کتاب تاریخ جدیده تاشکند

تاریخ جدیده تاشکند، اثر محمدصالح خواجه تاشکندی، تصحیح نسخه‌ای خطی از آخرین نمونه‌های فارسی نویسی ازبکان در آستانه سقوط خانات آسیای مرکزی است که با اعلام و شجره‌نامه‌های متعدد همراه با شرح واژگان و اماکن، به شکلی دقیق توسط دکتر حسن شجاعی‌مهر تصحیح شده است.

 درباره کتاب تاریخ جدیده تاشکند

محمدصالح خواجه تاشکندی متولد ۱۲۴۶ ق در تاشکند بوده و در زندگی خود، دوره حکومت محمدعلی خان تا آخرین خان امارت خوقند را تجربه کرده است. او یکی از عالمان پر نفوذ تاشکند و استاد مدرسه علمیه بوده و در تاشکند «دبیرستان‌خانه‌ای» داشته که پسران سید خدایارخان نیز از جمله شاگردانش بوده‌اند.

 بخش با اهمیت کتاب رخدادهای میان سال های ۱۲۶۷ تا ۱۳۰۴ ق تاشکند است. چون او در مجالس مهم حکومتی و جلسات بزرگان تاشکند و حتی جلسات روس‌ها با خواجگان تاشکند و در مجلس معاهده صلح و مجالس چرنیایف با بزرگان تاشکند و در مجالس مشورتی خواجگان تاشکند در امور مهم سیاسی حضور داشته و طرف مشورت بوده؛ مطالب مهمی را از آن دیدارها در تاریخ خود نقل کرده است. 

محمدصالح خواجه تاشکندی در سال ۱۲۸۲ ق در سن ۳۶ سالگی در نبرد تاشکند حاضر بوده و وارد میدان جنگ نیز شده از این رو شرح کاملی از رخدادهای مهم تاریخی تاشکند، در پیش از جنگ و در هنگام جنگ با روس‌ها و پس از تصرف و سلطه روس‌ها بر تاشکند و همچنین صحنه‌های جنگی که در آن حضور داشته و به چشم دیده؛ ارائه داده و بیهقی‌وار صحنه‌پردازی کرده است و چنان مهارتی در این کار از خود نشان داده که خواننده متن می‌تواند خود را در آن صحنه تجسم کند.

 او تا سن ۵۴ سالگی تاریخ‌نویسی خود را ادامه داده و تاریخی از دره فرغانه، وضعیت سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و مذهبی و آداب و رسوم و همچنین حوادث طبیعی و غیر طبیعی و روابط سیاسی امارت خوقند با روس‌ها و سایر امارت‌ها و دولت‌ها و همچنین سیاست حاکمیتی روس‌ها و وضعیت شهر تاشکند در این دوران و نقش بازیگران سیاسی امارت خوقند در آستانه تهاجم روس‌ها نگاشته است. 

با مطالعه این کتاب چگونگی فرارود در نیمه دوم سده سیزدهم هجری همزمان با سلطه روس‌ها روشن‌تر می‌شود.

 خواندن کتاب تاریخ جدیده تاشکند را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این اثر، متنی کم‌نظیر برای مطالعه تحولات دو قرن اخیر در فرارود و آسیای مرکزی است و پژوهشگران تاریخ ایران، افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان می‌توانند از آن بهره ببرند.