کتاب علوم بلاغی نزد اعراب و ایرانیان

کتاب علوم بلاغی نزد اعراب و ایرانیان نوشته‌ی احسان بن صادق اللواتی و با ترجمه‌ی یداله شکری، اثری پژوهشی در حوزه‌ی مطالعات تطبیقی بلاغت و ادبیات است که به بررسی و مقایسه‌ی علوم بلاغی در سنت‌های عربی و فارسی می‌پردازد. این کتاب توسط انتشارات دانشگاه سمنان منتشر شده است و تلاش دارد با رویکردی تحلیلی، ریشه‌ها، تأثیرات متقابل و تفاوت‌های ساختاری و محتوایی بلاغت در دو فرهنگ را واکاوی کند. نویسنده با بهره‌گیری از منابع کهن و جدید، به بررسی روند تاریخی، مباحث نظری و نمونه‌های عملی در هر دو زبان پرداخته است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب علوم بلاغی نزد اعراب و ایرانیان

علوم بلاغی نزد اعراب و ایرانیان اثری است که با نگاهی تطبیقی، به بررسی تاریخچه، ساختار و تحولات علوم بلاغی در دو سنت عربی و فارسی می‌پردازد. احسان بن صادق اللواتی در این کتاب، ابتدا به پیشینه‌ی ارتباطات فرهنگی و زبانی میان اعراب و ایرانیان اشاره کرده و سپس به سراغ منابع اصلی بلاغت در هر دو زبان رفته است. ساختار کتاب شامل مقدمه و چهار فصل است که هر فصل به یکی از جنبه‌های مهم این مقایسه اختصاص یافته: دیدگاه‌های نویسندگان عرب درباره‌ی بلاغت فارسی، معرفی منابع بلاغت فارسی و ارتباط آن با مکاتب کلامی و ادبی، بررسی تأثیرات متقابل میان آثار بلاغی عربی و فارسی، و در نهایت، تحلیل موضوعات چالش‌برانگیز و تفاوت‌های اساسی در مباحث بلاغی. کتاب با رویکردی تاریخی و تحلیلی، تلاش کرده است از تعصب‌های ملی و نژادی فاصله بگیرد و صرفاً بر جنبه‌های زبانی و ادبی تمرکز کند. در این مسیر، نویسنده به معرفی آثار شاخص بلاغت فارسی مانند ترجمان‌البلاغه، حدائق‌السحر، بدایع‌الافکار و شاهنامه پرداخته و نقش آن‌ها را در شکل‌گیری و تحول علوم بلاغی بررسی کرده است. همچنین، تأثیرپذیری و تأثیرگذاری متقابل این دو سنت ادبی در طول تاریخ، یکی از محورهای اصلی بحث کتاب است.

خلاصه کتاب علوم بلاغی نزد اعراب و ایرانیان

کتاب علوم بلاغی نزد اعراب و ایرانیان با هدف بررسی تطبیقی علوم بلاغی در دو سنت عربی و فارسی، پژوهشی جامع ارائه داده است. نویسنده ابتدا به پیشینه‌ی تاریخی روابط فرهنگی و زبانی میان اعراب و ایرانیان می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این ارتباطات، زمینه‌ساز تبادل ادبی و زبانی شده‌اند. در فصل نخست، دیدگاه‌های نویسندگان عرب درباره‌ی بلاغت فارسی و مقایسه‌ی آن با بلاغت عربی بررسی شده است. نویسنده نشان داده است که بسیاری از پژوهشگران عرب، بلاغت فارسی را کاملاً متأثر از بلاغت عربی دانسته‌اند و گاه با تعصب، برتری زبان و بلاغت عربی را مطرح کرده‌اند. با این حال، شواهد تاریخی و ادبی نشان می‌دهد که بلاغت فارسی نیز دارای ویژگی‌ها و نوآوری‌های خاص خود بوده است. در فصل دوم، منابع اصلی بلاغت فارسی معرفی و تحلیل شده‌اند. آثاری مانند ترجمان‌البلاغه، حدائق‌السحر، بدایع‌الافکار و انوارالبلاغه به‌عنوان مهم‌ترین منابع بلاغت فارسی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نویسنده به تفاوت‌های ساختاری و محتوایی این آثار با منابع عربی اشاره کرده و نشان داده است که تقسیم‌بندی سه‌گانه‌ی معانی، بیان و بدیع در بلاغت فارسی، با تأخیر نسبت به سنت عربی شکل گرفته است. فصل سوم به تأثیرات متقابل میان بلاغت عربی و فارسی اختصاص یافته است. نویسنده با ذکر نمونه‌هایی از آثار و نویسندگان هر دو سنت، نشان داده است که این تأثیرات یک‌سویه نبوده و هر دو فرهنگ از یکدیگر بهره برده‌اند. در این بخش، به نقش ایرانیان در توسعه‌ی علوم بلاغی عربی و همچنین تأثیرپذیری بلاغت فارسی از منابع عربی پرداخته شده است. در فصل پایانی، موضوعات چالش‌برانگیز و تفاوت‌های اساسی در مباحث بلاغی بررسی شده‌اند. مسائلی مانند اختصاص بلاغت و بدیع به زبان عربی، جایگاه شعر در هر دو زبان، و مشکلات اصطلاحات بلاغی از جمله مباحثی هستند که نویسنده با رویکردی انتقادی و تحلیلی به آن‌ها پرداخته است. در مجموع، کتاب تلاش کرده است تصویری واقع‌بینانه و مستند از روند شکل‌گیری و تحول علوم بلاغی در دو سنت عربی و فارسی ارائه دهد.

چرا باید کتاب علوم بلاغی نزد اعراب و ایرانیان را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تطبیقی و تحلیلی، فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با ریشه‌ها و روندهای شکل‌گیری علوم بلاغی در دو فرهنگ مهم خاورمیانه آشنا شود. یکی از ویژگی‌های شاخص کتاب، پرداختن به منابع اصلی و کهن هر دو زبان و بررسی دقیق تأثیرات متقابل آن‌هاست. همچنین، نویسنده تلاش کرده است از تعصب‌های رایج در این حوزه فاصله بگیرد و با استناد به شواهد تاریخی و ادبی، سهم هر دو فرهنگ را در توسعه‌ی علوم بلاغی نشان دهد. مطالعه‌ی این اثر می‌تواند به درک بهتر تفاوت‌ها و شباهت‌های ساختاری و محتوایی بلاغت عربی و فارسی کمک کند و نگاه تازه‌ای به تاریخ ادبیات تطبیقی ارائه دهد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های زبان و ادبیات فارسی و عربی، علاقه‌مندان به مطالعات تطبیقی، و کسانی که به تاریخ و تحول علوم بلاغی علاقه دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین برای افرادی که دغدغه‌ی شناخت ریشه‌های مشترک و تفاوت‌های ادبی میان فرهنگ‌های ایرانی و عربی را دارند، این کتاب مناسب است.

بخشی از کتاب علوم بلاغی نزد اعراب و ایرانیان

«ارتباط تاریخی خاص بین اعراب و ایرانیان توجه بسیاری از پژوهشگران معاصر را جلب کرده و تلاش و مطالعات بسیاری در زمینه‌های گوناگون به آن اختصاص یافته است که زبان و ادبیات نیز بخشی از آن است؛ اما با وجود فراوانی و گوناگونی این پژوهش‌ها، جنبه‌ی بلاغی آن به‌صورت گذرا و بدون شرح دلایل بررسی شده است و پژوهشگران، بلاغت فارسی را کاملاً وابسته به بلاغت عربی دانسته‌اند. از سوی دیگر تا جایی که می‌دانم، بلاغت فارسی به‌عنوان موضوعی مستقل بررسی نشده است تا به این وسیله خواننده‌ی عرب‌زبان را با منابع و مراجع علوم بلاغی در زبان فارسی آشنا کند یا به مهم‌ترین عناصر تأثیرگذار و تأثیرپذیر مراجع فارسی و عربی پرداخته باشد و سپس مسائل چالش‌برانگیز بین این دو را از جنبه‌ی مخاطب عرب‌زبان؛ کتاب «حدائق السحر فی دقائق الشعر» اثر رشید وطواط را به لطف ترجمه‌ی عربی ابراهیم الشورابی در سال ۱۹۵ شناخته است؛ اما چنین اقبالی با دیگر آثار فارسی یار نبوده است. آثار بلاغی فارسی اغلب ناشناخته باقی مانده و جایش در میان پژوهش‌های عربی ارزشمند خالی است؛ به همین علت زمانی که به موضوع علوم بلاغی علاقه‌مند شدم، مقایسه علوم بلاغی در عربی و فارسی را به‌عنوان موضوع این پژوهش انتخاب کردم.»