کتاب مروری بر ژنتیک مولکولی

کتاب مروری بر ژنتیک مولکولی نوشته دکتر عزت عسگرانی برای آموزش مفاهیم اصلی ژنتیک مولکولی به دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد تمامی گرایش های زیست شناسی نوشته شده است. این کتاب تمامی سرفصل های مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای درس ژنتیک مولکولی را پوشش می‌دهد.

جهان در دوران کنونی شاهد تحولات علمی و فناوری بی نظیری در زمینه ژنتیک مولکولی است. در این کتاب سعی شده با زبانی ساده و روان و با استفاده از معتبرترین منابع درسی روز دنیا و تصاویر گویای سایت های علمی ، درک بهتر و دقیق تر مفاهیم این دانش پیشتاز را امکان پذیر کند.

درباره کتاب مروری بر ژنتیک مولکولی

دکتر عزت عسگرانی دانشیار ژنتیک مولکولی که دو دهه افتخار آموزش ژنتیک مولکولی در گرایش های مختلف زیست شناسی و سلولی - مولکولی را داشته است، کتاب حاضر را با هدف معرفی مفاهیم اصلی و پایه ای ژنتیک مولکولی و تشویق دانشجویان به مطالعه و اندیشیدن بیشتر در این زمینه فراهم آورده است. 

در کتاب مروری بر ژنتیک مولکولی ضمن ارائه تصویری کلی از فرایندهای مولکولی با اشاره به جزییاتی عمیق تر و با نگاهی چند سو نگر و گاه مطرح کردن نظرات گوناگون پیرامون یک پدیده مانند توپولوژی DNA، مزایای اینترون ها و ترانسپوزون‌ها ذهن خواننده را درگیر پرسش‌های جدیدی می‌سازد که برای یافتن پاسخ آن‌ها به اندیشیدن و تحقیق بیشتری تشویق می‌شود. 

سفر در دنیای ژنتیک مولکولی را با بررسی ماهیت ماده ژنتیکی، ساختارهای گوناگون و توپولوژی DNA آغاز می‌کنیم و در فصل‌های پیاپی به یکایک روندهای مولکولی وابسته به ماده ژنتیکی می‌پردازیم: همانندسازی که سبب ادامه بقای گونه‌ها و نسل‌های موجودات زنده می‌شود، رونوشت برداری و ترجمه که موجب بیان اطلاعات ژنتیکی برای ساخت پروتئین ها می شوند و نیز سیستم های تنظیم بیان در مدل های پروکاریوتی. نگاه دقیقی نیز بر انواع جهش‌ها و سیستم‌های ترمیم DNA خواهیم داشت. تبادل اطلاعات ژنتیکی، نوترکیبی و ترانسپوزیشن راه‌های خلاقانه موجودات مختلف خصوصاً میکروارگانیسم‌ها برای ادامه زندگی در شرایط بحرانی و خطرناک است که در فصل های پایانی این کتاب به آن‌ها می‌پردازیم. 

فهرست منابع و سایتهای علمی مورد استفاده برای مطالعه بیشتر خواننده در پایان کتاب آورده شده است.

کتاب مروری بر ژنتیک مولکولی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم 

مروری بر ژنتیک مولکولی برای تمام دوست‌داران دنیای شگفت انگیز ژنتیک کتابی جذاب است. دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد گرایش های مختلف زیست شناسی و همچنین اساتید این درس می‌توانند از مطالب عالی این اثر استفاده کنند.

درباره عزت عسگرانی

دکتر عزت عسگرانی دانشیار ژنتیک گروه بیوتکنولوژی دانشگاه الزهرا است. او تحصیلاتش را در رشته ژنتیک در دانشگاه جندی شاپور اهواز و دکترای ژنتیک مولکولی را در دانشگاه هیروشیمای ژاپن به پایان رسیده است. او همچنین استاد درس‌های بسیاری از جمله ژنتیک مولکولی، ژنتیک پروکاریوت‌ها، مهندسی ژنتیک، روش‌های نوین در زیست فناوری و ... را در مقاطع مختلف است.

دکتر عزت عسگرانی همچنین در حال تحقیق و پژوهش بر روی تنوع میکروارگانیسم‌ها و کاربردهای مختلف آن‌ها مانند تولید کاروتنوئیدها، بیوپلیمرهای زیست تخریب پذیر و آنزیم‌ها است.

بخشی از کتاب مروری بر ژنتیک مولکولی

ژنتیک جایگاه خاصی در زندگی انسان پیدا کرده است. بعضی از مهم ترین و عمیق ترین مباحث اجتماعی به طور غیر مستقیم دارای یک پایه ژنتیکی هستند. برای مثال، بعضی از معضلات عمده ناشی از تبعیض اجتماعی به علت تفاوت های رفتاری بین نژادها و جنس ها بوجود می آید که این ها به نوبه خود ریشه ژنتیکی دارند. ژنتیک راهی برای تجزیه و تحلیل و اندیشیدن درباره این موضوعات پیچیده و حل نشده به وجود آورده است.

انقلاب سبز که تولید محصولات زراعی را بر اساس مقیاس جهانی افزایش داده است، یک نمونه از موفقیت های ژنتیک در تولید نژادهایی با توانایی تولید بالای محصولات استرات‍ژیک برای تأمین جمعیت روزافزون کره زمین است.

در حال حاضر با فناوری مهندسی ژنتیک، DNA می تواند مستقیماً مورد دستورزی قرار گیرد تا سوش های کاملاً جدیدی از میکروب ها را در لولة آزمایش بوجود آورد که داروهای مورد نیاز انسان مانند هورمون انسانی انسولین جهت درمان دیابت و هورمون رشد برای درمان کوتاهی قد را تولید کنند.

بخش عمده ای از بیماری های انسانی ریشه ی ژنتیکی دارد. تحقیقات پزشکی مولکولی در حال روشن کردن زمینه های ژنتیکی ابتلا به وضعیت های وخیم و حاد و همین طور ابتلا به بیماری های مزمن ملایم تر می باشد. به محض شناخته شدن روند ژنتیکی بیماری، می توان روش های درمانی بهتری برای آن طراحی کرد. امید می رود که در آینده نزدیک ژن درمانی به عنوان راه مؤثری برای درمان بعضی از بیماری های ژنتیکی خطرناک مورد استفاده قرار گیرد.

پروژه ژنوم انسانی یک تلاش و فعالیت علمی بی نظیر بود که با همکاری آزمایشگاه های متعددی در سراسر جهان صورت گرفت. اگر چه پتانسیل بهره وری از ژنوم انسان برای دانش پزشکی بسیار گسترده است، ولی شاید هیجان انگیز ترین زمینة پژوهشی، بررسی و شناخت برنامة کار پیچیده ترین موجود شناخته شده در جهان، یعنی انسان است.

یکی دیگر از حوزه های مهم انسانی که از ژنتیک بهره مند می شود، امور حقوقی و جرم شناسی می باشد. چگونه؟ انگشت نگاری DNA به طور گسترده در اداره تشخیص هویت پلیس مورد استفاده قرار می گیرد.

کرونا ویروس جدید 2019 یا Covid 19 از مبدأ شهر ووهان چین، به سرعت به سایر نقاط جهان گسترش پیدا کرد و زیرساخت‌های اقتصادی، پزشکی و بهداشت عمومی تقریباً تمامی کشورهای جهان را به چالش کشید و نرخ مرگ و میر زیادی داشته است. به همین دلیل تیم های تحقیقاتی متعددی متشکل از ژنتیسین ها، ایمونولوژیستها، اپیدمیولوژیست ها، ویروس شناسان و ..... برای مهار هر چه سریع تر ویروس کرونا و کمک به درمان بیماران و پیشگیری از شیوع بیشتر بیماری با ساخت واکسن های مؤثر در سراسر جهان تشکیل شد. اساس تمامی این فعالیتها، شناخت و درک دقیق از ساختار، ژنوم و عملکرد ژنهای ویروس است و ژنتیک نقش پیشتازی در مبارزه با پاندمی خطرناک هزاره سوم داشته است.

ژنتیک با ارائه مفاهیم جدید، نیرویی برای تغییر دیدگاه اساسی انسان از خودش و رابطه اش با جهان بوجود آورده است. شاید بهترین مثال از تأثیر ژنتیک بر جهان بینی فرد، نتایج شگفت انگیز مطالعات ژنتیکی، کروموزومی، DNA و پروتئین است که نشان می دهد ما با تمام موجودات زنده در روی کرة زمین از جمله گیاهان، قارچ ها و باکتری ها ارتباط و خویشاوندی داریم! این اندیشه دیدگاه جدیدی در مورد انسانیت پیشنهاد می کند و ما را وادار می کند که موضوعاتی را مورد بررسی قرار دهیم که بینش ما درباره هویت خودمان را هدف قرار می دهند.

فهرست 

• ما و ژنتیک
• ماهیت ماده ژنتیکی
• همانند سازی DNA
• رونویسی از DNA
• تنظیم بیان ژن در باکتری ها
• ترجمه پیام ژنتیکی
• جهش و جهش زایی
• ترمیم آسیب‌ها و نوترکیبی DNA
• انتقال اطلاعات ژنتیکی در باکتری‌ها
• ترانسپوزیشن