کتاب آشنایی با ادبیات مقاومت جهان

آشنایی با ادبیات مقاومت جهان کتابی نوشته ضیاء‌الدین ترابی است که علاقه‌مندان به شناخت انواع ادبی را با ادبیات مقاومت و پایداری در جهان آشنا می‌کند. تاریخ ادبیاتِ مقاومت جهان ریشه در گذشته‌های دور دارد و تاریخچه آن در حقیقت همان تاریخ ادبیاتِ جهان است.

 شاعران و نویسندگان متعهد در طول تاریخ در کنار مردم مبارز و عدالت‌جو و خواهان آزادی و برابری بوده‌اند، و در طول زمان با سرودن چکامه‌ها و نوشتن خطابه‌ها ضمن تشویق و ترغیب مردم به پایداری و مبارزه در راه حق و حقیقت، دلیری‌ها و از خودگذشتگی‌های مبارزان  را در آثار خود به ثبت رسانده‌اند.

درباره کتاب آشنایی با ادبیات مقاومت جهان

اصطلاح «ادبیاتِ مقاومت» اصطلاحی است بسیار جدید که در گذشته معمول نبوده است. برای نخستین بار نویسنده معاصر فلسطینی «غسّان کنفانی» نام مجموعه‌ای از شعرها و داستان‌های شاعران و نویسندگان معاصر فلسطینی را «ادبیات مقاومت فلسطین» گذاشت و بدین‌ترتیب اصطلاح «ادبیات مقاومت»  در بین شاعران و نویسندگان عرب و بعد در جهان رایج شد؛ ادبیاتی که به شرح و بیان مبارزه، پایداری، از جان‌گذشتگی و درد و رنج مردم مبارز برای به دست آوردن آزادی، استقلال و رسیدن به برابری و از بین بردن جور و ستم می‌پردازد. ادبیات مقاومت، ادبیاتی است پویا، مؤثر و بسیار غنی و عاطفی.

 ترابی در این کتاب ابتدا ادبیات مقاومت در جهان را در سه دسته ادبیات مقاومت دینی- آیینی، ادبیات مقاومت ملی- بومی و ادبیات مقاومت انسانی- جهانی بررسی کرده و سپس به تفکیک منطقه به ادبیات مقاومت در دو منطقه خاورمیانه و کشوهای عربی و اروپا پرداخته است.

خواندن کتاب آشنایی با ادبیات مقاومت جهان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 پژوهشگران ادبیات و علاقه‌مندان به شناخت انواع ادبی را به خواندن این کتاب دعوت می‌کنیم.

 بخشی از کتاب آشنایی با ادبیات مقاومت جهان

آغاز جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴ با حمله اتریش به لهستان و اعلام جنگ آلمان به روسیه و فرانسه و پیوستن امپراتوری عثمانی به جبهه متحدین قاره اروپا، به مرکز جنگ قدرت بین نیروهای متحدین مرکب از آلمان، اتریش و عثمانی از یک سو، و متفقین با شرکت انگلستان، ایتالیا و فرانسه و نیز آمریکا از سوی دیگر تبدیل شد. جنگی که با شکست آلمان و متحدانش و برقراری آتش‌بس در ۲۸ ژوئن ۱۹۱۹ به پایان رسید؛ از نظر گسترش تا آن روز بی‌سابقه بود و اغلب کشورهای اروپایی را به درگیری کشید.

در این جنگ که پنج سال طول کشید، گروه زیادی از شاعران و نویسندگان اروپایی ـ از ملیت‌های مختلف ـ در جبهه‌های جنگ شرکت داشتند. در نتیجه شاعران از همان آغاز و با حضور در جبهه‌ها و دیدن صحنه‌های جنگ و نبرد به سرودن شعر پرداختند. اما نویسندگان اغلب پس از بازگشت از جبهه و پایان جنگ، تجربه‌ها و دیده‌های خود را به صورت داستان یا نمایشنامه درآوردند و نسبت به چاپ آن اقدام کردند. از سوی دیگر برخی از این رزمندگان به نوشتن خاطرات دوران جنگ پرداختند و آنها را به صورت خاطرات جنگی چاپ کردند. در نتیجه در ادبیات غرب ژانر جدیدی به نام «ادبیات جنگ» پدید آمد که در میان این آثار وجود برخی از داستان‌ها، محققین و منتقدین را متقاعد می‌سازد تا آن را تحت عنوان «ادبیات مقاومت» طبقه‌بندی کنند. اغلب این آثار صرفاً ادبیات جنگ‌اند؛ ادبیاتی که به جنگ و ستیز سربازان در جبهه‌های جنگ و خرابی و ویرانی‌های ناشی از جنگ و نیز کشتار مردم در جبهه‌ها و پشت جبهه می‌پردازد. و در حقیقت چیزی جز تراژدی جنگ نیست.

گرچه در بین این آثار برخی دیگر را باید صرفاً «ادبیات جنگ» نامید که ناشی از برداشت شخصی نویسندگان از جنگ به‌ویژه ترس و نفرت آنان از جنگ و درگیری است؛ یا داستانی است که در آن جنگ فقط بهانه و پس زمینه‌ای برای یک داستان عاشقانه است. اما در بین این آثار به نمونه‌هایی از داستان‌هایی برمی‌خوریم که به مبارزه و مقاومت مردم سرزمین‌هایی اشغالی چه در جبههٔ نبرد و چه در پشت جبهه‌ها و شهرها می‌پردازند. این داستان‌ها ضمن روایت جنگ، لحظه‌هایی از مقاومت رزمندگان و مردم شهرها و کشورهای درگیر در جنگ را به تصویر می‌کشند و شایسته است که آنها را به عنوان ادبیات مقاومت در نظر گرفت. از این میان می‌توان به این داستان‌ها اشاره کرد:

زیر آتش از هنری باربوس (فرانسوی) ـ آرامش در جبهه غربی از اریش ماریا رمارک (آلمانی) ـ یک سال در فلات از ایمیلیو لوسو (ایتالیایی) و در میان پیروزی از فریدریک منینگ (انگلیسی ـ استرالیایی) ـ سرزمین ویران از آ.د. گریستود (انگلیسی) ـ زیبایی‌های میدان جنگ از استراتیس میریولز (یونانی) و اعترافات جدید از ویلیام بوید (انگلیسی ـ آفریقایی) و دون آرام نوشته میخائیل شولوخوف (روسی).

فهرست کتاب آشنایی با ادبیات مقاومت جهان

۱ ـ درآمدی بر ادبیاتِ مقاومت جهان

۱ ـ ۱ ـ ادبیات مقاومت دینی ـ آئینی

۲ ـ ۱ ـ ادبیات مقاومت ملی ـ بومی

۳ ـ ۱ ـ ادبیات مقاومت انسانی ـ جهانی

فصل اول: خاورمیانه و کشورهای عربی

۱ ـ مصر: نگاهی کوتاه به اوضاع سیاسی و اجتماعی

۱ ـ ۱ ـ ادبیات مقاومت در مصر

۲ ـ الجزایر: نگاهی کوتاه به اوضاع سیاسی و اجتماعی

تاریخچه

۱ ـ ۲ ـ ادبیات داستانی

۳ ـ فلسطین: نگاهی کوتاه به اوضاع سیاسی و اجتماعی

تاریخچه

۱ ـ ۳ ـ ادبیات مقاومت فلسطین

۴ ـ شعر و ادبیات در سایر کشورهای عربی خاورمیانه

فصل دوم: ادبیات مقاومت در اروپا

۲-۱-ادبیات داستانی مقاومت

۱ ـ ۱ ـ ۲ ـ ادبیات داستانی در قرن نوزدهم

۲ ـ ۱ ـ ۲ ـ ادبیات داستانی در جنگ جهانی اول

۳ ـ ۱ ـ ۲ ـ ادبیات داستانی در جنگ جهانی دوم

۴ ـ ۱ ـ ۲ ـ ادبیات داستانی در جنگ‌های بومی و منطقه‌ای

۵ ـ ۱ ـ ۲ ـ ادبیات داستانی در جنگ‌های داخلی اسپانیا

۲ ـ ۲ ـ نمایشنامه‌های مقاومت در اروپا

۳ ـ ۲ ـ شعرهای مقاومت اروپا

منابع و ماخذ

یادداشت