کتاب حکمت و دیانت

کتاب حکمت و دیانت نوشتهٔ «سید مصطفی محقق داماد» و منتشرشده توسط انتشارات سخن، مجموعه‌ای از مقالات و سخنرانی‌های این نویسنده است که به موضوعات متنوعی در حوزهٔ الهیات، فلسفهٔ اسلامی، فقه، حقوق و اخلاق پرداخته است. این اثر با گردآوری نوشته‌ها و خطابه‌های پراکندهٔ نویسنده، تصویری از دغدغه‌های فکری و پژوهشی او در حوزه‌های عقلی و نقلی ارائه داده است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب حکمت و دیانت اثر سیدمصطفی محقق داماد

کتاب «حکمت و دیانت» مجموعه‌ای است از مقالات و سخنرانی‌های «سید مصطفی محقق داماد» و عنوان آن برگرفته از یکی از مقالات مجموعهٔ حاضر است. این مجموعه به موضوعات متنوعی در حوزهٔ الهیات، فلسفهٔ اسلامی، فقه، حقوق، اخلاق و نسبت میان عقل و دین پرداخته است. محتوای کتاب بازتابی از تجربه‌های تحصیلی و تدریسی نویسنده در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی و حقوق معاصر است و نشان می‌دهد که چگونه سنت حوزه‌های علمیهٔ قم، امکان تحصیل همزمان در رشته‌های عقلی و نقلی را فراهم کرده است. برخی از بخش‌ها متن سخنرانی‌هایی هستند که در مناسبت‌های مختلف ایراد شده و برخی دیگر مقالاتی هستند که برای نشریات یا بزرگداشت‌ها نوشته شده‌اند. پراکندگی موضوعات کتاب، از اجتهاد شورایی و اسرار شریعت تا فلسفه و دینداری و رابطهٔ فیزیک و متافیزیک، نشان‌دهندهٔ گسترهٔ دغدغه‌های فکری نویسنده است. کتاب حاضر به بازخوانی و نقد برخی مفاهیم بنیادین در فلسفه و فقه اسلامی پرداخته و کوشیده است تا نسبت میان حکمت و دیانت را در سنت ایرانی - اسلامی واکاوی کند.

خلاصه کتاب حکمت و دیانت

نویسنده در بخش‌هایی مانند «اجتهاد شورایی» به بررسی نقش اجتهاد جمعی در تاریخ فقه و حقوق اسلامی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه تصمیمات مهم فقهی و حقوقی در سنت شیعه اغلب به‌صورت جمعی گرفته شده است. نویسنده در مقالهٔ «اسرار شریعت و منافع طاعت از نظر ملاصدرا» باتکیه‌بر آثار ملاصدرا، به لایه‌های باطنی عبادات و نقش آن‌ها در تکامل انسان پرداخته و ارتباط میان ظاهر و باطن شریعت را تحلیل کرده است. مقالهٔ «اعتدال؛ راه زندگی در حکمت اسلامی» به نقد برداشت‌های افراطی از زهد و رهبانیت در سنت اسلامی و مسیحی می‌پردازد و بر اهمیت میانه‌روی و حضور فعال در جامعه تأکید می‌کند. در مقالاتی مانند «حکمت و دیانت» و «فلسفه و دینداری»، نسبت میان عقل و دین، امکان عقلانیت وحیانی و نقش عقل در فهم و تفسیر شریعت بررسی شده؛ همچنین نویسنده به موضوعات معاصر مانند حقوق بشر، رابطهٔ فیزیک و متافیزیک و جایگاه عدالت در فقه شیعه می‌پردازد و تلاش می‌کند با رویکردی تحلیلی، پیوند میان سنت فلسفی ایرانی - اسلامی و مسائل امروز را نشان دهد. دغدغهٔ اصلی کتاب حاضر، بازاندیشی نسبت میان حکمت و دیانت و امکان گفت‌وگوی عقل و وحی در جهان معاصر است.

چرا باید کتاب حکمت و دیانت را خواند؟

این کتاب برای کسانی که به‌دنبال فهم عمیق‌ترِ نسبت میان عقل، دین، فلسفه و فقه در سنت ایرانی - اسلامی هستند، مجموعه‌ای از دیدگاه‌ها و تحلیل‌های متنوع را فراهم کرده است. نویسنده باتکیه‌بر تجربهٔ تحصیلی و پژوهشی خود، موضوعات بنیادین و معاصر را در کنار هم قرار داده و امکان مقایسه و گفت‌وگو میان سنت و مسائل جدید را فراهم آورده است. مطالعهٔ این اثر فرصتی است برای آشنایی با رویکردهای تحلیلی به فلسفهٔ اسلامی، فقه، حقوق و اخلاق و نیز بازخوانی انتقادی برخی مفاهیم رایج در اندیشهٔ دینی.

خواندن کتاب حکمت و دیانت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران فلسفهٔ اسلامی، الهیات، فقه و حقوق، علاقه‌مندان به تاریخ اندیشهٔ ایرانی - اسلامی و کسانی که دغدغهٔ نسبت میان عقل و دین یا مسائل معاصر مانند حقوق بشر و عدالت را دارند، مناسب است؛ همچنین برای کسانی که به‌دنبال بازخوانی انتقادی سنت‌های فکری و دینی هستند.

درباره سیدمصطفی محقق داماد

«سید مصطفی محقق احمدآبادی» مشهور به «محقق داماد» در سال ۱۳۲۴ خورشیدی زاده شد. او مجتهد، حقوق‌دان، استاد حوزه و دانشگاه، عضو پیوسته و رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران و همچنین عضو هیئت‌امنای سازمان اسناد و کتابخانهٔ ملی جمهوری اسلامی ایران بوده است. محقق داماد در سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۳ ریاست سازمان بازرسی کل ایران را بر عهده داشت. تحصیلات خود را در حوزهٔ علمیهٔ قم، دانشگاه تهران و دانشگاه کاتولیک لوون گذراند و استاد حقوق در دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه شهید مطهری و دانشگاه علوم اسلامی رضوی شد. بیش از یک دهه مدیریت گروه حقوق دانشگاه تربیت‌مدرس را بر عهده داشته و با بهره‌گیری هم‌زمان از دو نظام آموزشی حوزه و دانشگاه، تسلط بر زبان‌های عربی، انگلیسی و فارسی و آشنایی با زبان فرانسه، آثار متعددی در زمینهٔ فقه و حقوق تألیف کرده است. ازجمله مهم‌ترین آثار او می‌توان به «حکمت و دیانت»، «در دادگاه جهل مقدس»، «نظریهٔ عمومی نفی دشواری در حقوق اسلامی»، «فاجعهٔ جهل مقدس» و «جهل مقدس؛ تابوت آتشین» اشاره کرد.

بخشی از کتاب حکمت و دیانت

«عنوان «حکمت و دیانت» هرچند برگرفته از یکی از مقالات این مجموعه است؛ ولی مطالعهٔ کتاب نشان می‌دهد که این عنوان می‌تواند رشتهٔ مشترک میان همه بخش‌ها باشد. همه مطالب به‌هرحال از مقولهٔ الهیات به معنای وسیع خود خواهد بود. پراکندگی بخش‌های مجموعه، پیش روی خوانندگان ارجمند نشئت‌گرفته از سابقهٔ تحصیلی، تعلیمی و تدریسی مولف است. از ویژگی‌های حوزه‌های علمیهٔ سنتی، فراهم بودن امکان تحصیل در رشته‌های عقلی و نقلی بود که افراد می‌توانستند در مقطع زمانی واحد در رشته‌های مختلف تحصیل کنند. اینجانب خداوند را شاکرم که از برکات حوزهٔ علمیهٔ منورهٔ قم در زمانی که مرکزی کاملا علمی و تحقیقی به شمار می‌رفت و در آن استادان فرهیخته به تدریس ادبیات عرب، منطق، حکمت اسلامی، کلام، تفسیر و فقه و اصول اشتغال داشتند در حد استعداد و ظرفیت خود بهره‌مند گردیدم. ولی این توفیق را نیز خداوند متعال رفیقم ساخت که از مراکز دانشگاهی داخل و خارج در رشتهٔ حقوق معاصر نیز برخوردار گردم. لذا در دورهٔ تدریس همزمان به تدریس فقه، اصول، حقوق مدنی و حکمت اسلامی مشغول بوده و هستم. در نگارش نیز گاه به یک مبحث فقهی پرداخته‌ام و گاه به مباحث حکمی سری کشیده و برداشت‌های خود را عرضه نموده‌ام.»