کتاب هنر تدریس خلاق

کتاب هنر تدریس خلاق، نوشته مریم نظری، میترا یوسف‌ رشیدی و آزاده پورزال است که به کوشش نشر فروغ سیمرغ منتشر شده است. این کتاب به بررسی روش‌ها و راهبردهای نوین تدریس، به‌ویژه با تمرکز بر رویکرد ساخت‌گرایی در آموزش پرداخته و با زبانی ساده، مفاهیم کلیدی تدریس اثربخش را برای معلمان و علاقه‌مندان حوزه‌ی آموزش‌ و‌ پرورش تبیین کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب هنر تدریس خلاق

کتاب هنر تدریس خلاق (راهبردهای تدریس ساختن‌گرایی) اثری است که به بررسی نظریه‌ها و روش‌های تدریس در نظام تعلیم و تربیت پرداخته است. مریم نظری، میترا یوسف‌‌رشیدی و آزاده پورزال با‌تکیه‌بر تجربیات و پژوهش‌های نوین تلاش کرده‌اند تصویری جامع از روند تحول در آموزش و تدریس ارائه دهند. کتاب حاضر چهار فصل دارد و از تعریف تدریس و تقسیم‌بندی روش‌های سنتی و نوین آغاز شده است؛ سپس به نظریه‌های یادگیری مانند رفتارگرایی، ساخت‌گرایی، شناخت‌گرایی و فراشناخت پرداخته و در نهایت راهبردهای عملی ساخت‌گرایی در کلاس درس را بررسی کرده است. 

این کتاب با رویکردی تحلیلی هم به مبانی نظری هم به جنبه‌های عملی تدریس توجه کرده و برای معلمان، دانشجویان رشته‌های علوم تربیتی و علاقه‌مندان آموزش طراحی شده است. کتاب حاضر با مثال‌ها و توضیحات دقیق، مفاهیم را برای مخاطب روشن می‌سازد.

خلاصه کتاب هنر تدریس خلاق

اثر حاضر با طرح این پرسش آغاز شده است که تدریس چیست و چه جایگاهی در نظام آموزشی دارد. مریم نظری، میترا یوسف‌‌رشیدی و آزاده پورزال ابتدا به تعریف تدریس و آموزش پرداخته‌اند و تفاوت میان روش‌های سنتی و نوین تدریس را شرح داده‌اند. در بخش روش‌های سنتی، ویژگی‌هایی مانند محوریت معلم، تأکید بر محفوظات، رقابت فردی و برنامه‌های درسی غیرقابل انعطاف مورد بررسی قرار گرفته است. در مقابل، روش‌های نوین تدریس با محوریت دانش‌آموز، توجه به تفاوت‌های فردی، فعالیت‌های گروهی و استفاده از تجربه و مشاهده معرفی شده‌اند. 

در ادامه، کتاب به نظریه‌های یادگیری پرداخته است. رفتارگرایی به‌عنوان رویکردی که بر مشاهده و کنترل رفتار تأکید دارد، معرفی شده است. معلم در این رویکرد، انتقال‌دهنده‌ی دانش و کنترل‌کننده‌ی محیط یادگیری است. ساخت‌گرایی نظریه‌ای است که یادگیری را فرایندی فعال و فردی می‌داند و بر ساخت دانش توسط خود یادگیرنده تأکید می‌کند. در این بخش، نقش معلم به‌عنوان تسهیل‌گر و راهنما تلقی شده و مراحل اجرای الگوی تدریس ساخت‌گرایی، شامل کاوش، تعامل، گسترش و ارزشیابی توضیح داده شده است. 

شناخت‌گرایی و فراشناخت نیز به‌عنوان رویکردهایی که بر فرایندهای ذهنی، تفکر، حل مسئله و خودتنظیمی تأکید دارند، بررسی شده‌اند. نویسندگان به اهمیت آموزش راهبردهای فراشناختی برای تقویت مهارت‌های یادگیری و انتقال دانش به موقعیت‌های جدید اشاره کرده‌اند. در فصل پایانی، راهبردهای عملی ساخت‌گرایی در کلاس درس، مانند وابستگی متقابل مثبت، تعامل کمکی، مسئولیت‌پذیری فردی و مهارت‌های بین‌فردی مطرح شده‌اند تا معلمان بتوانند محیطی پویا و خلاق برای یادگیری ایجاد کنند.

چرا باید کتاب هنر تدریس خلاق را بخوانیم؟

این اثر با تمرکز بر راهبردهای تدریس ساخت‌نگرایی، به معلمان و دانشجویان علوم تربیتی کمک می‌کند تا با نظریه‌ها و روش‌های نوین آموزش آشنا شوند و آن‌ها را در عمل به‌کار بگیرند. اثر حاضر نه‌تنها به مبانی نظری می‌پردازد، بلکه با ارائه‌ی مثال‌ها و راهکارهای متنوع، امکان پیوند میان دانش و عمل را فراهم می‌کند. خواندن این کتاب فرصتی است برای بازنگری در شیوه‌های تدریس و ارتقای کیفیت آموزش، به‌ویژه در شرایطی که نظام‌های آموزشی به‌دنبال تحول و نوآوری هستند؛ همچنین آشنایی با رویکردهای مختلف یادگیری و نقش فعال معلم و دانش‌آموز در فرایند آموزش، از دیگر دستاوردهای مطالعه‌ی این اثر است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه‌ی این کتاب برای معلمان، دانشجویان رشته‌های علوم تربیتی، مربیان آموزشی و افرادی که به‌دنبال بهبود روش‌های تدریس و یادگیری هستند، مناسب است؛ همچنین برای کسانی که دغدغه‌ی ارتقای کیفیت آموزش و ایجاد محیط‌های یادگیری پویا و خلاق را دارند، مفید خواهد بود.

بخشی از کتاب هنر تدریس خلاق

«در این روش، محور فعالیت‌های کلاس درس دانش‌آموز می‌باشد و کلیه امکانات آموزش برای کمک به دانش‌آموز مهیا می‌شوند تا او را در امر یادگیری فعال‌تر نمایند. با توجه به خصوصیاتی که روش‌های نوین تدریس دارند و در این الگو فراگیر علایق و توانمندی‌های او در مرکز توجه قرار دارد. معلم تلاش می‌کند تا توانایی‌های فراگیران را تقویت کند. معلم هنگام تدریس از وسایل و امکانات آموزشی زیادی استفاده می‌کند و یادگیری مؤثر از طریق تمرین‌ها و فعالیت‌های متنوع به عهده فراگیران می‌گذارد و آنان را در تحقق اهداف و یادگیری مفاهیم درس دخالت می‌دهد. معلم راهنما و هدایت‌کننده‌ای است که پا‌به‌پای فراگیر مسیر آموزش را طی می‌کند و به او کمک می‌کند تا درس را به‌طور عمیق و از روی علاقه یاد بگیرد.»