کتاب معناشناسی شناختی قرآن
معرفی کتاب معناشناسی شناختی قرآن
کتاب معناشناسی شناختی قرآن نوشتهٔ علیرضا قائمینیا است و سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی آن را منتشر کرده است.
درباره کتاب معناشناسی شناختی قرآن
معناشناسی شناختی قرآن به یک معنا، تلاش برای دستیافتن به نقشهشناختی این کتاب آسمانی است. هدف نگارنده، بررسی سختار اطلاعاتی است که پایه و اساس تعابیر قرآنی قرار گرفتهاند. این نقشه میتواند به ما نشان دهد که قرآن در توصیف موقعیتهای گوناگون، چگونه مفهومسازی میکند؟ آیا اصول مشترکی بر این مفهومسازیها حاکم است؟ و در صورت وجود این اصول، چگونه باید آنها را در فهم آیات به کار گیریم؟ پرواضح است که تهیه چنین نقشهای، اهمیتی فوقالعاده دارد و هدف از آن بسی فراتر از تفسیر قرآن میرود. کاملاً امکانپذیر است که مفسر بدون در دست داشتن چنین نقشهای به تفسیر بپردازد و در تفسیر هم با مشکلاتی روبهرو شود. در واقع، مفسران خود تعابیر قرآنی را بررسی کردهاند، امام هرگز به دنبال این نبودهاند که اصول معناشناختی مشترک میان آنها را بیابند؛ و اگر هم در موارد محدودی آنها را به صورت ناآگاهانه به کار گرفتهاند، هرگز نتوانستهاند آنها را به صورتی منسجم در فهم آیات به کار گیرند. تفسیرها از این نظر به شرح و توضیح جداگانه آیات میمانند که تک تک آیات را بدون دقت در مفهومسازی دیگر آیات، تفسیر میکنند و اگر هم به این مفهومسازیها دقت میکنند، آنها را در محدودهای بسیار ناچیز به کار میگیرند؛ بنابراین، معناشناسی شناختی قرآن وظیفهای بسیار سنگین بر عهده دارد. باید از تحلیل تعابیر قرآنی به اصول حاکم بر مفهومسازی آن دست بیابیم و به کمک آن، اصول نقشه شناختی قرآن را ترسیم نماییم.
با سخن فوق، تفاوت این اثر با تفسیرهای قران روشن میشود. معناشناسی با تفسیر قرآن یکی نیست. برای توضیح این نکته، به چند تفاوت این دو اشاره میکنیم:
۱. در تفسیر تلاش میکنیم تا معانی آیات و مراد جدی آنها را بفهمیم؛ ولی در معناشناسی قرآن میخواهیم اصول کلی حاکم بر معانی آیات را بیابیم. در واقع، معناشناسی، نگاهی کلیتر به معانی آیات دارد و تفسیر به طور موردی معانی آیات را بررسی میکند.
۲. هدف اصلی تفسیر، بررسی اصول کلی حاکم بر معانی آیات نیست و به بررسی معانی خود آیات میپردازد. در منابع تفسیری به طور پراکنده سخنی از این اصول به میان آمده است؛ البته این اصول به طور نظاممند در منابع مذکور مطرح نشدهاند.
۳. در معناشناسی، اصول مذکور به طور نظام مند بررسی می شود؛ ولی در تفسیر به ارتباط آنها با یکدیگر و تأثیری که این ارتباط در معانی آیات می تواند داشته باشد، نظر نمی شود. مراد از «بررسی نظام مند»، بررسی ساختاراین اصول و ارتباط آنها با یکدیگر و تأثیر آنها در معانی آیات است.
۴. با توجه به نکات فوق، روشن می شود که مباحث معناشناسی قرآن نسبت به مباحث تفسیری، بنیادی تر است؛ چراکه این مباحث در خود تفسیر تأثیر می گذارد. معناشناسی، بخشی مهم از مبانی تفسیر را بررسی می کند و می تواند با طرح مبانی جدید، در خود تفسیر هم تحول ایجاد کند.
کتاب معناشناسی شناختی قرآن در ده فصل شرح مطالب ذیل می پردازد:
فصل اول: زبان شناسی شناختی
فصل دوم: اصالت تعبیرهای قرآنی
فصل سوم: مفهومسازی قرآنی و بافت آیات
فصل چهارم: پیشنمونهها و مقولات معنایی در قرآن
فصل پنجم: شبکههای شعاعی در قرآن
فصل ششم: حرکت خیالی در ساختار معنایی قرآن
فصل هفتم: فضاهای ذهنی در قرآن
فصل هشتم: نقش تلفیق مفهومی در معناشناسی قرآن
فصل نهم: ساختار نیرو – پویایی آیات
فصل دهم: علیت و پنجرههای علّی در معناشناسی قرآن
خواندن کتاب معناشناسی شناختی قرآن را به چه کسانی پیشنهاد میکنیم
این کتاب را به پژوهشگران قرآن پیشنهاد میکنیم.
حجم
۴٫۵ مگابایت
سال انتشار
۱۴۰۲
تعداد صفحهها
۷۰۴ صفحه
حجم
۴٫۵ مگابایت
سال انتشار
۱۴۰۲
تعداد صفحهها
۷۰۴ صفحه
نظرات کاربران
تا قبل این کتاب،اینطور منسجم و دقیق، به موضوع معناشناسی قرآن پرداخته نشده بود