احلام مستغانمی

احلام مستغانمی (Ahlam Mosteghanemi) شاعر، رمان‌نویس و نخستین زن نویسنده‌ی عرب‌زبان الجزایری، با ترکیب ادبیات و احساسات عمیق انسانی، توانسته است جایگاهی ویژه در ادبیات‌ معاصر عرب پیدا کند. آثار او که به زبان‌های مختلف ترجمه شده‌اند، موضوعاتی چون عشق، هویت، استقلال زنان و مبارزه با ظلم و فساد را در بستر داستان‌هایی پرکشش روایت می‌کنند.

بیوگرافی احلام مستغانمی

احلام مستغانمی در تاریخ ۱۳ آوریل ۱۹۵۳ در قسطنطنیه متولد شد. پدرش، محمد الشریف مستغانمی (۱۹۱۸-۱۹۹۲)، از رهبران انقلابی الجزایر بود که نقش مهمی در مبارزات آزادی‌بخش این کشور ایفا کرد. پیش از تولد احلام، پدرش در جریان شلوغی‌های سال ۱۹۴۵ به زندان افتاد. اندکی بعد، با شروع رسمی نبرد الجزایر در سال ۱۹۵۴، خانه‌ی خانواده‌ی مستغانمی به مرکزی برای دیدارهای حزب مقاومت تبدیل شد. پس از استقلال الجزایر در سال ۱۹۶۲، خانواده‌اش به کشور بازگشتند و احلام به مدرسه‌ای دولتی رفت که زبان عربی را به‌عنوان زبان اول آموزش می‌داد.

در دهه‌ی ۱۹۶۰، احلام مستغانمی با انتشار شعرها و نوشته‌های عربی خود از طریق برنامه‌ی رادیویی نجواها، به شهرت رسید. پدرش بعد از کودتای بومدین بیمار شد و احلام که تنها ۱۷ سال داشت، مسئولیت حمایت از خانواده را بر عهده گرفت و در کنار تحصیل، به‌عنوان مجری رادیو فعالیت خود را ادامه داد.

در سال ۱۹۷۳، احلام مستغانمی موفق شد مدرک لیسانس خود را در رشته‌ی ادبیات عرب از دانشگاه جامع الجزایر - بن یوسف بن خده دریافت کند. همان سال، او نخستین مجموعه‌ی شعری خود را با عنوان «علی مرفا الايام» منتشر کرد و به یکی از چهره‌های ادبی برجسته در الجزایر تبدیل شد. احلام جزو اولین نسلی بود که پس از یک قرن استعمار فرانسه حق تحصیل را به دست آورد. او در اواخر دهه‌ی ۱۹۸۰ به پاریس مهاجرت کرد و در سال ۱۹۸۲ مدرک دکترای خود را در رشته‌ی جامعه‌شناسی از دانشگاه سوربن دریافت کرد. احلام با یک خبرنگار لبنانی به نام ژرژ الراسی ازدواج کرده است. احلام مستغانمی پس از پانزده سال زندگی در پاریس، به همراه شوهر و سه فرزندش به بیروت، پایتخت لبنان بازگشت. اکنون او در بیروت زندگی می‌کند و همچنان با مجلات مختلف همکاری دارد.

جوایز و افتخارات احلام مستغانمی

مصطفی عقاد، کارگردان مشهور هالیوودی، اقتباسی از رمان ذاکره الجسد در فیلم خود داشته است. احلام مستغانمی در سال ۲۰۰۱ موفق به دریافت جایزه‌ی ادبی ملک حداد شد و مجله‌ی فوربس او را به‌عنوان موفق‌ترین نویسنده زن عرب معرفی کرده و در فهرست ده نویسنده برتر جهان قرار داده است. احمد بن بلا، نخستین رئیس‌جمهور الجزایر، درباره‌ی او گفته است: «احلام خورشید الجزایری است که جهان عرب را روشن می‌کند.» همچنین، برای رونمایی از رمان نسیان در کاخ یونسکو با حضور ۱۵۰۰ نفر، جایزه‌ی سپر بیروت توسط فرماندار بیروت به او اهدا شد. اکثر آثار او بیش از یک میلیون نسخه در سراسر جهان فروش داشته‌اند، زیرا در نوشته‌هایش به مبارزه با بنیادگرایی، فساد، بی‌عدالتی و استقلال زنان پرداخته است. او هم‌اکنون در فیس‌بوک ۹ میلیون و در توییتر ۷۰۰ هزار دنبال‌کننده دارد.

آثار و کتاب‌های احلام مستغانمی

کتاب خاطرات تن

خاطرات تن (ذاکره الجسد) نخستین رمان بلند احلام مستغانمی است که در سال ۱۹۹۳ در بیروت منتشر شد و به‌سرعت جایگاه ویژه‌ای در ادبیات عرب پیدا کرد. این اثر را می‌توان مهم‌ترین و تأثیرگذارترین کتاب مستغانمی دانست که همچنان پس از نزدیک به سه دهه از انتشار آن، در سراسر جهان خوانده و مورد نقد قرار می‌گیرد. خاطرات تن در فهرست صد رمان برتر جهان عرب قرار گرفته و منتقدان آن را به‌عنوان بهترین رمان دهه ۱۹۹۰ جهان عرب و یکی از برجسته‌ترین رمان‌های قرن بیستم می‌شناسند. این رمان در سال ۱۹۹۸ موفق به دریافت نشان ادبی نجیب محفوظ شد و پس از آن توسط دانشگاه آمریکایی قاهره به زبان انگلیسی ترجمه و با عنوان Memory in the Flesh منتشر شد. از آن زمان، این رمان به زبان‌های مختلفی چون ایتالیایی، فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی، چینی و کردی ترجمه گردیده و در بسیاری از دانشگاه‌ها به‌عنوان بخشی از مواد درسی تدریس می‌شود.

کتاب آشوب حواس

آشوب حواس (فوضی الحواس) در سال ۱۹۹۷ منتشر شد و به‌عنوان یکی از آثار برجسته در ادبیات عرب معاصر شناخته می‌شود. این رمان که به زبان انگلیسی با عنوان Chaos of the Senses ترجمه شده است، به طور خاص بر موضوعات عشق، هویت و آزادی متمرکز است و داستانی پیچیده و جذاب دارد که در پس‌زمینه‌ای از جنگ داخلی الجزایر، کشمکش‌ها و سختی‌های این کشور در راه پیروزی بر استعمار روایت می‌شود.

آشوب حواس درباره‌ی نویسنده‌ای جوان است که در ازدواجی بدون عشق گرفتار شده است. شوهرش، افسر بلندپایه‌ای است که تمام وقت خود را به سیاست اختصاص داده و زن به دنیای نویسندگی‌ پناه می‌برد. در این دنیای خیالی، او داستان‌هایی پرشور برای شخصیت‌هایش می‌سازد. این رمان نه‌تنها یک داستان عاشقانه است، بلکه به چالش‌های هویتی و آزادی در دنیای معاصر نیز پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه سیاست و شرایط اجتماعی می‌توانند بر زندگی فردی و تصمیمات شخصی تأثیر عمیقی بگذارند.

کتاب دلاویز همچون فراق

دلاویز همچون فراق (Delicious as Parting Dreams) یکی از آثار برجسته‌ی احلام مستغانمی است که داستان مردی را روایت می‌کند که از درد جدایی رنج می‌برد و ایمان خود را به عشق از دست‌ داده است. مستغانمی همچنین در این رمان درباره‌ی قهرمانان آثار خود و رابطه‌اش با آن‌ها سخن می‌گوید و احساساتش نسبت به نوشتن را بیان می‌کند. او همچنین درباره‌ی جدایی از این شخصیت‌ها پس از هر کتاب و بازگشت دوباره به نوشتن در هر دوره‌ی زمانی جدید سخن می‌گوید.

کتاب مشکی برازنده‌ی توست

مشکی برازنده‌ی توست که با عنوان «سیاه برازنده‌ی توست» نیز ترجمه شده، رمانی است که داستان هاله، یک خواننده الجزایری را روایت می‌کند. هاله که پدر و برادرش توسط تروریست‌ها کشته شده‌اند، تصمیم می‌گیرد انتقام خانواده‌اش را بگیرد. او با برگزاری کنسرت‌های اعتراضی در الجزایر، فرانسه و کشورهای دیگر، علیه تروریسم و متجاوزان سخن می‌گوید و با استفاده از کلمات نافذ و صادقانه، به نقش مقاومت مردم عرب در برابر تروریسم و حکام زورگو اشاره می‌کند. هاله که نماد وطن عربی است، در این مسیر، تلاش می‌کند تا در عین وقار و درستکاری، با خشم و دلسوزی از ظلم و ستم‌های حکام ظالم پرده بردارد. او در فراز و نشیب‌های این مسیر عاشق مردی ثروتمند می‌شود که در تضاد با او و دنیای ساده‌اش قرار دارد. این عشق باعث می‌شود که هاله به تحلیل خوی متکبرانه‌ی ثروت بپردازد و به درک عمیقی از اختلاف میان سادگی و تجمل برسد، و متوجه شود که عشق، مانند زندگی، مدام در حال تغییر است و نمی‌توان به آن اعتماد کامل داشت. این رمان با استفاده از داستانی عاطفی، به نقد سیستم‌های اجتماعی و اقتصادی و همچنین بررسی پیچیدگی‌های روابط انسانی می‌پردازد.