بریده‌هایی از کتاب تاملات

بیهوده‌ترین کار این است که چیزی غیر از احساسات واقعی خود را بیان کنیم

هیچ دزدی نمی‌تواند اراده آزاد کسی را بدزدد

خیالبافی مکن و آنچه را نداری معدوم انگار. به آنچه داری ناظر باش، همان چیزهایی که بیش از هر چیز دیگر باارزش می‌شماری، و بیندیش که اگر آن‌ها را نداشتی چقدر آرزومندشان می‌بودی. ولی مواظب باش. داشته‌های خود را بیش از حد باارزش مشمار، زیرا در این صورت اگر آن‌ها را از دست بدهی، مغموم و ناراحت خواهی شد.

زندگی چیزی نیست جز معنایی که ما به آن می‌بخشیم

«چیزی جز نظر ما درباره چیزها وجود ندارد»،

از سخنوری، شعر و استعاره‌های غریب لفظی، پوشیدن لباس‌های تشریفاتی در خانه، و دیگر بی‌سلیقگی‌هایی از این دست دوری گزینم، و از سبک نامه‌نگاری ساده تقلید کنم

آدمی باید خود را به چنان طرز تفکری عادت دهد که اگر ناگهان از او بپرسند «اینک به چه می‌اندیشی؟» بتواند صادقانه و بی‌درنگ به این سؤال پاسخ دهد؛

عمر آدمی لحظه‌ای بیش نیست، وجودش جریانی گذرا، احساساتش مبهم، جسمش طعمه کرم‌ها، روحش گردبادی ناآرام، سرنوشتش نامعلوم و شهرتش ناپایدار است.

آیا امور بیرونی خاطرت را پریشان می‌کنند؟ پس خلوت گزین، و بر شناختی که از امر نیک داری بیفزا و بر بی‌قراریات فائق آی

تیره‌بخت‌ترین انسان کسی است که سودای فهم کل خلقت را در سر داشته باشد و، به قول شاعر، «به پژوهش در اعماق زمین بپردازد»، و با دقتی کنجکاوانه در پی کشف اسرار ارواح دیگران باشد، غافل از آن که به روح خویش پرداختن، و خادم وفادارش بودن، او را کفایت می‌کند.

۳۹. خود را با آنچه برایت مقدر شده تطبیق بده، و کسانی را که دست تقدیر بر سر راهت قرار می‌دهد واقعاًدوست بدار.

اگر قرار باشد که سه‌هزار سال یا حتی سی‌هزار سال زندگی کنی، به یاد داشته باش که تنها زندگی‌ای که انسان می‌تواند از دست بدهد همان زندگی‌ای است که در لحظه اکنون دارد

زندگی چیزی نیست جز معنایی که ما به آن می‌بخشیم!

عادت کن که وقتی کسی کاری می‌کند، از خود بپرسی: «از این کار چه هدفی دارد؟» ولی این پرسش را از خودت شروع کن و اولین بار این سؤال را از خودت کن.

«آیا کسی که اندیشه‌ای چنان عظیم و بینشی چنان وسیع دارد که می‌تواند تمام زمین و زمان را دربر گیرد، زندگی انسان را مهم می‌شمارد؟» «خیر.» «پس چنین انسانی مرگ را امری هراسناک نمی‌داند؟» «خیر.»

شرارت دیگران به من زیان می‌رساند، ولی خدا نخواسته که دیگری بتواند مسبب بدبختی من باشد.

آلودگی فکر نوعی طاعون است، طاعونی بسیار خطرناک‌تر از آلودگی هوا

انسان‌ها در پی جلب خشنودی چه موجودات اسفباری هستند! چه اهداف تأسف‌انگیزی را، با چه وسایل اسفباری، تعقیب می‌کنند! روزگار با چه سرعتی همه چیز را از میان خواهد برد. چه بسیار چیزها را که تاکنون از میان برده است!

اگر هرکاری را به‌گونه‌ای انجام دهی که انگار آخرین کار زندگی‌ات است، عاری از پریشان‌فکری، فارغ از سلطه عواطف بر عقل، عاری از خودنمایی، رها از خودپرستی، و بی‌گله و شکایت از دست تقدیر.

اگر قرار باشد که سه‌هزار سال یا حتی سی‌هزار سال زندگی کنی، به یاد داشته باش که تنها زندگی‌ای که انسان می‌تواند از دست بدهد همان زندگی‌ای است که در لحظه اکنون دارد؛ و افزون بر آن، این که انسان نمی‌تواند غیر از زندگی‌ای که از دست می‌دهد زندگی دیگری داشته باشد. این امر بدین معناست که طولانی‌ترین و کوتاه‌ترین زندگی با یکدیگر فرقی ندارند، زیرا زمان حال به یک اندازه به همه تعلق دارد، ولی زمان گذشته دیگر در اختیار ما نیست.

آدمی باید خود را به چنان طرز تفکری عادت دهد که اگر ناگهان از او بپرسند «اینک به چه می‌اندیشی؟» بتواند صادقانه و بی‌درنگ به این سؤال پاسخ دهد؛ و به این ترتیب ثابت کند که تمام افکارش ساده و محبت‌آمیز است، یعنی به همان گونه که شایسته موجودی اجتماعی است، موجودی عاری از تخیلات شهوانی، حسادت‌ها، کینه‌ها، سوءظن‌ها و دیگر احساساتی که اگر قرار باشد به داشتن آن‌ها اذعان کند، از شرم سرخ خواهد شد.

۱۵. «چیزی جز نظر ما درباره چیزها وجود ندارد»، این حرفِ مونیموس کلبی‌مسلک ایرادهای روشنی دارد؛ ولی ارزش حرفش هم به همان اندازه آشکار است، اگر جان کلامش را تا جایی که درست است بپذیریم.

۳۲. چه سهم کوچکی از زمانِ بی‌نهایت به هر یک از ما اختصاص دارد؛ زمانی آن‌قدر ناچیز که در یک لحظه در ابدیت محو می‌شود. چه مقدار اندکی از کل ماده جهان به تو تعلق دارد، چه سهم ناچیزی از کل روح جهان داری؛ روی چه نقطه کوچکی از سطح زمین می‌خزی. وقتی به این امور می‌اندیشی، دریاب که چیزی جز عمل بر وفق طبیعت، و تحمل آنچه طبیعت جهان برایت مقدر می‌سازد مهم نیست.

در همه چیز و به هر شکل، آنچه زیباست زیبایی‌اش را از خودش دارد و مرهون چیز دیگری نیست. تحسین در آن نقشی ندارد، زیرا هیچ چیزی با تحسین بهتر یا بدتر نمی‌شود. این امر حتی در مورد زیبایی‌های دنیوی و مادی هم مصداق دارد: برای مثال، در مورد اشیای طبیعی یا آثار هنری. زیبایی حقیقی به چه چیز دیگری نیاز دارد؟ قطعاًبه چیزی جز قانون، حقیقت، مهربانی و فروتنی نیاز ندارد. آیا هیچ یک از این‌ها با تحسین زیباتر و با نکوهش زشت‌تر می‌شوند؟ آیا اگر زمرد را ستایش نکنند، زیبایی‌اش را از دست می‌دهد؟ آیا این امر درباره طلا، عاج، ارغوان، چنگ، خنجر، غنچه یا نهال صادق نیست؟

مرگ و زندگی، شکست و موفقیت، درد و لذت، فقر و ثروت، و نظایر آن به‌یکسان نصیب خوب و بد می‌شود. چنین چیزهایی مایه ترفیع یا تنزل نیست؛ و، بنابراین، نه خوب است و نه بد.

. هر آنچه می‌بینی به‌زودی محو خواهد شد. ناظران این نابودی هم به‌زودی از نظر محو خواهند شد. آن کس که به سن پیری رسیده نسبت به کسی که دچار مرگ نابهنگام شده هیچ برتری‌ای ندارد.

«روحی محقر که جسدی را حمل می‌کند»، اپیکتتوس تو را چنین خطاب می‌کند.

وقتی از جفا و ناسپاسی کسی ناراحتی، ابتدا و پیش از هر چیز فکرت را متوجه خودت کن. زیرا اگر به حسن نیت چنین آدمی ایمان داشته‌ای، مسلماًخودت اشتباه کرده‌ای. اگر به او محبت کرده‌ای ولی انتظار داشته‌ای تلافی کند، بازهم خودت اشتباه کرده‌ای.

به‌زودی جهان را فراموش خواهی کرد، و به‌زودی جهان هم تو را از یاد خواهد برد.

خیالبافی مکن و آنچه را نداری معدوم انگار. به آنچه داری ناظر باش، همان چیزهایی که بیش از هر چیز دیگر باارزش می‌شماری، و بیندیش که اگر آن‌ها را نداشتی چقدر آرزومندشان می‌بودی. ولی مواظب باش. داشته‌های خود را بیش از حد باارزش مشمار، زیرا در این صورت اگر آن‌ها را از دست بدهی، مغموم و ناراحت خواهی شد.