کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد دوم)

معرفی کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد دوم)

کتاب الکترونیکی «یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد ۲: بررسی تطبیقی آثار ادبی در دو برهه تاریخ معاصر ایران)» نوشتهٔ میترا زرگر و منتشرشده توسط نشر لوگوس، به تحلیل جامعه‌شناختی آرمان‌گرایی و آرمان‌گریزی در ادبیات معاصر ایران می‌پردازد. این کتاب به بررسی آثار ادبی شاخص دو دورهٔ مهم تاریخ معاصر ایران (۱۳۴۰ تا ۱۳۷۰ و ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۰) می‌پردازد و نقش نویسندگان و شاعران را در بازتاب و بازتولید گفتمان‌های آرمان‌خواهانه و آرمان‌گریزانه تحلیل می‌کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد دوم)

این کتاب جلد دوم از یک مجموعه سه‌جلدی است که با رویکردی جامعه‌شناختی به بررسی تحولات آرمان‌گرایی و آرمان‌گریزی در ادبیات معاصر ایران می‌پردازد. تمرکز اصلی این مجلد بر مقایسهٔ آثار ادبی دو دورهٔ تاریخی است: نخست، سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۷۰ که گفتمان‌های آرمان‌خواهانه در جامعه و ادبیات ایران غالب بوده‌اند؛ و دوم، سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۰ که نشانه‌های افول آرمان‌گرایی و جایگزینی آن با نگرش‌های آرمان‌گریزانه در آثار ادبی و فضای روشنفکری ایران دیده می‌شود. نویسنده با تحلیل آثار شاعران و نویسندگان شاخص هر دوره، تلاش می‌کند نشان دهد چگونه تحولات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بر شکل‌گیری و افول این گفتمان‌ها تأثیر گذاشته‌اند. کتاب، ضمن ارائهٔ تصویری از فضای فکری و اجتماعی هر دوره، به نقش نخبگان فرهنگی در بازتاب و تقویت این نگرش‌ها می‌پردازد و نشان می‌دهد که ادبیات، هم بازتاب‌دهندهٔ شرایط اجتماعی است و هم در شکل‌دهی به آن نقش دارد.

خلاصه کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد دوم)

در «یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر: جلد ۲»، نویسنده با تمرکز بر دو برههٔ تاریخی، به تحلیل تطبیقی آثار ادبی شاخص این دوران‌ها می‌پردازد. در دورهٔ نخست (۱۳۴۰ تا ۱۳۷۰)، ادبیات ایران تحت تأثیر گفتمان‌های آرمان‌خواهانه و تعهد اجتماعی شکل می‌گیرد. نویسندگان و شاعران این دوره، همچون «احمد محمود»، «بزرگ علوی»، «غلامحسین ساعدی» و دیگران، آثار خود را در خدمت آرمان‌هایی چون آزادی، عدالت اجتماعی و مبارزه با ظلم قرار می‌دهند. این رویکرد در قالب رئالیسم اجتماعی و گاه با گرایش‌های ایدئولوژیک، به ویژه سوسیالیستی، نمود می‌یابد. در این آثار، قهرمانان اغلب درگیر مبارزه با ساختارهای قدرت، فقر، استبداد و بی‌عدالتی هستند و ادبیات به عنوان ابزاری برای بیداری و تغییر اجتماعی تلقی می‌شود. در دورهٔ دوم (۱۳۷۰ تا ۱۴۰۰)، نشانه‌های افول آرمان‌گرایی و ظهور نگرش‌های آرمان‌گریزانه در ادبیات معاصر ایران برجسته می‌شود. نویسندگان و شاعران این دوره، با فاصله گرفتن از تعهد اجتماعی و آرمان‌خواهی، به دغدغه‌های فردی، تجربه‌های زیسته، و روایت‌های شخصی‌تر روی می‌آورند. مضامین عاشقانه، پندآموز، اجتماعی، مذهبی و آیینی در شعر و داستان رواج می‌یابد و ادبیات به سمت بیان تنوع تجربه‌های انسانی و گاه تردید نسبت به امکان تحقق آرمان‌ها حرکت می‌کند. نویسنده با تحلیل آثار شاخص هر دو دوره، نشان می‌دهد که چگونه تحولات اجتماعی و سیاسی، نگرش نخبگان فرهنگی و سبک‌های ادبی را دگرگون ساخته است.

چرا باید کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد دوم) را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، امکان مشاهدهٔ سیر تحول آرمان‌گرایی و آرمان‌گریزی در ادبیات معاصر ایران را فراهم می‌کند. خواننده با مطالعهٔ این اثر، می‌تواند درک عمیق‌تری از پیوند میان ادبیات و تحولات اجتماعی و سیاسی ایران به دست آورد و با نقش نویسندگان و شاعران در بازتاب و شکل‌دهی به گفتمان‌های غالب هر دوره آشنا شود. همچنین، کتاب به بررسی نمونه‌های متنوعی از آثار ادبی می‌پردازد و تصویری از دغدغه‌ها و نگرش‌های روشنفکران ایرانی در دو مقطع تاریخی متفاوت ارائه می‌دهد.

خواندن کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد دوم) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران حوزهٔ جامعه‌شناسی، جامعه‌شناسی ادبیات، علاقه‌مندان به ادبیات داستانی و شعر معاصر ایران و کسانی که به دنبال فهم تحولات فکری و اجتماعی ایران معاصر هستند، مناسب است. همچنین برای افرادی که دغدغهٔ بررسی نسبت ادبیات و جامعه را دارند، مطالعهٔ این اثر مفید خواهد بود.

فهرست کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد دوم)

بخش اول: ادبیات برههٔ ۱۳۴۰-۱۳۷۰ - فصل ۱: آواز سایرن‌ها؛ بررسی آثار نویسندگانی چون احمد محمود، بزرگ علوی، غلامحسین ساعدی، صادق چوبک، محمود اعتمادزاده (به‌آذین)، هوشنگ گلشیری، عباس معروفی، محمود دولت‌آبادی، سیمین دانشور، جلال آل‌احمد، مهدی اخوان ثالث، احمد شاملو، صمد بهرنگی، هوشنگ ابتهاج (سایه)، سیاوش کسرایی، رضا براهنی، فروغ فرخزاد و سهراب سپهری. این فصل به تحلیل نقش آرمان‌گرایی و تعهد اجتماعی در آثار این نویسندگان می‌پردازد. بخش دوم: ادبیات برههٔ ۱۳۷۰-۱۴۰۰ - فصل ۲: ساکنان جزیرهٔ سرگردانی؛ بررسی آثار نویسندگان و شاعران شاخص این دوره و تغییر رویکردها نسبت به آرمان‌گرایی. - فصل ۳: آفتابا؛ تحلیل مضامین جدید در آثار ادبی این دوره. - فصل ۴: شعر پست‌مدرن و ظهور شاعرانی معناگریز؛ بررسی تحولات سبک و مضمون در شعر معاصر. - فصل ۵: رواج انواع مضامین شعری عاشقانه، پندآموز، اجتماعی، مذهبی و آیینی؛ تحلیل گسترش تنوع موضوعی در شعر معاصر. - فصل ۶: رواج ادبیات داستانی با مضامین عاشقانه، اجتماعی، فمینیستی و مذهبی؛ بررسی آثار نویسندگان معاصر و تغییرات رویکردی در داستان‌نویسی. در پایان کتاب، جمع‌بندی و سخن آخر دربارهٔ تحولات ادبی و اجتماعی ایران معاصر ارائه شده است.

بخشی از کتاب یوتوپیا و دیستوپیا در ایران معاصر (جلد دوم)

«در مجموع باید گفت که آثار ادبی، به جهات مختلف می‌توانند در حکم آینه‌ای از فضای فکری جامعه باشند و واکاوی در سبک و محتوای آثار خلق‌شده در هر دوره، می‌تواند تصویری معتبر از فضای فکری و نگرش‌های غالب در آن برهه را به ما نشان بدهند. فضای سیاسی ایران از چندین دهه پیش از برههٔ موردبحث در این بخش (۱۳۴۰-۱۳۷۰) به‌واسطهٔ وقایع متعددی مثل؛ جنگ‌های جهانی اول و دوم و حضور نیروهای خارجی در ایران، روی کار آمدن و برکناری رضاشاه، انقلاب بلشویکی روسیه، شکل‌گیری حزب توده، ملی شدن نفت، و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بسیار متلاطم و پراشوب بود. پس از کودتای ۱۳۳۲ این جو متلاطم جای خود را به جو خفقان‌آوری می‌دهد که به‌ویژه پس از تشکیل ساواک، فضا را برای نیروهای دگراندیش تنگ می‌کند و روشن است که قلم زدن در چنین فضای تنگ‌نظرانه‌ای، هم بر مضامین و هم بر سبک‌های ادبی آثار عمیقی به‌جای می‌گذارد. با این حال، بسیاری از ادیبان در این دوره بنا به رسالتی که نسبت به مردم در خود احساس می‌کردند، با تمسک به شیوه‌های مختلف سعی در خلق آثاری داشتند که بتوانند به‌واسطهٔ آن به تعهد خود در برابر مردم و آرمان‌هایشان عمل کنند.»