بریده‌هایی از کتاب مردمان فرودست

آدم می‌تواند یک عمر زندگی کند، بی‌آن‌که بداند چنین کتاب‌هایی وجود دارند، کتاب‌هایی که تمام زندگی‌تان را مثل کف دست نشان‌تان می‌دهند

فقط کتاب‌هایی را می‌خوانم که انگار خودم آن‌ها را نوشته‌ام، انگار کم و بیش آن‌چه را در دل داشته‌ام، در آن‌ها آورده‌ام، آن‌گونه که بوده، خوب یا بد، همه چیز را به آن شکلی که بوده به‌طور کامل به مردم نشان داده‌ام، با همهٔ جزئیات

دوست داشتن را بلدم و می‌توانم دوست داشته باشم، اما فقط همین، کار دیگری از دستم ساخته نیست

آدم می‌تواند یک عمر زندگی کند، بی‌آن‌که بداند چنین کتاب‌هایی وجود دارند، کتاب‌هایی که تمام زندگی‌تان را مثل کف دست نشان‌تان می‌دهند.

افکاری هم که در سر دارم کمی عجیبند، انگار آن‌ها هم جایی‌شان درد می‌کند،

امکانِ در آرامش زندگی کردن در گوشه‌ای، برای هیچ کس وجود ندارد که نه کسی مزاحمش شود و نه او مزاحم کسی، هیچ‌کس در کارها و زندگی‌ات مداخله‌ای نکند، کسی نخواهد بفهمد در خانه‌ات چه می‌کنی

خاطره‌ها چه تلخ باشند و چه شیرین، آدم را زجر می‌دهند، یا دست کم برای من این‌طور است؛

چرا، واقعا چرا برای بعضی‌ها پیش از زاده‌شدن، سرنوشت برای‌شان خوشبختی را باید رقم بزند و برای عده‌ای دیگر دنیا، سرای بی‌نوایی و تیره روزی باشد؟ این واقعیت هم وجود دارد که خوشبختی بیش‌تر وقت‌ها به کسانی رو می‌آورد که سزاوارش نیستند.

دوست داشتن را بلدم و می‌توانم دوست داشته باشم، اما فقط همین، کار دیگری از دستم ساخته نیست

خاطره‌ها چه تلخ باشند و چه شیرین، آدم را زجر می‌دهند

تیره‌روزی بیماری‌ای مسری است. بیچاره‌ها و تهیدست‌ها باید از یکدیگر بپرهیزند تا بیش‌تر از این بیچاره و تهیدست نشوند.

چرا سرنوشت بی‌رحم باید این همه به شما سخت بگیرد؟

ادبیات نگو، مربا بگو، شیرین و دلچسب، قشنگ مثل گل‌ها، باور کنید، صفحه‌ها را که باهم جمع کنید، یک دسته گل می‌شوند

ادبیات یک تابلو است، یعنی دیدگاهی خاص، یک تابلو و یک آینه. بیان احساس‌ها، انتقادی ظریفانه، سرمشقی مستند برای اخلاق.

آه وارنکا، وقتی بچه‌ای در فکر فرو می‌رود، خوشم نمی‌آید، صحنهٔ ناخوشایندی است. عروسکی پارچه‌ای روی زمین افتاده. دخترک با آن بازی نمی‌کند و انگشتش را روی لب‌هایش گذاشته از جایش تکان نمی‌خورد. صاحب‌خانه آب‌نباتی به او داده، آن را گرفته، اما نخورده است. خیلی غمناک است، وارنکا، این‌طور نیست؟

دوست داشتن را بلدم و می‌توانم دوست داشته باشم، اما فقط همین، کار دیگری از دستم ساخته نیست

اما زمانی هم می‌رسد که آدم قلبش از شعلهٔ گیج کننده‌ای سرشار است.

پوکروفسکی بیش‌تر وقت‌ها کتابی به من می‌داد. من هم ابتدا برای این‌که خوابم نبرد، بعد با دقت و سرانجام آزمندانه آن‌ها را می‌خواندم. ناگهان چشم اندازهای جدید فراوانی جلو دیدگانم گسترده شدند، چشم اندازهایی که تا آن موقع کوچک‌ترین اطلاعی از آن‌ها نداشتم. فکرهایی جدید، احساس‌هایی تازه، ناگهان همچون شطی گسترده و پرآب در دلم جاری شدند.

دلبندم که من آدم خوبی هستم، همیشه روشن‌بین، آزارم به همنوعم نمی‌رسد و چیزهای خوبی را که پروردگار در طبیعت آفریده، درک می‌کنم.

بالاترین و بزرگ‌ترین خصلت برای یک انسان چی می‌تواند باشد؟ کمی پیش در گفت‌وگوی خصوصی که با اوستافی ایوانوویچ داشتم، می‌گفت بالاترین خصلت، پر کردن جیب است. او این حرف را به شوخی می‌گفت (می‌دانم که شوخی می‌کرد)، اما اخلاق در این میان حکم می‌کند که آدم سربار همنوعش نباشد، من باری بر شانهٔ هیچ کس نیستم.

در این اتاق‌ها قناری‌ها از هوای آلوده درجا می‌میرند

کتاب خیلی زیاد داشت، کتاب‌های خیلی کمیاب و گران‌بها. به کسان دیگری هم درس می‌داد و به‌محض این‌که کمی پول به دست می‌آورد، می‌رفت کتاب می‌خرید.

موقعی که آدم دلش گرفته، افسرده و اندوهگین است، خاطره‌ها با طراوتش می‌کنند، سر حالش می‌آورند، مانند قطره‌هایی شبنم که در شبی خنک، پس از روزی گرم و نمناک به گل بی‌نوای نیمه‌خشک و سوخته از هُرم خورشید، طراوت می‌بخشند.

حالم خیلی خوب است، خیلی احساس راحتی می‌کنم، اما در بهترین لحظه‌ها هم، نمی‌دانم چرا، خودم را کمی اندوهگین احساس می‌کنم.

بیش‌تر وقت‌ها آدم بدون هیچ دلیلی به نابودی خودش می‌کوشد، خود را از خاک، از تکه‌ای چوب خشک پست‌تر می‌کند.

آه! فقر و تنگدستی آدم‌ها را به چه شکسته نفسی‌ها و خود تحقیر کردن‌ها که وا نمی‌دارد!