مرضیه محمدزاده
زندگینامه و معرفی کتاب‌های مرضیه محمدزاده
مرضیه محمدزاده، نویسنده، استاد دانشگاه و یکی از پژوهشگران برجسته در حوزه‌ی مطالعات دینی و تاریخ اسلام است که آثار فراوانی در زمینه‌ی زندگی اهل‌بیت (ع) و قیام عاشورا به نگارش درآورده است. او با تحقیق و نگارش در زمینه‌های مختلفی همچون تاریخ اسلام، شعر عاشورایی و شخصیت‌های دینی، نقش چشمگیری در تبیین و بازخوانی رویدادهای تاریخی و دینی داشته است.
بیوگرافی مرضیه محمدزاده
مباحث دینی و اصول اعتقادی همواره جایگاهی ویژه در ادبیات تاریخی داشته‌اند و بسیاری از نویسندگان و محققان به این حوزه علاقه‌مند هستند. یکی از این پژوهشگران مرضیه محمدزاده است. او ۲۸ بهمن ۱۳۳۷ در اهواز متولد شد و تاکنون آثار ارزشمندی در حوزه‌ی مطالعات دینی، به‌ویژه پیرامون زندگی امام حسین (ع)، به نگارش درآورده است.
مرضیه محمدزاده پس از اتمام تحصیلات متوسطه در زادگاهش، مدرک لیسانس خود را در رشته‌ی الهیات از دانشگاه الزهرا دریافت کرد. سپس تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی‌ارشد در رشته‌ی تاریخ و تمدن ملل اسلامی ادامه داد و پایان‌نامه‌ی خود را با عنوان «زندگی و نقش ام‌سلمه در تاریخ اسلام» ارائه کرد. او از سال ۱۳۷۷ پژوهش‌های خود را در مورد زندگی امام حسین (ع) آغاز کرد و به مدت ۵ سال به تحقیق و مطالعه در این حوزه پرداخت تا به اطلاعات جامع و دقیق درباره‌ی اباعبدالله الحسین (ع) دست یابد. در ادامه، محمدزاده موفق به اخذ مدرک دکترای فیلولوژی (مردم‌شناسی) شد و رساله‌ی خود را با عنوان «عاشورا در شعر فولکلور معاصر مردم ایران» ارائه کرد. مرضیه محمدزاده در حال حاضر مدرس مباحث تاریخ اسلامی در دانشگاه مذاهب اسلامی است و به‌عنوان یکی از مؤلفان با دانشنامه‌ی جهان اسلام و دایرة‌المعارف تشیع همکاری دارد.
جوایز و افتخارات مرضیه محمدزاده
مرضیه محمدزاده در طول سال‌های فعالیت علمی و پژوهشی خود، افتخارات متعددی را کسب کرده است. کتاب «دانشنامه‌ی شعر عاشورایی» یکی از آثار برجسته‌ی اوست که پس از انتشار، در چندین جشنواره‌ی معتبر مورد تقدیر قرار گرفت؛ از جمله کتاب برگزیده در جشنواره‌ی کتاب سال ولایت در سال ۱۳۸۴ شمسی، سومین جشن رونمایی کتاب شهرداری در سال ۱۳۸۳ شمسی و اولین دوره‌ی نمایشگاه بزرگ فرهنگ عاشورا در سال ۱۳۸۵ شمسی. محمدزاده در سال ۱۳۸۹ نیز در هشتمین همایش بین‌المللی بانوان قرآن‌پژوه، به‌عنوان پژوهشگر توانا، محقق و نویسنده‌ی علوم و معارف قرآنی برگزیده شد. همچنین کتاب «محمد بن علی، امام جواد» در سال ۱۳۹۱ موفق به کسب عنوان برگزیده در جشنواره کتاب سال رضوی شد.
در پاییز ۱۳۹۳، مرضیه محمدزاده در دوازدهمین دوره‌ی همایش بین‌المللی پیرغلامان حسینی که در اهواز برگزار شد، به‌عنوان پژوهشگر عاشورایی مورد تقدیر قرار گرفت. در همان سال، در سومین همایش اصحاب‌الحسین که در تاریخ ۱ آبان ۱۳۹۳ برگزار شد، عنوان برترین پژوهشگر عاشورایی را از آن خود کرد. علاوه بر این افتخارات، محمدزاده سخنرانی‌های متعددی درباره‌ی اهل‌بیت (ع) و نقش زنان در قیام عاشورا ایراد کرده است. او در پاسخ به این پرسش که چرا امام حسین (ع) زنان و کودکان را به همراه خود به کربلا بردند، چنین بیان کرده است که وقتی یزید دستور ترک مدینه را داد، خانواده و خاندانش را تهدید کرد. درحقیقت امنیت جانی برای امام و خانواده اش حتی در کوفه هم وجود نداشت؛ بنابراین مجبور بوده که آن‌ها را با خود ببرد و تمام زنان همراه آن حضرت کاملاً واقف به ماجرا بودند و از راهی که در آن قدم نهادند، مطلع بودند. در این میان، برترین آن‌ها زینب (س) عقیله‌ی بنی هاشم است.
مروری بر کتاب‌ها و آثار مرضیه محمدزاده
کتاب شهیدان جاوید
کتاب شهیدان جاوید روایتگر یکی از ماندگارترین و تأثیرگذارترین رخدادهای تاریخ اسلام، یعنی قیام امام حسین (ع) و واقعه‌ی عاشورا است. نویسنده با زبانی محققانه و استناد به منابع معتبر تاریخی، حدیثی و رجالی، تلاش کرده تا تصویری جامع و دقیق از این نهضت بزرگ ترسیم کند. در بخش آغازین کتاب، مخاطب گام‌به‌گام با حادثه‌ی کربلا و ریشه‌های تاریخی آن آشنا می‌شود. مسیری که کاروان امام حسین (ع) از مکه تا کربلا طی کرد و شرایط سختی که یاران آن حضرت با آن مواجه بودند، در کنار آمار و اطلاعات دقیق از این واقعه، تصویری زنده از این حرکت تاریخی ارائه می‌دهد. آنچه این کتاب را برجسته می‌سازد، توجه ویژه به شهدای نهضت عاشوراست. نویسنده، ابتدا از فضائل و جایگاه والای این شهدا سخن می‌گوید و سپس زندگی و شجاعت امام حسین (ع) به‌عنوان شهید جاوید کربلا را می‌کاود. در ادامه، سرگذشت یاران وفادار امام به تفکیک و بادقت بررسی می‌شود؛ کسانی که با اخلاص و ایثار، جان خود را در مسیر حقیقت و عدالت فدا کردند.
کتاب عاشورا و تحریفات
عاشورا و تحریفات، پژوهشی ژرف و نقادانه در راستای بازشناسی فرهنگ عاشوراست که به واکاوی تحریف‌ها و انحراف‌های ایجادشده در طول تاریخ درباره‌ی واقعه‌ی کربلا می‌پردازد. از عصر صفویه و قاجاریه تاکنون، گسترش مراسم عزاداری، نگارش مقاتل گوناگون، سروده‌ها، تعزیه‌ها و روضه‌خوانی‌ها، هرچند زمینه‌ای برای پاسداشت قیام امام حسین (ع) فراهم کرده، اما متأسفانه بستر برخی از تحریف‌ها و دگرگون‌سازی‌های آگاهانه یا ناآگاهانه نیز بوده است. مرضیه محمدزاده در گام نخست به معرفی و نقد منابع اصلی تاریخ عاشورا و همچنین منابعی می‌پردازد که در طول زمان به تحریف واقعه کمک کرده‌اند. سپس در بخش اصلی کتاب، ۱۰۸ نمونه از تحریفات عاشورا را در دو دسته‌ی تحریفات لفظی و تحریفات معنوی شناسایی و با دیدگاهی پژوهشگرانه و نقادانه به تحلیل آن‌ها می‌پردازد. بخش پایانی کتاب به آسیب‌شناسی مناسک عاشورایی اختصاص دارد. نویسنده ضمن بررسی آفات و انحرافاتی که به‌مرور در آیین‌ها و مراسم عزاداری راه‌یافته، راهکارهایی عملی برای آسیب‌زدایی و بازگشت به حقیقت ناب فرهنگ عاشورا ارائه می‌دهد.
کتاب فرزندان امام علی
کتاب فرزندان امام علی به بررسی زندگانی فرزندان حضرت علی (ع) می‌پردازد. در فصل اول، زندگی چهار فرزند ایشان از حضرت فاطمه (س) معرفی می‌شود که نسل سادات از طریق امام حسن (ع) و امام حسین (ع) به رسول خدا (ص) می‌رسد. فصل دوم نیز به فرزندان حضرت علی (ع) از سایر همسران می‌پردازد و نقش آنان در تاریخ اسلام را بررسی می‌کند. این کتاب با نگاهی پژوهشی، جایگاه این شخصیت‌ها را به‌عنوان سرچشمه‌های خیروبرکت در تاریخ تبیین می‌کند.
کتاب زنان پیامبر اکرم (ص) و زنان با پیامبر اکرم (ص)
این کتاب به بررسی جایگاه و نقش زنان در عصر پیامبر اسلام (ص) می‌پردازد. نویسنده ابتدا به تلاش‌های پیامبر (ص) در تحول فرهنگی و اجتماعی جامعه‌ی جاهلی برای ارتقای جایگاه زنان اشاره می‌کند. سپس با نگاهی جامع، مشارکت زنان در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی را بازگو می‌کند. این کتاب به‌طور خاص به رفتار و مشی عملی پیامبر (ص) در تکریم زنان و فراهم آوردن زمینه‌ی رشد و تعالی آن‌ها می‌پردازد و نمونه‌های بارزی از زنان پیامبر (ص) و زنان همراه ایشان را معرفی می‌کند.
کتاب دوزخیان جاوید
این کتاب به بررسی چهره‌های منفی واقعه‌ی عاشورا می‌پردازد؛ افرادی که با رذالت و کج‌فهمی در برابر حقیقت ایستادند. نویسنده در این اثر، انگیزه‌ها، اعمال و سرنوشت این افراد را واکاوی می‌کند و نشان می‌دهد که شناخت آنان نه‌تنها به درک کامل‌تر واقعه‌ی عاشورا کمک می‌کند، بلکه بر عظمت و تعالی یاران امام حسین (ع) نیز تأکید دارد. این پژوهش با هدف ارائه‌ی پاسخی روشن به پرسش‌هایی درباره‌ی عوامل منفی عاشورا و شناخت ابعاد این واقعه‌ی تاریخی تدوین شده است.
کتاب فرزندان امام حسین
کتاب «فرزندان امام حسین (ع)» به بررسی زندگی فرزندان امام حسین (ع) می‌پردازد و سعی دارد با تحلیل منابع تاریخی مختلف و باتوجه‌به اختلافات موجود در اطلاعات مربوط به نام، تعداد، تاریخ تولد و ویژگی‌های دیگر، زندگانی این فرزندان را به طور دقیق و بی‌پیرایه بازنویسی کند. مرضیه محمدزاده در این اثر تلاش کرده است تا واقعیت‌های تاریخی این بزرگواران را بدون اضافه‌گویی‌های تاریخی به خوانندگان ارائه دهد.
سایر آثار و فعالیت‌ها
مرضیه محمدزاده یکی از آثار برجسته‌اش را با عنوان دانشنامه شعرهای عاشورایی ارائه داده است. در این اثر، او به بررسی شعرهای معاصر و تأثیر فرهنگ عامه در این زمینه پرداخته است و سعی دارد تا تحلیل دقیقی از جایگاه شعر عاشورایی در ادبیات‌معاصر ایران ارائه دهد. از دیگر تألیفات مرضیه محمدزاده که کمتر به آن‌ها پرداخته شده، می‌توان به کتاب «حقیقت توبه» شاره کرد. این اثر به بررسی مفهوم توبه از منظر علمای اسلام می‌پردازد. علاوه بر این، او کتاب «حسن بن علی (ع)، امام صلح» و «حضرت سکینه» را نیز تألیف کرده که با همکاری محمدرضا ناجی به نگارش درآمده است.
مرضیه محمدزاده با پژوهش‌ها و مقالات متعددی در حوزه‌ی تاریخ و معارف اسلامی، به‌ویژه در دانشنامه‌های جهان تشیع، نقش برجسته‌ای ایفا کرده است. برخی از عناوین مهم تحقیقات او عبارت‌اند از: نکاتی درباره حدیثی منسوب به امام حسین (ع)، روایات تفسیری امام جواد (ع)، بررسی ساختاری در ادبیات عاشورایی، شخصیت قرآنی امام رضا (ع)، قرآن و امام زمان (عج) و شباهت حضرت مهدی (عج) و پیامبران، کاربرد صفت «حکیم» در سوره یاسین، تجلی قرآن در بیان امام صادق (ع)، تجلی آیات قرآن در سیره عملی امام محمدباقر (ع)، تجلی قرآن در سیره عملی امام سجاد (ع)، امام رضا (ع) و قرآن، شخصیت قرآنی امام حسن (ع)، بازتاب حماسه عاشورا در شعر برخی شعرای عرب‌زبان، گفتارهای قرآنی امام حسن (ع). از دیگر آثار پژوهشی مهم وی می‌توان به دوزخیان جاوید و دریای تشنه اشاره کرد.
نکته‌ی جالب درمورد مرضیه محمدزاده این است که وی در حوزه‌ی پادکست نیز فعالیت دارد و در بیش از ۲۰ «پادکست بی کتابی» گویندگی کرده است. همچنین ایبنا در مصاحبه ای که با وی داشته است می گوید که مرضیه محمدزاده معتقد است علما برای جلوگیری از تحریفات در احادیث و روایات باید دست به کارشوند. نویسندگان و پژوهشگران با تبیین و انعکاس روایات درست می‌توانند به حقیقت مقام افرادی چون حسین علیه السلام و خاندان اهل بیت بپردازند.
