کتاب اندوه مدرسه

کتاب اندوه مدرسه با عنوان اصلی chagrin d'ecole نوشتهٔ «دانیل پناک» و ترجمهٔ «اسماعیل کرم‌نژاد» و ویراستهٔ تحریریهٔ نشر ثالث، در سال ۱۴۰۳ توسط نشر ثالث منتشر شده است. این ناداستان که در قالب خاطرات نوشته شده، به تجربه‌های شخصی نویسنده از دوران مدرسه و آموزش پرداخته است. «اندوه مدرسه» مصائب مدرسه‌رفتن و تأملات نویسنده در باب مشکلات نظام آموزشی، معلمان، دانش‌آموزان و خانواده‌ها را روایت کرده است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اندوه مدرسه اثر دانیل پناک

کتاب «اندوه مدرسه» ناداستانی در قالب خاطرات است که تجربه‌های «دانیل پناک» از دوران دانش‌آموزی و معلمی را بازگو می‌کند. کتاب حاضر در فضایی میان خاطره، جستار و تأملات اجتماعی حرکت کرده و با زبانی صریح و گاه طنزآمیز به بررسی ریشه‌های اندوه و ناکامی دانش‌آموزان در مدرسه پرداخته است. نویسنده با بازگشت به خاطرات کودکی و نوجوانی، از زاویهٔ دید یک دانش‌آموز خنگ و بعدها یک معلم، به نقد نظام آموزشی و نقش معلمان و خانواده‌ها در شکل‌گیری سرنوشت دانش‌آموزان می‌پردازد. ساختار کتاب ترکیبی از روایت‌های شخصی، گفت‌وگوها، نامه‌ها و تحلیل‌های اجتماعی است که به‌تدریج تصویری چندلایه از تجربهٔ مدرسه و آموزش در جامعهٔ معاصر ارائه می‌دهد. کتاب «اندوه مدرسه» به مشکلات فردی دانش‌آموزان و تأثیرات اجتماعی و روانی نظام آموزشی بر نسل‌ها پرداخته و با نگاهی انسانی، دغدغه‌های معلمان، والدین و دانش‌آموزان را به تصویر کشیده است.

خلاصه کتاب اندوه مدرسه

«دانیل پناک» با نگاهی صادقانه و بی‌پرده به سال‌های مدرسه‌اش بازمی‌گردد؛ سال‌هایی که با برچسب «خنگ»بودن، سرزنش معلمان و نگرانی خانواده همراه بوده است. او از کودکی روایت می‌کند که در یادگیری کُند بود و اغلب در کلاس‌ها نفر آخر یا یکی مانده به آخر می‌شد. این تجربه‌ها نه‌تنها باعث احساس حقارت و تنهایی در او شد، بلکه میل به گریز و شیطنت را در وجودش پرورش داد. نویسنده از بازیگوشی‌ها، انتقام‌های کودکانه و تلاش برای جلب محبت معلمان می‌گوید و نشان می‌دهد چگونه نظام آموزشی و نگاه بزرگ‌ترها می‌تواند دانش‌آموزان را به انزوا و بی‌اعتمادی نسبت به آینده سوق دهد. او به نقش معلمان نجات‌بخش اشاره می‌کند؛ کسانی که با درک و همدلی، راهی برای ارتباط با دانش‌آموزان «ضعیف» پیدا می‌کنند و به آن‌ها امید و انگیزه می‌بخشند. نویسنده از تجربهٔ معلمی خود می‌نویسد و دغدغه‌های والدین، تماس‌های شبانهٔ مادران نگران و تلاش بی‌پایان برای یافتن راهی برای موفقیت فرزندان را به تصویر می‌کشد. او با مثال‌هایی از زندگی خود و دیگران نشان می‌دهد که ناکامی در مدرسه لزوماً به‌معنای شکست در زندگی نیست و گاه کافی است یک نفر، یک معلم یا بزرگ‌تر به کودک ایمان بیاورد تا مسیر زندگی‌اش تغییر کند. کتاب حاضر با تأملاتی دربارهٔ آینده، نقش جامعه و خانواده و اهمیت امید و همدلی در آموزش به پایان می‌رسد.

چرا باید کتاب اندوه مدرسه را بخوانیم؟

این کتاب، تجربه‌های واقعی از مدرسه و آموزش را به تصویر می‌کشد و به دغدغه‌هایی می‌پردازد که بسیاری از دانش‌آموزان، والدین و معلمان با آن روبه‌رو هستند. «اندوه مدرسه» فرصتی است برای بازاندیشی دربارهٔ نظام آموزشی، نقش معلمان و تأثیر خانواده بر سرنوشت کودکان. خواندن این اثر می‌تواند به درک بهتر احساسات دانش‌آموزان «ضعیف» و اهمیت همدلی و حمایت در فرایند یادگیری کمک کند؛ همچنین این کتاب با روایت‌های شخصی و تحلیل‌های اجتماعی، مخاطب را به تأمل دربارهٔ شکست، امید و امکان تغییر دعوت می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای معلمان، والدین، دانش‌آموزانی که با مشکلات یادگیری یا اضطراب مدرسه دست‌وپنجه نرم می‌کنند و علاقه‌مندان به موضوعات تعلیم‌وتربیت و روان‌شناسی کودک مفید است؛ همچنین کسانی که به‌دنبال شناخت عمیق‌ترِ تجربه‌های انسانی در نظام آموزشی هستند، از خواندن این اثر بهره خواهند برد.

درباره دانیل پناک

«دانیل پناک» (Daniel Pennacchioni) زادهٔ سال ۱۹۴۴ میلادی، با نام اصلی «دانیل پناکیونی» در کازابلانکای مراکش به دنیا آمد. بخشی از کودکی او در فرانسه گذشت. او کتاب‌خوانی را از پدرش آموخت. دوران تحصیلش در مدرسهٔ شبانه‌روزی، جایی که خواندن غیردرسی ممنوع بود، ذوق مطالعه را در او برانگیخت و نافرمانی شیرینی را برایش رقم زد. هرچند خود را شاگردی ضعیف می‌دانست، سرانجام تحصیلاتش را در رشتهٔ ادبیات به پایان رساند و از ۱۹۶۹ تا ۱۹۹۵ در مدارس سوآسون و پاریس تدریس کرد. نخستین اثرش در ۱۹۷۳ هجویه‌ای بر ارزش‌های نظامی بود و کمی بعد نام خانوادگی‌اش را به پِناک تغییر داد. مدتی در برزیل زندگی کرد و تجربه‌اش را در رمان «دیکتاتور و ننوی درختی» به کار برد. از آثار شاخص این نویسنده می‌توان به مجموعهٔ «قبیلۀ مالوسن» شامل «فرشتۀ کارابین»، «دخترک داستان‌فروش» و «آقای مالوسن» اشاره کرد؛ همچنین چهارگانه‌ای برای نوجوانان با محوریت شخصیت «کامو» نوشت که ریشه در خاطرات و نگاهش به مدرسه و کودکی دارد. «دانیل پناک» پس از ترک تدریس، تمام وقت خود را به ادبیات اختصاص داد، اما همچنان با شاگردان و دغدغه‌های آموزشی در ارتباط ماند. کتاب «اندوه مدرسه» ناداستانی به قلم او است.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

کتاب «اندوه مدرسه» در سال ۲۰۰۷ موفق به دریافت جایزهٔ رنوُتو (Prix Renaudot) شد. «دانیل پناک» در سال‌های بعد جوایز متعددی برای کل آثارش گرفت؛ ازجمله Grand Prix Metropolis Bleu در سال ۲۰۰۸ برای کل کارنامهٔ ادبی او. در سال ۲۰۱۳ میلادی بود که دانشگاه بولونیا به این نویسنده، مدرک افتخاری تعلیم‌وتربیت (pedagogy) اهدا کرد؛ همچنین «دانیل پناک» در سال ۲۰۲۳ برندهٔ جایزهٔ Raymond Chandler شد.

بخشی از کتاب اندوه مدرسه

«حقیقتی انکارناپذیر: از متداول‌ترین اتهاماتی که خانواده و معلم‌ها به دانش‌آموز تنبل وارد می‌کنند این است: «تو به‌عمد این کار رو می‌کنی!» چه با انتساب مستقیم یک خطا «مزخرف نگو، به‌عمد این کار رو می‌کنی!»، چه با ابراز خشم و غضب بعد از هزاربار توضیح یک موضوع «وای خدای من، غیرممکنه، تو عمدی این کار رو می‌کنی!» یا مواردی که به کسی دیگری نسبت داده می‌شود و فرد مظنون با شگفتی بسیار به خود می‌گیرد؛ مثلاً شنیده‌هایی پشت در اتاق والدین «بهت گفته بودم که این بچهٔ تخس همهٔ این کارها رو عمدی می‌کنه!» چندبار پیش آمد که خود من طرف این عبارت بودم و بعدها خودم این اتهام را بارها بر زبان راندم، وقتی مشغول تدریس فرانسه به دانش‌آموز یا حتی دختر خودم بودم، وقتی به لکنت و تته‌پته می‌افتادند، این انگشت اتهام را سمت آن‌ها می‌گرفتم، تا این‌که روزی با تعجب از خودم پرسیدم واقعاً این چه حرفی است که می‌زنم.

«تو به‌عمد این کار رو می‌کنی!»

در همهٔ موارد، نقطهٔ اوج جملات قیدِ «به‌عمد» است. برخلاف نکتهٔ دستور زبانی، این قید مستقیم به ضمیر «تو» برمی‌گردد. تو به‌عمد! فعل «انجام‌دادن» در عبارت جایگاهی ثانویه دارد و ضمیر نیز کاملاً بی‌رنگ است. نکتهٔ حائز اهمیت آن چیزی است که در گوش متهم زنگ می‌زند و نیز «تو به‌عمد» که یادآور انگشتِ اشاره‌ای است که سمت او دراز می‌شود. تو مقصری، تنها مقصر، و مقصری عمدی، با این کارهایت! پیام این جمله‌ها این است.»