کتاب محک خسروی

محک خسروی اثر میرزا خسرو بیگ گرجی (درگذشتۀ ۱۲۷۷هـ.ق) است که با تصحیح و تعلیقات فائزه زهرا میرزا در نشر میراث مکتوب به چاپ رسیده است.این کتاب شایستۀ تقدیر در پنجمین دورۀ جایزۀ ادبی پروین اعتصامی  در سال ۱۳۹۱ بوده است.

مؤسسه پژوهشی میراث مكتوب در سال ۱۳۷۲ ش به قصد حمایت از كوشش‌های محققان و مصححان و احیا و انتشار مهمترین آثار مكتوب فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی با نام «دفتر نشر میراث مكتوب» و با كمك وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأسیس شد. پس از یک دهه فعالیت، مؤسسه نخست به «مركز نشر میراث مكتوب» و سپس در سال ۱۳۸۴ ش با دریافت مجوز چهار گروه پژوهشی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به «مؤسسه پژوهشی میراث مكتوب» تغییر نام داد و علاوه بر كار نشر به كار پژوهشی نیز رو آورد.

فعالیت‌های موسسه میراث مکتوب بر تصحیح نسخه‌های خطی فارسی و عربی و تحقیق در متون، پژوهشهای متن شناسی، نسخه‌شناسی و فهرست‌نویسی، میراث‌های مشترک ایران و حوزة ایران فرهنگی، و تاریخ علم متمركز است.

میراث مكتوب آثار خود را در چند عنوان اصلی و بر اساس موضوع منتشر می كند. در حوزه متون كهن، منشورات مؤسسه به ۱۶ موضوع اصلی تقسیم می شود، از جمله زبان و ادبیات فارسی، علوم و معارف اسلامی، علوم و فنون، تاریخ و جغرافیا، متن‌شناسی، فهرست نسخه‌های خطی، نسخه‌برگردان، رسائل، ارج نامه‌ها، همایش ها و نكوداشت ها و ....

بخش اصلی این آثار به متون فارسی اختصاص دارد. بسیاری از این متون كه در سلسله­ ای غیر از زبان و ادبیات فارسی نیز منتشر شده اند، به عنوان یك متن كهن فارسی نیز دارای اهمیت بسیارند.

جدای از این آثار ، میراث مكتوب مجموعه‌ای با عنوان «كارنامۀ دانشوران اسلام و ایران» به چاپ می‌رساند. در این مجموعه متون كهن به قصد استفادۀ جوانان یا كسانی كه دانش استفاده از اصل متون كهن را ندارند، تلخیص، ساده‌نویسی و بازنویسی می شود

میراث مكتوب همچنین سه نشریه منتشر می‌كند:

«آینه میراث» كه دوفصلنامه است و هر شش ماه یكبار منتشر می شود و «ویژه کتابشناسی، نقد کتاب و اطلاع رسانی در حوزۀ متون» است. «گزارش میراث» كه فصلنامه است و به پژوهشهای «حوزۀ نقد و تصحیح متون نسخه شناسی و ایران شناسی» اختصاص دارد و میراث علمی ایران و اسلام که دوفصلنامه است و به «تاریخ علوم و فناوری دورۀ اسلامی» اختصاص دارد

افزون بر این، موسسه میراث مكتوب تا کنون نشست‌های نقد و بررسی متعددی دربارۀ مباحث متن پژوهی و متون كهنِ منتشر شده در مؤسسه با حضور استادان و صاحب نظران برگزار كرده است. همچنین همایش‌هایی را در حوزه ‌های مختلف ادبی و فرهنگی و پژوهشی برگزار یا در برگزاری آنها مشارکت كرده است.

درباره کتاب محک خسروی

محک خسروی جنگ غزلیات بیش از پنجاه شاعر متأخر است که بر حسب اوزان عروضی و قوافی و ردیف ترتیب یافته است. از جمله شاعرانی که نمونۀ اشعار آنها در این جنگ فراهم آمده است می‌توان به آذر بیگدلی، آزاد کشمیری، درویش مجید طالقانی، عاشق اصفهانی، فتحعلی شاه قاجار، واله داغستانی، واله اصفهانی، واقف لاهوری و... اشاره کرد.

گردآورندۀ این جنگ میرزا خسرو بیگ گرجی (۱۲۷۷هـ. ق/ ۱۸۶۰م) است که آن را به درخواست امیر سند میرکرم علی خان و برادرش میرمراد علی خان در سال ۱۲۳۲هـ . ق/ ۱۸۱۷م. گردآورده است. وی دارای آثار دیگری همچون مجربات‌العلاج، سفینه الشعرا و دیوان اشعار فارسی است.

 خواندن کتاب محک خسروی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 علاقه‌مندان به ادبیات کهن فارسی