بریده‌هایی از کتاب ویلت

«ولی تنهایی غم‌انگیز است.» «بله، غم‌انگیز است. اما زندگی چیزهایی بدتر از این هم دارد. عمیق‌تر از غم، دلشکستگی است.»

هیچ چیز بهتر از این نیست که کارتان را زیاد مهم نگیرید، چون ذهن و جسم آدم آرام باقی می‌ماند، اما اگر تصورات بزرگ و گنده در سر داشته باشید ممکن است هم ذهن‌تان سرخورده بشود هم جسم‌تان.

برای راحتی بشر کاری انجام نمی‌شود. برای تجلیل خدا هم کاری نمی‌کنند. هزارها راه را با درد و خون و عرق و پرپرشدن زندگی‌ها گشوده‌اند، کوه‌ها را از وسط شکافته‌اند و صخره‌ها را از بن برانداخته‌اند، اما برای چه؟ برای این‌که کشیشانی بیایند و در رأس قدرت بایستند تا شاید سلطه «کلیسای» ملوک خود را بیشتر کنند.

شب‌ها بلند می‌شدم، به دنبال خواب می‌گشتم، به او التماس می‌کردم که برگردد، اما جواب التماسم فقط صدای پنجره بود و غرش طوفان... خواب برنمی‌گشت!

مگر جایی هم هست که ماه قشنگ به‌نظر نرسد؟ کدام مکانِ باز یا بسته‌ای است که ماه با چشم‌هایش آن را متبرک نکند؟

«ولی تنهایی غم‌انگیز است.» «بله، غم‌انگیز است. اما زندگی چیزهایی بدتر از این هم دارد. عمیق‌تر از غم، دلشکستگی است.»

کارم شبیه واردشدن به یک بازی بود که نمی‌بایست آن را باخت. فقط می‌بایست بازی را برد.

او شبیه کشتی شاهواری بود که با امنیت کامل بر دریاهای هموار پیش می‌رود، با خدمه کامل، و ناخدایی نیرومند و دلیر، بی‌باک و ماجراجو، که به افق‌های دور می‌نگرد. اما من شبیه قایق نجاتی بودم که بیشتر روزها خشک و تنها در قایق‌خانه‌ای قدیمی و تاریک افتاده است و فقط هنگامی به آب انداخته می‌شود که طوفان درمی‌گیرد و موج‌ها بالا می‌آیند، ابر آسمان و آب دریا به هم می‌رسند، و مرگ و خطر به نوبت بر ژرفنای پهناور فرمان می‌رانند.

در پوسیده‌ای را باز کردم و رفتم توی اتاق زیر شیروانی که دراز و تاریک و سرد بود. آن‌جا دیگر کسی دنبالم نمی‌آمد.

فرشته‌ای رهگذر انگار در کنارم آرمیده بود، به سوی قلبم خمیده بود و بال مهربان و آساینده و شفابخش و متبرکش را بر قلبم می‌سایید و تپش آن.

تو بعدها دردمندم کردی، اما به پاس همین لحظه عزیز و خوش و به یادماندنی همه‌چیز را بر تو می‌بخشم... آزاد و رها هم تو را می‌بخشم!

می‌گویند بعضی از کلمات و اشتباهات به چاقو می‌مانند... زخم‌های عمیق‌شان هیچ‌گاه التیام نمی‌یابد... تیغه خاردار و زهرآگین‌شان جراحت و حقارت می‌نشاند... اما الحان نوازشگری هم هستند که به گوش جان می‌نشینند و پژواک مهرآسای‌شان همواره ادامه می‌یابد... زمزمه محبت‌اند... خوشایندند، یک عمر طنین دارند، احساس‌شان رنگ نمی‌بازد، با فروغی خاموشی‌ناپذیر به ندای درون پاسخ می‌گویند، حتی از پس ابر تیره‌ای که بر مرگ سایه می‌اندازد.

هیچ شوخی و شیطنتی در دنیا پوچ‌تر از این نبود که کسی به من بگوید خوشی و شادمانی را پرورش بدهم. معنی این پند و اندرز چه بود؟ خوشبختی سیب‌زمینی نیست که آدم توی خاک بکارد و کود بدهد و پرورش بدهد. خوشبختی نور باشکوهی است که از آسمان به پایین می‌تابد و ما را در خود می‌گیرد. شهدی است آسمانی که جان آدمی، در بامدادی تابستانی، چکیدن قطره‌هایش را از گل جاودانه و میوه زرین بهشت بر خودش حس می‌کند.

اما این درد را هم پشت سر گذاشتم. زندگی جاری است، به‌رغم دردها و عذاب‌ها. چشم‌ها و گوش‌ها همچنان هستند، حتی اگر منظره‌های خوشایند به‌کلی غایب شوند و آواهای تسلابخش هم به کلی خاموشی گیرند.

و چه عاقلانه است دم فروبستن به هنگام غم و شکوه‌نکردن از نیش درد!

خیلی عجیب است که بیشتر آدم‌ها انگار دیر حقیقت را احساس می‌کنند... نمی‌گویم دیر می‌بینند، می‌گویم دیر احساس می‌کنند.

این امید که بر او مویه می‌کنم رنج می‌کشید و مرا هم رنج می‌داد. نمی‌مرد، مگر در آخر کار. پس از عذابی که این همه ادامه می‌یابد، باید به مرگ خوشامد گفت.

با تمام وجود، با جان و دل، فهمیدم که او نه مرا می‌شناسد نه از ذاتم خبر دارد. همیشه می‌خواست نقشی به من بدهد که مال من نبود. من و ذاتم با او مخالفت می‌کردیم. هیچ حدس نمی‌زد که من چه احساسی دارم. نه نگاهم را می‌خواند، نه قیافه‌ام را، نه حالت‌ها و حرکت‌هایم را، درحالی‌که همه این‌ها حرف می‌زدند.

زمان فعالیت ذهنی‌ام حتی تنها هم که بودم سر ظهر نبود. به سکوت با طراوت صبح نیاز داشتم، یا خلوت دنج شب، تا از میل خلاقیت چیزی عایدم شود که نشانه حضور و علامت قدرتش باشد.

آیا آن احساس مرده بود؟ نمی‌دانستم، اما دفن شده بود.

«شب بخیر، دکتر جان. تو خوبی، تو زیبایی، اما مال من نیستی. شب‌بخیر و خدا پشت و پناهت!»

مرا به یاد قیافه‌ای متغیر و پراحساس و با حالت می‌انداخت، قیافه‌ای که هر لحظه به رنگی درمی‌آمد، گاهی کدر می‌شد و گاهی روشن،... قیافه‌ای که از دنیای من ربوده شده بود، زیرا دیگر نمی‌دیدمش، اما بهترین ساعات بهاری‌ام را در سایه‌روشن او سپری کرده بودم... قیافه‌ای که زیاد حرکت‌ها و حالت‌هایش را دیده بودم، نشانه‌هایی از نبوغ و استعداد در آن دیده بودم، اما نمی‌دانستم چرا آن آتش، آن حس، آن روح، آن راز، تا به آخر از آن بیرون نمی‌تراوید.

یادآوری برهه‌هایی از زندگی‌مان گاهی بسیار دشوار است. بعضی از نکته‌ها، لحظه‌ها، گره‌ها، احساس‌ها، شادی‌ها، غم‌ها، و شگفتی‌ها، هنگامی که دوباره به آن‌ها می‌اندیشیم به نظرمان حیرت‌آور و گیج‌کننده می‌آیند، محو و مبهم مانند چرخی که تند می‌گردد.

ای ساعت خوش، لَختی بیارام! پرهایت را بایستان و بال‌هایت را ببند! پیشانی آسمانی‌ات را به سویم خم کن! ای فرشته سپید! بگذار نورت بپاید. بگذار بر ابرهای پیاپی بازتابد. به ارث بگذار هلهله و شادی‌اش را از برای زمانه‌ای که نیازمند باریکه‌ای از نورِ گذشته می‌شود!

«لوسی، عشق مرا بپذیر. روزی شریک زندگی‌ام شو. عزیزترینم باش، نزدیک‌ترینم در عالم.»