کتاب راهنمای مفاهیم اقتصادی (جلد اول، مفاهیم پایه)

کتاب الکترونیکی «راهنمای مفاهیم اقتصادی (جلد اول، مفاهیم پایه)» به کوشش علی‌اصغر قائمی‌نیا و سیداحسان خاندوزی گردآوری شده و نشر مرکز پژوهشی آموزشی کوثر آن را منتشر کرده است. عادل پیغامی به‌عنوان ناظر علمی و زهرا صبوحی به‌عنوان ویراستار در تولید این اثر نقش داشته‌اند. این کتاب به سفارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تهیه شده و به بررسی مفاهیم بنیادی اقتصاد با تمرکز بر نظریه‌ها و رویکردهای مختلف می‌پردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب راهنمای مفاهیم اقتصادی (جلد اول، مفاهیم پایه)

«راهنمای مفاهیم اقتصادی (جلد اول، مفاهیم پایه)» اثری در حوزهٔ ناداستان و از نوع مرجع دانشگاهی است که به‌صورت مجموعه‌ای از مقالات و مدخل‌های تخصصی تدوین شده است. این کتاب با هدف پرکردن خلأ آموزش مفاهیم بنیادی اقتصاد در فضای دانشگاهی و سیاست‌گذاری ایران تهیه شده و تلاش دارد مفاهیم کلیدی و نظریات پایه‌ای اقتصاد را با رویکردی تطبیقی و تاریخی معرفی کند. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که هر فصل یا مدخل به یکی از مفاهیم اساسی اقتصاد مانند نظریه ارزش و قیمت، بازار، بهره‌وری، عدالت اقتصادی، عقلانیت، سرمایه و نهادگرایی اختصاص یافته است. نویسندگان و همکاران این مجموعه از میان پژوهشگران و اساتید اقتصاد انتخاب شده‌اند و هرکدام به شرح و تحلیل یکی از مفاهیم پرداخته‌اند. کتاب علاوه‌بر پرداختن به نظریات کلاسیک و مدرن، به دیدگاه‌های اقتصاد اسلامی و رویکردهای هترودوکس نیز توجه دارد. این اثر در سال ۱۳۹۸ منتشر شده و جلد اول آن به مفاهیم پایه اختصاص یافته است. هدف اصلی کتاب، ارائهٔ تصویری جامع از سیر تطور مفاهیم اقتصادی و تبیین جایگاه آن‌ها در نظام اندیشهٔ اقتصادی ایران و جهان است. قالب کتاب به‌صورت مدخل‌محور و تحلیلی است و برای استفادهٔ دانشجویان، اساتید و سیاست‌گذاران طراحی شده است.

خلاصه کتاب راهنمای مفاهیم اقتصادی (جلد اول، مفاهیم پایه)

این کتاب با تمرکز بر مفاهیم بنیادین اقتصاد، تلاش می‌کند تا ریشه‌ها و تحولات تاریخی هر مفهوم را بررسی کند و جایگاه آن‌ها را در نظریه‌های مختلف اقتصادی نشان دهد. مفاهیمی مانند ارزش و قیمت، بازار، بهره، بهره‌وری، تعادل، رقابت و همکاری، عدالت اقتصادی، عقلانیت، سرمایه و نهادگرایی، هرکدام در قالب یک مدخل مستقل مورد واکاوی قرار گرفته‌اند. در بخش نظریه ارزش و قیمت، کتاب به سیر تاریخی این مفهوم از ارسطو و اسکولاستیک‌ها تا اقتصاددانان کلاسیک و مارکس می‌پردازد و تفاوت دیدگاه‌ها دربارهٔ منشأ ارزش (نیاز، کار، مطلوبیت و...) را بررسی می‌کند. سپس به نظریه‌های قیمت‌گذاری در اقتصاد اسلامی و نقش عوامل مختلف در تعیین قیمت اشاره می‌شود. در مدخل بازار، ساختارها و انواع بازار، نقش بازار در اقتصاد و ناکارآمدی‌های بازار آزاد از منظر نظریه بازی‌ها و تجربهٔ ایران تحلیل شده است. مفاهیم بهره و بهره‌وری با مرور نظریه‌های کلاسیک، کینزی و مکتب اتریش و همچنین نسبت بهره با ربا و کارایی اقتصادی بررسی شده‌اند. عدالت اقتصادی از منظر رهیافت‌های قدیم و جدید، فایده‌گرایی، نظریه برابری و دیدگاه‌های اسلامی تحلیل شده و به چالش‌های عدالت در اقتصاد ایران پرداخته شده است. مفهوم عقلانیت و انسان اقتصادی با مرور الگوهای عقلانیت محدود و ارتباط اخلاق و اقتصاد، جایگاه ویژه‌ای یافته است. در نهایت، مفاهیمی مانند سرمایه و نهادگرایی با توجه به تحولات تاریخی و رویکردهای مختلف، جایگاه خود را در نظام اندیشه اقتصادی پیدا می‌کنند. کتاب با تأکید بر اهمیت فهم دقیق مفاهیم و ارتباط آن‌ها با سیاست‌گذاری و آموزش اقتصاد، به دنبال ارتقای سطح دانش نظری و کاربردی در این حوزه است.

چرا باید کتاب راهنمای مفاهیم اقتصادی (جلد اول، مفاهیم پایه) را بخوانیم؟

این کتاب با گردآوری و تحلیل مفاهیم کلیدی اقتصاد، بستری فراهم می‌کند تا خواننده بتواند با ریشه‌ها و تحولات نظریه‌های اقتصادی آشنا شود. یکی از ویژگی‌های شاخص این اثر، توجه به سیر تاریخی و تطبیقی مفاهیم و همچنین پرداختن به دیدگاه‌های متنوع از جمله اقتصاد اسلامی و رویکردهای هترودوکس است. کتاب نه‌تنها برای دانشجویان و پژوهشگران اقتصاد، بلکه برای سیاست‌گذاران و علاقه‌مندان به فهم عمیق‌تر مسائل اقتصادی قابل استفاده است. مطالعهٔ این کتاب به درک بهتر مفاهیم پایه‌ای اقتصاد و ارتباط آن‌ها با مسائل روزمره و سیاست‌گذاری کمک می‌کند و امکان مقایسهٔ رویکردهای مختلف را فراهم می‌آورد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و اساتید رشته اقتصاد، پژوهشگران حوزه علوم انسانی، سیاست‌گذاران اقتصادی و افرادی که به دنبال فهم عمیق‌تر مفاهیم پایه‌ای اقتصاد هستند مناسب است. همچنین برای کسانی که دغدغهٔ تحلیل مسائل اقتصادی ایران را دارند و به دنبال مبانی نظری و تطبیقی اقتصاد می‌گردند، مطالعهٔ این اثر پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب راهنمای مفاهیم اقتصادی (جلد اول، مفاهیم پایه)

«پرسش از عوامل تعیین‌کننده ارزش و قیمت همواره از مبنایی‌ترین مسئله‌های اقتصادی بوده است. در این ارتباط دو سوال اساسی مطرح می‌شود: ارزش به چه چیزی بستگی دارد؟ و چه ارتباطی بین ارزش و قیمت بازاری وجود دارد؟ تطورات تاریخی نظریه ارزش حاکی از این است که ابتدا در سنت ارسطویی و اسکولاستیکی عوامل ذهنی از قبیل نیازمندی به عنوان تعیین‌کننده‌های اصلی ارزش مورد تأکید قرار می‌گرفتند. در مراحل بعد با شکل‌گیری تدریجی اقتصاد مبادله‌ای مدرن، نظریه کار ارزش در بین اقتصاددانان کلاسیک و مارکس ظهور نمود که بر عوامل عینی از قبیل تعداد ساعت کار متجسد در کالا به عنوان منشأ ارزش تأکید می‌نمود. در نهایت با انقلاب مارژینالیسم و سیطره رویکرد کمی ریاضی و نگرش ارزش خنثایی پوزیتیویستی، مسئله ارزش منحل گردید و به جای آن نظریه قیمت مورد اهتمام واقع شد. در مقابل، برخی از رویکردهای هترودوکس از قبیل رویکردهای مارکسیستی، نئوریکاردویی و پست‌مدرن به‌دنبال طرح مجدد مسئله ارزش در اقتصاد هستند.»