کتاب شکوفه امامت بر شاخسار نبوت

با دست خود، نخل‌های یهودیان مدینه را آبیاری می‌کرد؛ به حدّی که دست‌هایش آبله می‌افتاد. آنگاه اجرتش را انفاق می‌کرد و خود، از گرسنگی، سنگ بر شکم می‌بست.

عمرو بن عاص به مردم «شام» گفته بود: او خیلی شوخ‌طبع است. و امام در جواب این سخن تو فرموده بود: «عجیب است از فرزند نابغه! خیال می‌کند که شوخی در فطرت من نهفته است. در حالی که مردی خوش‌مشرب و گشاده‌رو هستم و با اهل و عیالم با خوش‌رویی روبه‌رو می‌شوم.»

از رسول خدا شنیدم که می‌فرمود: «هر حاکمی که بعد از من متصدّی امر حکومت بر مسلمانان گردد، او را روز قیامت بر صراط نگه دارند و فرشتگان پرونده‌اش را پخش می‌کنند. اگر به عدالت حکم رانده باشد، خداوند به جهت عدالتش او را نجات می‌دهد و اگر حکم به ظلم رانده باشد، صراط چنان او را خرد می‌کند که همۀ مفاصلش از هم جدا می‌شود و سپس به آتش می‌اندازند و اوّل جایی را که آتش فرا می‌گیرد، مغز و صورت اوست؛ امّا هنگامی که نظر شما مردم بر حکومت من قرار گرفت چاره‌ای ندیدم که خواستۀ شما را جوابگو باشم... .»

همۀ اعم از عرب و عجم جمع شوید، هیچ‌کس غایب نباشد چه کسانی که ثروتی داشته باشند یا نه. حرف من این است و از خداوند برای شما و خودم پوزش می‌خواهیم ابوجعفر اسکافی گوید: این نخستین مورد از بیان آن حضرت بود که کلام امیرالمؤمنین موجب ناراحتی مردم شد و کینۀ او را به دل گرفتند و از اینکه امیرالمؤمنین (ع) همه را به یک چشم نگریست و بیت‌المال را مساوی تقسیم کرد، ناراحت شدند.

فرمود: «متوجّه باشید! نکند مردانی از شما که دنیا ایشان را فراگرفته است، مال و مَنالی به هم زده، نهرها روان ساخته، بر اسب‌های راهوارِ پرنشاط سوار می‌شوند و خدمتگزارانی زیبا برمی‌گزینند؛ آنگاه که از این سرگرمی بازشان داشتم، بر آنها گران آمده سر بر تافته و بگویند: پسر ابوطالب ما را از حقوق خودمان محروم ساخته است!

وقتی که سپاه معاویه در جنگ صفین شریعۀ فرات را در اختیار خود گرفتتند، سران شام به معاویه گفتند که سپاهیان علی (ع) را با سلاح تشنگی از پا درآور. علی (ع) و یارانش از آنها خواستند شریعه را برای استفادۀ آنها باز بگذارند؛ امّا آنها در جواب گفتند: قسم به خدا! یک قطره آب هم به شما نمی‌دهیم تا از تشنگی هلاک شوید. وقتی علی (ع) دید در هر صورت مرگ بر اصحابش روی خواهد آورد، با یک یورش سریع و بی‌سابقه، نظامیان معاویه را از شریعه به عقب راند و شریعه را از آنها گرفت و دست آنها از آب کوتاه گشت. اصحاب به او عرض کردند: یا امیرالمؤمنین! آنها را از آب باز دارید؛ همان‌گونه که آنان ما را از آن بازداشتند و با سلاح تشنگی آنها را از پای درآورید. حضرت فرمود: «نه. قسم به خدا! هرگز مقابله به مثل نمی‌کنم. قسمتی از شریعه را برای آنها باز بگذارید. با بودن شمشیر، نیازی به این کار نیست.»

خداوند، رحمتتان کند! پس از سپری شدن این اجتماع، با گسترش‌دادن در هزینه و لوازم خانواده‌تان به سوی آنها باز گردید و به برادرانتان نیکی کنید. خدای را بر آنچه به شما بخشیده است، سپاس گویید.. با هم اجتماع کنید، خداوند، جدایی و پراکندگی شما را سامان می‌بخشد و به یکدیگر نیکی کنید. خداوند، الفت شما را پایدار می‌سازد. نعمت‌های خدا را به یکدیگر هدیه دهید؛ همان‌گونه که خداوند، چندین برابر عیدهای پیشین و عیدهای آینده به شما پاداش داد؛ پاداشی که تنها ویژۀ چنین روزی است. نیکی کردن در این روز، ثروت را ثمربخش می‌سازد و بر عمر، می‌افزاید. همدردی کردن و مهرورزی با یکدیگر در این روز، رحمت و عطوفت خداوندی را جلب می‌کند.

هرکس بدون درخواست برادر مؤمنش از او دلجویی و کارگشایی کند و با اشتیاق به او نیکی رساند، چون کسی است که در این روز، روزه گرفته و شبش به نیایش پرداخته است.

آیا می‌دانید راه خدا چیست و چه کسی راه اوست؟ چه کسی صراط اوست؟ چه کسی طریق اوست؟ من «صراط» خدایم؛ صراطی که اگر کسی آن را با اطاعت خدا نپیماید، در آتش افکنده می‌شود. من راه اویم، راهی که برای پیروی مردم، پس از پیامبر اکرم (ص) برگماشته شد. من تقسیم‌کنندۀ بهشت و دوزخم. من حجّت خدا بر تباهکاران و نیکوکارانم. من نور انوارم. پس، از خواب غفلت بیدار شوید و پیش از فرارسیدن مرگ، به انجام کار، بشتابید و به سوی آمرزش خدایتان پیشی گیرید، پیش از آنکه در فراروی باطن رحمت و ظاهر عذاب، دیوار کشیده شود. آنگاه ندا سر می‌دهید و کسی گوش فرا نمی‌دهد و ناله بر می‌آورید و کسی از نالیدن شما باکی ندارد؛ پیش از آنکه به زاری کمک بخواهید و کسی به دادتان نرسد. پیش از اینکه فرصت‌ها از دست برود، به سوی طاعت‌ها بشتابید.

و کسی که در شامگاه روز غدیر، روزۀ روزه‌داری را بگشاید (افطاری دهد) بسان کسی است که ده «فئام» (یک میلیون نفر) را افطاری داده باشد.» در این هنگام، یک نفر برخاست و گفت: یا امیر المؤمنین! معنای «فئام» چیست؟ حضرت فرمودند: «یعنی پاداش صد هزار پیامبر، صدّیق و شهید.» اکنون چگونه است پاداش کسی که گروهی از مردان و زنان مؤمن را افطاری داده است؟ و من ضامنم که خداوند، او را امان از کفر و فقر بخشد و اگر در همان شب یا همان روز یا پس از آن روز، تا عید غدیر سال آینده بمیرد، بدون اینکه گناه کبیره‌ای انجام دهد، پس پاداش او با خداوند است.

لبخند و شادمانی را در میان خویش و در برخوردهایتان، آشکار نمایید و ستایش و سپاس خداوند را بر آنچه به شما بخشیده است، نمایان کنید. و با نیکی و خیر فراوان، از آرزومندان و آنان که چشم به دست شما دوخته‌اند، بازدید کنید. و در خوردنی‌ها و آنچه در دست و در توان دارید با ناتوانان، مساوات و همسانی داشته باشید پاداش یک درهم (هزینه کردن در راه خدا) در روز، برابر صد هزار درهم در روز دیگر است و باز هم افزودن بر پاداش از سوی خدای برین و والا (مورد انتظار) است و روزه در این روز از چیزهایی استی خداوند برین، بدان دعوت کرده است و پاداش عظیم در برابر آن نهاده به گونه‌ای که اگر بنده‌ای از بندگانش، از آغاز دنیا تا فرجام آن، روزها را به روزه‌داری و شب‌ها را به نیایش سپری کند، همسان کسی که در روز عید غدیر مخلصانه روزه گرفته است، نمی‌شود و بدان حد نمی‌رسد.

فرمود: «آیا می‌دانید که پیامبر (ص) پرچم خیبر را به دست من سپرد و فرمود: «فردا پرچم را به دست کسی خواهم داد که خدا و رسولش را دوست می‌دارد و خدا و رسولش او را می‌دارند. ترسو و فرارکننده نیست و خدا خیبر را به دست او فتح می‌کند.» گفتند: آری. به خدا قسم!

او همان کسی است که دروازۀ خیبر را به تنهایی از جا کنده در حالی که یک گروه چند نفری نتوانسته بود آن را بکند و هموست که «هُبل» را با آن بزرگی، از بام کعبه بر زمین افکند. امّا سخاوت و جودش، روشن است. خود روزه می‌گرفت و گرسنگی می‌کشید و غذایش را به دیگران می‌بخشید و دربارۀ او نازل شده است: «وَ یطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یتیماً وَ أَسیراً * إِنَّما نُطْعِمُکمْ لِوَجْهِ اللهِ لا نُریدُ مِنْکمْ جَزاءً وَ لا شُکوراً؛ و به [پاس] دوستیِ [خدا]، بینوا و یتیم و اسیر را خوراک می‌دادند. ما برای خشنودی خداست که به شما می‌خورانیم و پاداش و سپاسی از شما نمی‌خواهیم.»

و از او روایت شده که با دست خود، نخل‌های یهودیان مدینه را آبیاری می‌کرد؛ به حدّی که دست‌هایش آبله می‌افتاد. آنگاه اجرتش را انفاق می‌کرد و خود، از گرسنگی، سنگ بر شکم می‌بست.

امروز، روز کمال‌یافتن آئین است. امروز، روز پیمان بسته شده و روز شاهد و مشهود است، روز نمایان‌ساختن پیمان‌ها از دورویی‌ها و انکارهای آگاهانه است. امروز، روز بیان حقایق ایمان است. روز راندن شیطان و روز دلیل استوار است.

خدایی غیر از آن فرمانفرمای سامان‌بخش نیست.

بر نماز شب تا این حد اصرار داشت که در لیلةالهریر، بین دو صف لشکر برایش سجاده پهن کردند و او نماز شبش را خواند؛ در حالی‌که از هر طرف تیر می‌بارید و او هیچ وحشتی از آن نداشت و همچنان ادامه داد تا وظیفه‌اش را به پایان رساند

دربار, کلام او گفته شده: از کلام خالق، پایین‌تر و از کلام مخلوق، بالاتر است،

در گذشت و بردباری، او باگذشت‌ترین مردم و در برابر ناملایمات، بردبارترین آنها بود. در جنگ جمل وقتیی به مروان حکم (که از سرسخت‌ترین دشمنان او بود) او را عفو کرد، عبدالله بن زبیر که آشکارا او را ناسزا می‌گفت، وقتی در همان جنگ جمل به او دست یافت و به اسارت گرفت، از تقصیرات او درگذشت و فرمود: «برو، دیگر تو را نبینم.» و بیش از این چیزی نگفت.

دشمن سرسخت و خونخوار او معاویه که در عیب‌تراشی و نقض‌گویی او کوشش‌ها نمود، در جواب «محصن بن ابو محصن» که به معاویه گفته بود، از نزد بخیل‌تریم مردم می‌آیم [و منظورش علی (ع) بود]، گفت: وای بر تو! چگونه او را بخیل‌ترین مردم می‌نامی؟ در حالی که اگر خانه‌ای از طلا و خانه‌ای از کاه داشت، طلایش قبل از کاه تمام می‌شد. او کسی است که خانه را اط اموال خالی می‌کرد و سپس در آن نماز می‌گزارد.