کتاب نظریه پردازی درباره کودکی

کتاب نظریه‌ پردازی درباره کودکی با نام اصلی Theorizing Childhood نوشته آلیسون جیمز، کریس جنکس و آلن پروت با ترجمه علیرضا کرمانی و علیرضا ابراهیم‌آبادی که توسط انتشارات فراهم منتشر شده، اثری تخصصی در حوزه‌ی جامعه‌شناسی کودکی است. این کتاب به بررسی جایگاه کودکی به‌عنوان یک حوزه‌ی مستقل در علوم اجتماعی پرداخته و با رویکردی انتقادی، مفاهیم سنتی و مدرن درباره‌ی کودکی را تحلیل کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب نظریه پردازی درباره کودکی

کتاب نظریه‌پردازی درباره‌ی کودکی اثری است که در اواخر قرن بیستم و در بستر رشد شتابان مطالعات جامعه‌شناسی کودکی نوشته شده است. آلیسون جیمز، کریس جنکس و آلن پروت تلاش کرده‌اند تا کودکی را نه به‌عنوان بخشی فرعی از جامعه‌شناسی خانواده یا آموزش، بلکه به‌عنوان حوزه‌ای مستقل و دارای اهمیت نظری و عملی بررسی کنند. این کتاب باتکیه‌بر پژوهش‌های جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی معاصر، ابعاد تاریخی، سیاسی و فرهنگی کودکی را واکاوی می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه مفهوم کودکی در طول زمان دگرگون شده است. 

اثر حاضر از مهم‌ترین منابع برساخت‌گرایی در مطالعات جدید کودکی به‌شمار می‌رود و با الهام از آثار فیلیپ آریس، به بررسی اجتماعی‌شدن، عاملیت کودکان و نقش آن‌ها در ساختارهای اجتماعی می‌پردازد. کتاب در چندین بخش، مدل‌های مختلف نظری درباره‌ی کودکی را معرفی و نقد می‌کند و به‌جای تمرکز بر دسته‌بندی‌های سنتی، موضوعاتی مانند فضا، زمان، فرهنگ بدن و کار را محور قرار می‌دهد. این اثر در ویرایش جدید فارسی، با بازبینی و ویرایش مجدد ترجمه، برای مخاطبان ایرانی آماده شده است.

خلاصه کتاب نظریه پردازی درباره کودکی

نویسندگان در کتاب نظریه‌پردازی درباره‌ی کودکی، با مروری بر تاریخ اندیشه‌ها و نظریه‌های مرتبط با کودکی، نشان می‌دهند که این مفهوم چگونه در بسترهای مختلف اجتماعی و تاریخی شکل گرفته و دگرگون شده است. کتاب با بررسی مدل‌های پیش جامعه‌شناختی کودک، از جمله کودک شرور، کودک بی‌گناه، کودک فطری و کودک درحال‌رشد طبیعی، آغاز می‌شود و سپس به مدل‌های جامعه‌شناختی‌تر مانند کودک برساخته‌ی اجتماعی، کودک قبیله‌ای و کودک گروه اقلیت می‌پردازد. نویسندگان تأکید دارند که کودکی نه یک وضعیت طبیعی و تغییرناپذیر، بلکه پدیده‌ای است که در تعامل با ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ساخته می‌شود. 

کتاب به موضوعاتی مانند فضا و زمان کودکی، فرهنگ بازی، کار کودکان، تنوع ساختاری کودکی و تجسم‌یافتگی بدن کودک می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این ابعاد در جوامع مختلف و در طول تاریخ دستخوش تغییر شده‌اند؛ همچنین اثر حاضر به نقد رویکردهای سنتی روان‌شناسی رشد و جامعه‌شناسی جامعه‌پذیری می‌پردازد و بر اهمیت عاملیت کودکان و نقش آن‌ها به‌عنوان کنشگران اجتماعی تأکید می‌کند. در نهایت، کتاب با جمع‌بندی نظریه‌های مختلف، به چالش‌های پژوهش درباره‌ی کودکی و ضرورت بازاندیشی در مفاهیم و روش‌های مطالعه‌ی این حوزه اشاره دارد.

چرا باید کتاب نظریه پردازی درباره کودکی را خواند؟

کتاب نظریه‌پردازی درباره‌ی کودکی با ارائه‌ی رویکردی انتقادی و چندلایه به مفهوم کودکی، امکان بازنگری در برداشت‌های رایج و سنتی را فراهم می‌کند. خواننده با مطالعه‌ی این اثر، با مدل‌های متنوع نظری درباره‌ی کودکی و تحولات تاریخی و اجتماعی آن آشنا می‌شود و می‌تواند درک عمیق‌تری از جایگاه کودکان در جامعه و نقش آن‌ها در فرایندهای اجتماعی به‌دست آورد؛ همچنین کتاب به پژوهشگران و علاقه‌مندان کمک می‌کند تا از چارچوب‌های محدود روان‌شناسی رشد و جامعه‌شناسی خانواده فراتر بروند و کودکی را به‌عنوان حوزه‌ای مستقل و پویا بررسی کنند.

خواندن کتاب نظریه پردازی درباره کودکی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه‌ی این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی، جامعه‌شناسی، مطالعات فرهنگی و آموزش و همچنین فعالان حوزه‌ی حقوق کودک و سیاست‌گذاران اجتماعی مفید است. افرادی که دغدغه‌ی فهم عمیق‌تر جایگاه کودکان در جامعه یا نقد رویکردهای سنتی به کودکی را دارند، از این اثر بهره خواهند برد.

بخشی از کتاب نظریه پردازی درباره کودکی

«هر اثری که نوشته می‌شود، حاصل شرایط زمان خویش است. این کتاب هم در دورانی نوشته شد که مفهوم کودکی از یک طرف مورد هجوم و انتقادهای گوناگون قرار گرفته بود و از طرف دیگر نسبت به سرنوشت کودکان، نگرانی خاصی وجود داشت. زمانی، کودکی به روابط فرزندان و والدین (فقط به رابطهٔ مادر و فرزند) محدود می‌شد و زمانی هم بحث رایج مربیان تربیتی بود و فقط ویژگی نظری روان‌شناسی رشد به شمار می‌آمد؛ اما اکنون، کودکی با شتابی شاید بی‌سابقه، به موضوعی قابل‌توجه عموم و سیاست تبدیل شده و در ابعاد گسترده و پیچیده‌ای مورد تجزیه‌وتحلیل دقیق قرار گرفته است. این تجزیه‌وتحلیل‌ها، ساده‌انگاری سنتی دربارهٔ کودکی و موقعیت اجتماعی کودکان را از اساس، مورد شک و تردید قرار داده است. به نظر ما این بررسی‌ها، افق‌ها و راه‌حل‌های جدیدی را جایگزین عقاید سنتی ساده‌انگارانه دربارهٔ کودکی می‌کند. در این کتاب، ما به بررسی و کشف برخی از این افق‌ها می‌پردازیم و چگونگی ظهور و ارتباط درونی آن‌ها با یکدیگر را با توجه به حوزهٔ نوبنیاد مطالعات اجتماعی دربارهٔ کودکی، به طور دقیق و موشکافانه بررسی خواهیم کرد.»