؛
جایزه‌ی اطلس فرانک و چری هرمنس.
همچنین او در سال ۲۰۲۱ موفق شد که جایزه‌ی اسپندلاو را از دانشگاه کالیفرنیا دریافت کند؛ علاوه بر این او در سال ۲۰۲۲ همکاری افتخاری ریاست جمهوری دانشگاه چپمن را به دست آورد.
