کتاب پاره های انسان شناسی جنگ و شهادت

کتاب پاره های انسان شناسی جنگ و شهادت به همت میثم مهدیار و سیروس ذوالفغاری گرداوری شده است. کتاب پاره های انسان شناسی جنگ و شهادت را انتشارات سوره مهر منتشر کرده و شامل مجموعه‌ای مقاله است.

درباره کتاب پاره های انسان شناسی جنگ و شهادت

برخی جنگ هشت‌ساله را آزمایشگاه علوم انسانی در ایران دانسته‌اند و برخی حتی اعتقاد دارند توجه علوم انسانی در ایران به پدیدهٔ جنگ هشت‌ساله/ دفاع مقدس به‌مثابهٔ یک موضوع بومی زنده، که از نظر انسان‌های درگیر جنگ، مدیریت جنگ، روش جنگیدن و دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی آن تفاوت‌های بسیاری با جنگ‌ها و درگیری‌های دیگر در قرن اخیر داشته است، می‌تواند به تصحیح پارادایم غالب علوم اجتماعی در ایران منجر شود که تحت تأثیر مطالعات شرق‌شناسانه و استعماری شکل گرفته است. در جلد اول این مجموعه، که با عنوان «پاره‌های انسان‌شناسی جنگ و شهادت» منتشر شده است، هشت ترجمه و یک تألیف در کنار هم قرار گرفته‌اند. وجه مشترک این مقالات علاوه بر قلمرو آنان، یعنی مقولهٔ جنگ و مفهوم شهادت، روش آن‌هاست. عمدهٔ این مقالات به نوعی ذیل روش نشانه‌شناسی و زیبایی‌شناسی انتقادی قرار می‌گیرند و در برخی از مقالات نویسندگان تلاش کرده‌اند رویکردی پدیدارشناسانه برای فهم مقولهٔ دفاع مقدس/ جنگ هشت‌سالهٔ ایران از طریق تحلیل بازنمایی آن در ادبیات، هنر و فرهنگ عامه اتخاذ کنند.

در مقالهٔ اول، «شهادت در فرهنگ سیاسی ایرانیان»، پیشینهٔ مفهوم شهادت در ادبیات کلاسیک و معاصر و دیدگاه روشن‌فکران معاصر ایرانی بررسی شده است. مقالهٔ دوم، «خاطرات رستگاری‌بخش: پرتره‌نگاری در مراسم یادبود»، به بررسی پیشینهٔ پرتره‌نگاری در سنت شیعی و تداوم آن در دفاع مقدس پرداخته است. «هنر دیواری در ایران پس از انقلاب» عنوان مقالهٔ سوم این مجموعه است که در آن سنت دیوارنگاری در ایران بعد از انقلاب و تطورات و نسبت آن با قدرت با بررسی نمونه‌هایی از آن در شهر تهران از سوی نویسنده تحلیل شده است. در مقالهٔ سوم، «پوسترهای ایرانی دربارهٔ جنگ ایران و عراق»، نیز سه پوستر از مجموعه پوسترهایی که در زمانهٔ جنگ از سوی هنرمندان ایرانی تهیه شده‌اند از طریق نوعی نشانه‌شناسی و زیبایی‌شناسی انتقادی بررسی شده‌اند. مانند سه مقالهٔ قبلی، «مطالعات تمثیل‌شناسی بر روی پیکر شهدا» شش پوستر از پوسترهای انقلاب و دفاع مقدس راــ که مربوط به قبل، حین و بعد از انقلاب بوده‌ــ به صورت تطبیقی تحلیل و بررسی کرده است. در مقالهٔ ششم، «نقاشی‌های مربوط به جنگ و سفر زیارتی در ایران»، نقاشی‌های دیواری ناصر پلنگی در مسجد جامع خرمشهر، که از مناطق زیارتی کاروان‌های راهیان نور در ایران است، به صورت تطبیقی با نقاشی‌های دههٔ بیست در آلمان پس از جنگ جهانی اول بررسی شده است. مقالهٔ «تفاوت‌ها در نحوهٔ نمایش تصاویر شهدا در فضاهای خصوصی و عمومی جنوب تهران» به بررسی تطبیقی دیوارنگاره‌ها و بیلبوردهای منطقهٔ علی‌آباد (خزانه) در جنوب تهران با آلبوم‌های خصوصی و فضاهای خانوادگی خانوادهٔ شهدا پرداخته است. مقالهٔ هشتم تلخیصی از کتاب نفیس راز جعبهٔ آیینه است که در آن نویسنده با رویکردی انسان‌شناختی و با روش نشانه‌شناسانه به بررسی جعبهٔ آیینه‌های مزار شهدا در جامعهٔ ایرانی پرداخته است. در مقالهٔ آخر، «موزهٔ شهدا در تهران، تجسم خاطرات در ایران پس از انقلاب»، نیز کارکردهای فرهنگی و اجتماعی موزهٔ شهدا و تفاوت‌های آن با مفهوم مألوف موزهٔ مدرن بررسی شده است. 

خواندن کتاب پاره های انسان شناسی جنگ و شهادت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به حوزه هنر و ادبیات دفاع مقدس پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب پاره های انسان شناسی جنگ و شهادت

درون‌مایهٔ شهادت مفهومی است که بارها در فرهنگ سیاسی ایرانیان تکرار شده است. این مقاله در تلاش است تحلیلی از اهمیت تاریخی و اجتماعی این مفهوم ارائه دهد و دلایل سیاسی شدن و محبوب شدن آن را از دههٔ ۱۹۶۰ تاکنون تعریف کند. برای اینکه به درک بهتری از این سنت در زمینهٔ گسترهٔ فرهنگی آن برسیم، ارتباط بین برتری تراژدی در فرهنگ عامهٔ ایرانیان، در قبل و بعد از انقلاب، و مفهوم شهادت بررسی خواهد شد. با مطالعهٔ نوشته‌های شخصیت‌های بزرگ سیاسی و ادبی، دگرگونی و استفادهٔ سیاسی از این سنت در تاریخ سیاسی اخیر ایران را می‌توان به‌وضوح دید. این مقاله نشان می‌دهد چگونه شهادت به‌منزلهٔ یک سمبل طوری عمل کرده که توانسته است نوعی حس اتحاد ایجاد کند، بسیج عمومی را بهبود بخشد و به‌منزلهٔ ارزشی مقدس در جامعه ایفای نقش کند. به همین صورت، می‌بینیم خردمندان پیشرو و متفکران عامه هر دو شهادت را به‌منزلهٔ نمادی از پاکسازی اجتماعی و رستاخیز نسلی می‌دانند. نمودهای کارا و نمادین این سنت همچنین در بازه‌های قبل و بعد از انقلاب مطالعه و تحلیل شده است.