کتاب بررسی روابط دولت و مردم در فرایند توسعه

کتاب بررسی روابط دولت و مردم ایران در فرایند توسعه نوشته‌ی مژگان رضائیان اصفهانی اثری پژوهشی و تحلیلی در حوزه‌ی علوم اجتماعی و توسعه است که به بررسی عمیق رابطه‌ی دولت و مردم در ایران و تأثیر این رابطه بر فرایند توسعه می‌پردازد. این کتاب با رویکردی میان‌رشته‌ای، مفاهیم کلیدی توسعه، نهادگرایی و تعامل دولت و جامعه را واکاوی می‌کند و تلاش دارد با تکیه‌بر نظریه‌های نوین و مطالعات موردی، الگویی برای فهم چرخه‌های توسعه‌نیافتگی در ایران ارائه دهد. نشر نهادگرا آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب بررسی روابط دولت و مردم در فرایند توسعه

بررسی روابط دولت و مردم ایران در فرایند توسعه اثری است که با نگاهی تحلیلی و انتقادی به تاریخ و ساختار روابط دولت و جامعه در ایران می‌پردازد. نویسنده، مژگان رضائیان اصفهانی، با بهره‌گیری از رهیافت نهادگرایی و رویکردهای بینارشته‌ای، تلاش کرده است تا چرخه‌های معیوب توسعه‌نیافتگی را در بستر تاریخی و اجتماعی ایران شناسایی کند. کتاب در پنج فصل تنظیم شده و از کلیات مفهومی توسعه و روش‌شناسی پژوهش آغاز می‌کند، سپس به بررسی الگوهای مختلف رابطه‌ی دولت و جامعه در توسعه، تحلیل تاریخی روابط دولت و مردم در ایران، معناکاوی الگوی ناتوان‌ساز دوسویه و در نهایت بازتاب این الگو در برنامه‌های توسعه پس از انقلاب اسلامی می‌پردازد. ساختار کتاب به گونه‌ای است که ابتدا مفاهیم و نظریه‌های کلیدی را معرفی می‌کند و سپس با تحلیل محتوای برنامه‌های توسعه، نقش این برنامه‌ها در بازتولید یا تداوم چرخه‌های معیوب روابط دولت و مردم را بررسی می‌کند. نویسنده با ارجاع به آثار نظریه‌پردازان برجسته و مطالعات موردی، تلاش دارد نشان دهد که چرا تعامل دوسویه و متوازن میان دولت و جامعه برای تحقق توسعه‌ی پایدار در ایران ضروری است.

خلاصه کتاب بررسی روابط دولت و مردم در فرایند توسعه

کتاب بررسی روابط دولت و مردم ایران در فرایند توسعه با طرح این پرسش آغاز می‌شود که چرا با وجود سابقه‌ی طولانی برنامه‌ریزی توسعه در ایران، همچنان شاهد تداوم مشکلات ساختاری و توسعه‌نیافتگی هستیم. نویسنده با مروری بر تاریخچه‌ی برنامه‌های توسعه و تحولات اجتماعی و سیاسی ایران، به این نتیجه می‌رسد که ریشه‌ی بسیاری از ناکامی‌ها را باید در نوع رابطه‌ی دولت و مردم جست‌وجو کرد؛ رابطه‌ای که اغلب با بی‌اعتمادی، عدم همکاری و شکاف عمیق همراه بوده است. در فصل‌های ابتدایی، مفاهیم کلیدی توسعه، نهادگرایی و روش‌شناسی پژوهش تبیین می‌شود. نویسنده با نقد رویکردهای دولت‌محور و جامعه‌محور، بر اهمیت تعامل دوسویه و پویای دولت و جامعه تأکید کرده است. سپس با بررسی الگوهای مختلف توسعه (دولت‌محور، جامعه‌محور و رابطه‌محور)، به این نتیجه می‌رسد که الگوی رابطه‌محور، به‌ویژه در بستر ایران، اهمیت ویژه‌ای دارد. در بخش‌های بعدی، سیر تاریخی روابط دولت و مردم در ایران از دوره‌ی قاجار تا پس از انقلاب اسلامی بررسی می‌شود. نویسنده نشان می‌دهد که چگونه شکاف تاریخی میان دولت و ملت، بی‌اعتمادی و ضعف نهادهای مدنی، به شکل‌گیری چرخه‌ای معیوب و ناتوان‌ساز منجر شده است. این چرخه، نه‌تنها مانع توسعه‌ی پایدار شده، بلکه در برنامه‌های توسعه نیز بازتاب یافته و بازتولید شده است. در فصل‌های پایانی، با تحلیل محتوای برنامه‌های توسعه پس از انقلاب اسلامی، نویسنده نشان می‌دهد که علی‌رغم تأکیدات ظاهری بر مشارکت مردم، نقش کارگزارانه و دانش ضمنی مردم، به‌ویژه در سطح محلی، در عمل نادیده گرفته شده است. این وضعیت، به بازتولید الگوی ناتوان‌ساز دوسویه میان دولت و مردم انجامیده و مانع تحقق توسعه‌ی متوازن و پایدار شده است. در نهایت، کتاب با جمع‌بندی یافته‌ها و تأکید بر ضرورت بازنگری در الگوهای رابطه‌ی دولت و مردم، راه را برای پژوهش‌های بیشتر و سیاست‌گذاری‌های مؤثرتر در این حوزه باز می‌گذارد.

چرا باید کتاب بررسی روابط دولت و مردم در فرایند توسعه را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و انتقادی، تصویری روشن از چرایی و چگونگی تداوم مشکلات توسعه‌ای در ایران ارائه می‌دهد. یکی از ویژگی‌های شاخص آن، استفاده از نظریه‌های نهادگرایی و تحلیل تاریخی-اجتماعی برای فهم چرخه‌های معیوب روابط دولت و مردم است. خواننده با مطالعه‌ی این اثر، با مفاهیم کلیدی توسعه، الگوهای مختلف رابطه‌ی دولت و جامعه و نقش نهادها در فرایند توسعه آشنا می‌شود. همچنین، کتاب با تحلیل برنامه‌های توسعه پس از انقلاب اسلامی، نشان می‌دهد که چگونه سیاست‌ها و برنامه‌ها می‌توانند به بازتولید مشکلات ساختاری منجر شوند. این اثر برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از موانع توسعه در ایران هستند، فرصتی برای بازاندیشی و نقد رویکردهای رایج فراهم می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان حوزه‌های علوم اجتماعی، علوم سیاسی، اقتصاد و توسعه، فعالان حوزه سیاست‌گذاری عمومی و برنامه‌ریزی، و همچنین علاقه‌مندان به مسائل توسعه و آسیب‌شناسی روابط دولت و مردم در ایران پیشنهاد می‌شود. به‌ویژه برای کسانی که دغدغه‌ی فهم چرایی تداوم توسعه‌نیافتگی و نقش نهادها و سیاست‌ها در این فرایند را دارند، این کتاب منبعی ارزشمند است.