کتاب سیاست گذاری حاشیه نشینی در کلانشهر تهران

کتاب سیاست‌گذاری حاشیه‌نشینی در کلانشهر تهران نوشته‌ی رضا احمدی و حمید هوشنگی، اثری پژوهشی در حوزه‌ی مسائل اجتماعی و شهری است که به بررسی ابعاد مختلف پدیده‌ی حاشیه‌نشینی در تهران می‌پردازد. این کتاب با رویکردی تحلیلی و انتقادی، سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران را در قبال حاشیه‌نشینی مورد ارزیابی قرار داده و تلاش کرده است با بهره‌گیری از دیدگاه‌های نخبگان و کارشناسان، راهکارهایی برای بهبود وضعیت مناطق حاشیه‌نشین ارائه کند. ساختار کتاب شامل مرور ادبیات نظری، بررسی سیاست‌های اجرایی، تحلیل عملکرد و اهمیت سیاست‌ها و ارائه‌ی پیشنهادهای سیاستی است. انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) این کتاب را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب سیاست گذاری حاشیه نشینی در کلانشهر تهران

سیاست‌گذاری حاشیه‌نشینی در کلانشهر تهران اثری پژوهشی از رضا احمدی و حمید هوشنگی است که به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اجتماعی و شهری ایران می‌پردازد. این کتاب با تمرکز بر تهران، به‌عنوان پرجمعیت‌ترین و مهم‌ترین کلانشهر کشور، ابعاد مختلف حاشیه‌نشینی را از منظر اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی بررسی کرده است. نویسندگان با مرور ادبیات نظری و تجربی، مفاهیم کلیدی مانند حاشیه‌نشینی، سکونتگاه‌های غیررسمی، زاغه‌نشینی و بافت‌های فرسوده را تبیین کرده‌اند و سپس به گونه‌شناسی مناطق حاشیه‌نشین و ویژگی‌های مشترک آن‌ها پرداخته‌اند. ساختار کتاب شامل چهار فصل اصلی است: کلیات پژوهش، مروری بر ادبیات حاشیه‌نشینی، سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در قبال این پدیده و ارزیابی سیاست‌ها. در هر بخش، علاوه‌بر تحلیل سیاست‌های موجود، نقاط قوت و ضعف آن‌ها نیز بررسی شده و در نهایت پیشنهادهایی برای بهبود سیاست‌گذاری ارائه شده است. این کتاب با استفاده از روش تحلیل اهمیت-عملکرد و بهره‌گیری از داده‌های میدانی و مصاحبه با خبرگان، تصویری جامع از وضعیت حاشیه‌نشینی در تهران و سیاست‌های اجرایی مرتبط با آن ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب سیاست گذاری حاشیه نشینی در کلانشهر تهران

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند! کتاب سیاست‌گذاری حاشیه‌نشینی در کلانشهر تهران با مقدمه‌ای درباره‌ی اهمیت آسیب‌های اجتماعی و جایگاه حاشیه‌نشینی در میان آن‌ها آغاز می‌شود. نویسندگان ابتدا به تعریف مفاهیم کلیدی مانند حاشیه‌نشینی، سکونتگاه غیررسمی، زاغه‌نشینی و بافت فرسوده می‌پردازند و سپس گونه‌شناسی مناطق حاشیه‌نشین را براساس محل استقرار، سکونت اولیه، مبدا مهاجرت و کیفیت ساخت ارائه می‌کنند. ویژگی‌های مشترک این مناطق، از جمله سیمای نامطلوب شهری، پایین بودن سطح بهداشت، رواج شغل‌های کاذب، کمبود امکانات آموزشی و رفاهی، آمار بالای بزهکاری و آسیب‌های اجتماعی، کیفیت پایین منازل و تراکم جمعیتی بالا، به تفصیل شرح داده شده است. در ادامه، تاریخچه‌ی شکل‌گیری حاشیه‌نشینی در ایران و به‌ویژه تهران بررسی شده و نقش مهاجرت‌های روستایی-شهری، افزایش قیمت مسکن و سیاست‌های توسعه شهری در گسترش این پدیده تحلیل شده است. سپس سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در قبال حاشیه‌نشینی، از جمله سیاست‌های پیشگیری، بهبود وضعیت اقتصادی، ارتقای کیفیت سکونت، گسترش خدمات شهری و افزایش مشارکت اجتماعی و اقتصادی حاشیه‌نشینان، مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل ارزیابی، با استفاده از روش تحلیل اهمیت-عملکرد، میزان اهمیت و عملکرد سیاست‌های اجرایی سنجیده شده و نقاط ضعف و قوت آن‌ها مشخص شده است. در نهایت، نویسندگان با جمع‌بندی یافته‌ها، پیشنهادهایی برای بهبود سیاست‌گذاری در حوزه‌ی حاشیه‌نشینی در کلانشهر تهران ارائه کرده‌اند که بر ضرورت بازنگری، هماهنگی بین دستگاه‌ها و توجه به ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تأکید دارد.

چرا باید کتاب سیاست گذاری حاشیه نشینی در کلانشهر تهران را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مبتنی‌بر داده‌های میدانی، تصویری چندوجهی از پدیده‌ی حاشیه‌نشینی در تهران ارائه می‌دهد. یکی از ویژگی‌های شاخص آن، پرداختن به ابعاد مختلف این پدیده از منظر اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی است. نویسندگان با بهره‌گیری از روش تحلیل اهمیت-عملکرد، نه‌تنها سیاست‌های موجود را نقد و ارزیابی کرده‌اند، بلکه با مقایسه‌ی عملکرد و اهمیت آن‌ها، اولویت‌های بهبود را نیز مشخص کرده‌اند. کتاب همچنین با مرور تجربیات و دیدگاه‌های خبرگان و فعالان حوزه‌ی شهری، نقاط ضعف سیاست‌های اجرایی را شناسایی و راهکارهایی برای ارتقای اثربخشی آن‌ها پیشنهاد داده است. مطالعه‌ی این اثر به درک عمیق‌تر از چالش‌های شهری و اجتماعی تهران و شناخت راهبردهای سیاست‌گذاری در این حوزه کمک می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان حوزه‌های علوم اجتماعی، برنامه‌ریزی شهری و سیاست‌گذاری عمومی، مدیران شهری، فعالان اجتماعی و کسانی که دغدغه‌ی مسائل شهری و آسیب‌های اجتماعی دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین برای افرادی که به دنبال شناخت ریشه‌ها و راهکارهای مقابله با حاشیه‌نشینی در کلانشهرها هستند، این کتاب مفید است.

بخشی از کتاب سیاست گذاری حاشیه نشینی در کلانشهر تهران

پدیده‌های اجتماعی پیچیده و چندوجهی، جزء لاینفک پویایی جوامع انسانی محسوب می‌شوند و هر جامعه‌ای در مسیر تطور خود با چالش‌ها و آسیب‌های اجتماعی متنوعی مواجه می‌شود که می‌توان آن‌ها را انحراف از مسیر بهنجار توسعه و کارکرد بهینه نظام اجتماعی دانست. اگر این آسیب‌ها به‌درستی مدیریت نشوند، به بحران‌های عمیق‌تری در ساختارهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی منجر خواهند شد. دغدغه‌ای مشترک برای سیاست‌گذاران و پژوهشگران بدل ساخته است تا با فهم دقیق زمینه‌ها و علل، راهبردهای موثری برای مداخله تدوین کنند. در این میان، درهم‌تنیدگی آسیب‌های اجتماعی و تأثیرات متقابل آن‌ها بر یکدیگر امری حیاتی است؛ به گونه‌ای که فهم، شناسایی و مدیریت آن‌ها به مثابه پدیده‌هایی منفک و مجزا امکان‌پذیر نیست. در بافتار جامعه ایران، برخی تحلیل‌گران به حدود دوازده آسیب اجتماعی کلیدی اشاره می‌کنند که در تکوین، بروز و تشدید یکدیگر نقش دارند. تعمیق این آسیب‌ها و پیامدهای نامطلوب آن‌ها، منجر به مداخله مستقیم و اهتمام ویژه رهبر معظم انقلاب اسلامی گردید. این امر دو پیامد عمده در پی داشت: نخست، تأسیس «سازمان امور اجتماعی کشور» با هدف ارتقای نقش شورای اجتماعی، ایجاد سازمانی چابک برای انسجام‌بخشی به فعالیت‌های دستگاه‌های ذی‌ربط و نظارت بر برنامه‌ها؛ دوم، تمرکز بر پنج آسیب اولویت‌دار شامل اعتیاد، حاشیه‌نشینی، طلاق، آسیب‌های اخلاقی و نقاط حاد و بحرانی شهری؛ سوم، قرار گرفتن «حاشیه‌نشینی» در ردیف دوم اولویت‌ها نشان‌دهنده اهمیت راهبردی این پدیده و نقش آن در تولید یا تشدید سایر آسیب‌هاست.