محمد حمادی
زندگینامه و معرفی کتاب‌های محمد حمادی
محمد حمادی متولد سال ۱۳۵۷ در شهر اهواز، اصالتاً عرب خوزستانی است. وی با تسلط بر ادبیات عرب، در حوزه‌ی ترجمه و تألیف فعالیت می‌کند و به ترجمه از زبان عربی به فارسی و بالعکس مشغول است. حمادی به‌واسطه‌ی فعالیت‌های خود، به‌عنوان فردی پرکار شناخته می‌شود؛ اما او هرگز کارهای تکراری یا سطحی انجام نمی‌دهد. آنچه در کارنامه‌ی او و آثارش برجسته است، تمرکز ویژه‌ی او بر دو جنبه است: ترجمه‌ی آثار نویسندگان و شاعران کمتر شناخته‌شده و همچنین ترجمه‌ی آثار نویسندگان زن.
بیوگرافی محمد حمادی
محمد حمادی مترجمی ایرانی است و تاکنون آثار ادبی مختلفی را ترجمه کرده است. از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های او می‌توان به ترجمه‌ی مجموعه داستان « الاختیار» اثر سیمین دانشور و همچنین گزیده‌ای از داستان‌های کوتاه نویسندگان جنوب ایران اشاره کرد که با عنوان «مازال البحر هادئاً» منتشر شده است. این عنوان برگرفته از داستان «دریا هنوز آرام است» نوشته‌ی احمد محمود است.
حمادی در شبکه‌های اجتماعی حضور شخصی ندارد، اما ترجمه‌های او از شعرها و ترانه‌های محبوب عربی در دسترس علاقه‌مندان قرار دارند. از جمله آثار ترجمه شده‌ی او می‌توان به شعرهایی از غسان کنفانی، اودنيس، سعاد الصباح و همچنین ترجمه‌ی ترانه‌هایی از عبدالحلیم حافظ اشاره کرد.
یکی از کارهای برجسته‌ی او، ترجمه‌ی اشعار محمود درویش با عنوان «از آنچه کرده‌ای عذرخواهی نکن» است. این کتاب شامل شعرهای آشنایی برای مخاطبان و نیز اشعاری جدید است که با دقت و زیبایی ترجمه شده‌اند. درویش به‌عنوان شاعری ساختارگرا، کلماتی عمیق و زیبا را کنار هم قرار می‌دهد، و این ویژگی در ترجمه‌ی حمادی نیز مشهود است. اشعار این مجموعه، علاوه‌بر زیبایی ادبی، حاوی ارجاعات تاریخی و سیاسی نیز هستند.
از دیگر آثاری که محمد حمادی ترجمه کرده است، می‌توان به مجموعه اشعار «الفبای یاسمن» اشاره کرد که شامل آخرین سروده‌های نزار قبانی است. این اشعار در ماه‌های پایانی عمر قبانی و در بستر بیماری سروده شده‌اند. چند سال پس از درگذشت او، خانواده‌اش این مجموعه را برای انتشار در اختیار ناشر قرار دادند.
محمد حمادی همچنین مجموعه شعری از علیرضا بهرامی با عنوان «سوت زدن به زبان مادری» به زبان عربی ترجمه کرده است. این کتاب، که از تجربیات شاعر به‌عنوان روزنامه‌نگار الهام گرفته شده است، روایتی از زندگی و دغدغه‌های اجتماعی و انسانی در قالب شعر ارائه می‌دهد. در توضیح این اثر آمده است: «روزنامه‌نگار وقتی لحنش را تغییر می‌دهد و کاری هنری خلق می‌کند، ارتباط قابل اعتمادی با آنچه برای مردم می گذرد دارد، به خصوص که در این تلخ زمانی که صبحانه با خبر جنگ می خوریم و شام را با اخبار در میان می گذاریم.» این مجموعه، بازتابی از احساسات و تفکرات شاعر و مترجمش است و در عین حال، تصویری از چالش‌های جهان امروز را در اختیار خواننده قرار می‌دهد. ترجمه‌ی حمادی به‌خوبی توانسته است فضای شاعرانه و پیام اجتماعی این اثر را به مخاطبان عرب‌زبان منتقل کند.
محمد حمادی در ترجمه‌های خود، توجه ویژه‌ای به آثار نویسندگان زن عرب نشان داده است. از جمله ترجمه‌های او می‌توان به «داستان زندگی یک نقاش با حجاب»، «شب مهاجر»، و «مشکی برازنده توست» اشاره کرد.
سبک ترجمه محمد حمادی
محمد حمادی بیشتر زمان و انرژی خود را به ترجمه‌ی شعر اختصاص داده است و این تمرکز در آثاری که از او منتشر شده نیز به‌خوبی مشهود است. افزون‌بر ترجمه‌ی اشعار دو شاعر شناخته‌شده (محمود درویش و نزار قبانی)، او هفت مجموعه شعر دیگر را نیز از شاعران مختلف عرب‌زبان ترجمه کرده است. این آثار از نقاط مختلف جهان عرب انتخاب شده‌اند و به شاعران کمتر شناخته‌شده در ایران اختصاص دارند، اگرچه خود این شاعران در جهان عرب جایگاه برجسته‌ای دارند. آنچه در نگاه اول توجه خواننده را جلب می‌کند، عناوین انتخاب‌شده‌ی برای این کتاب‌ها است. این اسامی دقت و ظرافت مترجم را در انتخاب و انتقال حس و فضای اشعار نشان می‌دهند. عناوین این مجموعه‌ها عبارت‌اند از: «جامه‌های عشق» اثر خانم ندی الحاج، «افق بی‌کران» اثر سعید الزبیدی، «شبان تنهای بادها» اثر عمادالدین ابراهیم، «چهره‌هایی آویخته از دریچه سخن» اثر خانم خَوله سامی سلیقه، «راهب انگور» اثر خانم نضال القاضی و«با برگ‌هایم سرگرمم» اثر جوزف دعبول.
تنوع جغرافیایی و فرهنگی این شاعران، به همراه پیشینه‌های متفاوت زندگی آنها، به این اشعار ترجمه شده غنا و عمقی خاص بخشیده است. نتیجه‌ی این تنوع، مجموعه‌ای جالب‌توجه از اشعار است که خواننده را با دیدگاه‌ها و احساسات متفاوتی از سرزمین‌های عرب‌زبان آشنا می‌کند. حمادی با انتخاب این آثار و دقت در ترجمه، موفق شده است فضایی تازه و متنوع از ادبیات عرب را برای مخاطبان فارسی‌زبان به ارمغان بیاورد و لذت خواندن این آثار را نصیب آنها کرده است.
نگاهی به آثار و کتاب‌های ترجمه‌شده توسط محمد حمادی
کتاب شب مهاجر
«شب مهاجر» مجموعه داستانی از نویسنده لیبیایی، نجوی بن‌شتوان، است که به‌عنوان یکی از نویسندگان برجسته عرب شناخته می‌شود و از نامزدهای جایزه‌ی بوکر عربی نیز بوده است. این اثر، داستان‌هایی با عمق اجتماعی و فرهنگی را به تصویر می‌کشد.
کتاب داستان زندگی یک نقاش باحجاب
«داستان زندگی یک نقاش باحجاب» نوشته‌ی مایا الحاج، روایتی از زندگی زنی است که درگیر تناقضات درونی و چالش‌های بیرونی است. او نمی‌داند آیا می‌تواند بر مشکلاتش غلبه کند یا خیر؛ مشکلاتی که ریشه در محل تولد و جنسیت او دارند. این کتاب نگاهی عمیق به هویت، محدودیت‌ها و تلاش برای پیدا کردن خود حقیقی دارد.
کتاب مشکی برازنده‌ی توست
«مشکی برازنده‌ی توست»، اولین تجربه‌ی حمادی در ترجمه‌ی رمان، اثری از احلام مستغانمی است. مستغانمی، اولین نویسنده‌ی زن عرب است که آثارش به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی ترجمه شده‌اند. این کتاب، داستان زندگی هاله، یک خواننده‌ی الجزایری، را روایت می‌کند که در واکنش به کشته شدن عزیزانش، کنسرت‌های اعتراضی برگزار می‌کند. او در این کنسرت‌ها از نقش مردم و مقاومتشان در برابر تروریسم می‌گوید. در این مسیر پرتلاطم، هاله عاشق مردی ثروتمند می‌شود که تمایل دارد نقش حامی و تکیه‌گاه او را ایفا کند و درعین‌حال از استقلال و بی‌نیازی هاله خوشش نمی‌آید. حمادی در مقدمه‌ی این کتاب می‌نویسد: «نویسنده با استادی تمام کتاب را می‌بندد، اما داستان در ذهن مخاطب همچنان به راه خویش ادامه می‌دهد.» این جمله، به‌خوبی نشان‌دهنده‌ی عمق و تاثیرگذاری آثار مستغانمی و ظرافت نگاه مترجم در انتقال حس و پیام اثر است.
کتاب الاختیار
کتاب «الاختیار» یکی از آثار سیمین دانشور است که با کوشش محمد حمادی و خیریه دماک قاسم به زبان عربی برگردانده شده است. این کتاب مانند پلی میان ادبیات فارسی و عربی است و حمادی با ترجمه‌ی این کتاب باعث شده تا خوانندگان عرب‌زبان آشنایی بیشتری با سیمین دانشور و اندیشه‌های او پیدا کنند.
کتاب بنفشه‌های غمگین
کتاب «بنفشه‌های غمگین» مجموعه اشعار سعید جاسم الزبیدی است. این کتاب به‌صورت دوزبانه و به زبان‌های عربی و فارسی منتشر شده و ترجمه‌ی آن را محمد حمادی برعهده داشته است. شاعر در شعرهای این مجموعه، از وضعیت اجتماعی روزگار خود سخن می‌گوید.
