کتاب آقا جان (جلد اول)

کتاب آقاجان نوشته‌ی محمد رفیع جلالی روایتی داستانی از زندگی یک خانواده تهرانی در بستر تحولات تاریخی ایران در نیمه اول قرن چهاردهم است. این اثر با محوریت شخصیت قباد، فرزند یک میدان‌دار سرشناس جنوب تهران، وقایع مهم اجتماعی و سیاسی کشور را از سال ۱۳۱۸ تا ۱۳۳۶ بازگو می‌کند. داستان با سفر خانوادگی به خوزستان و عتبات آغاز می‌شود و در ادامه، قباد و خانواده‌اش درگیر رویدادهای پرتنش دوران اشغال ایران، تحولات سیاسی، و فراز و نشیب‌های زندگی اجتماعی می‌شوند. نویسنده با نگاهی جزئی‌نگر و روایت‌محور، فضای تهران قدیم، میدان‌داری، روابط خانوادگی و نقش زنان را در کنار رخدادهای تاریخی به تصویر کشیده است. انتشارات آپان آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب آقا جان (جلد اول)

آقاجان اثری داستانی با زمینه‌ای تاریخی است که محمد رفیع جلالی آن را بر اساس خاطرات و روایت‌های خانوادگی و اجتماعی نگاشته است. کتاب در قالب خاطرات قباد، فرزند کوچک خانواده، به بازخوانی سال‌های پرآشوب ایران از اواخر حکومت رضاشاه تا پس از کودتای ۲۸ مرداد می‌پردازد. ساختار کتاب بر پایه روایت اول‌شخص و بازگویی رویدادهای خانوادگی، اجتماعی و سیاسی استوار است. نویسنده با بهره‌گیری از زبان محاوره‌ای و توصیف‌های دقیق، فضای جنوب شهر تهران، میدان امین‌السلطان، و روابط میان میدان‌داران، بزن‌بهادرها و خانواده‌های سنتی را بازآفرینی کرده است. در کنار روایت‌های خانوادگی، کتاب به رخدادهای مهمی چون اشغال ایران توسط متفقین، تحولات حزب توده، ملی‌شدن نفت، و نقش‌آفرینی شخصیت‌هایی مانند مصدق، قوام‌السلطنه و فدائیان اسلام نیز می‌پردازد. حضور زنان در عرصه‌های اجتماعی، تلاش برای استقلال مالی و فعالیت‌های خیریه، از دیگر محورهای مهم کتاب است. آقاجان با ترکیب روایت‌های شخصی و تاریخی، تصویری زنده از جامعه شهری و تحولات سیاسی آن دوران ارائه داده است.

خلاصه داستان آقا جان (جلد اول)

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند! داستان آقاجان با معرفی قباد، نوجوانی از خانواده‌ای میدان‌دار در جنوب تهران، آغاز می‌شود. قباد در سال‌های ابتدایی جنگ جهانی دوم همراه خانواده‌اش به خوزستان و سپس عتبات عالیات سفر می‌کند. بازگشت آن‌ها با اشغال ایران توسط متفقین همزمان می‌شود و خانواده درگیر پیامدهای این رویداد می‌گردد. قباد که به تشویق پدرش، حاج رحیم، به تحصیل علاقه‌مند شده، وارد دانشگاه تهران می‌شود و در رشته علوم سیاسی ادامه تحصیل می‌دهد. او در این مسیر با یکی از پناهندگان لهستانی ازدواج می‌کند و زندگی مشترکشان با فراز و نشیب‌های اجتماعی و خانوادگی همراه است. در بخش‌هایی از کتاب، فضای میدان امین‌السلطان و نقش آقاجان به‌عنوان میدان‌دار و چهره‌ای مورد احترام در میان بزن‌بهادرها و گردن‌کلفت‌های تهران به تصویر کشیده می‌شود. آقاجان با مقابله با رسم «درباغی‌گرفتن» و حمایت از زنان فراری شهرنو، جایگاه ویژه‌ای در میان مردم پیدا می‌کند. روایت‌هایی از درگیری‌های میدان، تلاش برای حذف باج‌گیری و تشکیل گروهی برای حمایت از زنان آسیب‌دیده، بخشی از زندگی اجتماعی خانواده را نشان می‌دهد. سفر خانوادگی به خوزستان و مهمانی در خانه عبدالحمید خان، پسر شیخ خزعل، فرصتی برای بازگویی خاطرات تاریخی و روایت ماجراهای خاندان خزعل و روابط آن‌ها با دولت مرکزی است. در ادامه، خانواده با حمایت عبدالحمید خان به عتبات می‌روند و در نجف و کربلا با فضای مذهبی و اجتماعی آن دوران آشنا می‌شوند. روایت‌هایی از زیارت حرم امام علی، مسجد کوفه، و قبرستان وادی‌السلام، در کنار تأملات انتقادی درباره هزینه‌های صرف‌شده برای اماکن مذهبی، بخشی از دغدغه‌های فکری شخصیت‌ها را بازتاب می‌دهد. در طول داستان، قباد و خانواده‌اش شاهد تحولات سیاسی مهمی چون سقوط رضاشاه، به قدرت رسیدن محمدرضا شاه، ملی‌شدن نفت، فعالیت‌های حزب توده، و کودتای ۲۸ مرداد هستند. روایت کتاب با خاطرات قباد از این سال‌های پرحادثه و نقش خانواده‌اش در تحولات اجتماعی و سیاسی تهران ادامه می‌یابد، بی‌آنکه پایان داستان به‌طور کامل فاش شود.

چرا باید کتاب آقا جان (جلد اول) را بخوانیم؟

آقاجان با ترکیب روایت‌های خانوادگی و تاریخی، تصویری ملموس از زندگی شهری و تحولات اجتماعی ایران در میانه قرن چهاردهم ارائه داده است. این کتاب نه‌تنها به بازخوانی رویدادهای مهم سیاسی و اجتماعی می‌پردازد، بلکه جزئیات زندگی روزمره، روابط خانوادگی، و نقش زنان در جامعه را نیز به‌خوبی نشان داده است. روایت‌هایی از میدان‌داری، درگیری‌های اجتماعی، و تلاش برای اصلاح سنت‌های نادرست، به همراه سفرهای خانوادگی و مواجهه با فرهنگ‌ها و باورهای مختلف، به خواننده امکان می‌دهد تا با لایه‌های پنهان جامعه آن دوران آشنا شود. ویژگی شاخص این اثر، پیوند میان خاطرات شخصی و تاریخ معاصر است؛ به‌گونه‌ای که وقایع بزرگ سیاسی از زاویه دید یک خانواده روایت می‌شود. همچنین، پرداختن به موضوعاتی مانند استقلال زنان، فعالیت‌های خیریه، و نقد سنت‌های اجتماعی، کتاب را از یک روایت صرفاً تاریخی فراتر برده است. آقاجان برای کسانی که به دنبال شناخت عمیق‌تر از جامعه شهری، تحولات سیاسی و اجتماعی، و زندگی مردم عادی در بستر تاریخ معاصر ایران هستند، اثری خواندنی و آموزنده به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان تاریخ معاصر ایران، پژوهشگران حوزه مطالعات اجتماعی، دوست‌داران روایت‌های خانوادگی و کسانی که به دنبال شناخت فضای تهران قدیم و تحولات اجتماعی و سیاسی قرن چهاردهم هستند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که دغدغه بررسی نقش زنان و تغییرات فرهنگی در جامعه ایرانی را دارند، این اثر مناسب است.