بریده‌هایی از کتاب بندها

«محترمانه رنج کشیدن کار سختیه.»

دوست داری بدانی من چی فکر می‌کنم؟ من فکر می‌کنم تو هنوز نفهمیده‌ای با من چه‌کار کرده‌ای. مثل این است که دست بکنی ته حلقم و آن‌قدر بکشی، بکشی، بکشی تا قلبم از جا دربیاید.

(چه بر سر جمله‌های قشنگی می‌آید که وارد ذهن‌مان می‌شوند؟ چه‌طور ما را سر شوق می‌آورند، و بعد چه‌طور معنای‌شان را از دست می‌دهند، یا غریبه می‌شوند، یا خجالت‌آور، یا مضحک؟)

یک جا واندا می‌گوید که عشق فقط «ظرفی است که همه‌چیز را توش می‌چپانیم.» در اصل، محفظه‌ای، ظرفی توخالی است برای توجیه رفتارها و انتخاب‌های ما. مفهومی که تسکین‌مان می‌دهد، و معمولاً فریب‌مان هم می‌دهد.

به خیال من چون زمانی مجذوبم شده بودی، همیشه مجذوبم می‌ماندی. واقعاً باور داشتم احساسات واقعی هیچ‌وقت عوض نمی‌شوند، به‌خصوص در زندگی مشترک

«محترمانه رنج کشیدن کار سختیه.»

از کتاب‌های عامه‌پسند یک مشت حرف و نکته درمی‌آوری که برای ملت جذابیت دارد و کارت را راه می‌اندازی

شاید هم اعتراضم کلی‌تر بود، اعتراض به میلِ شدید و فراگیر برای این‌که به هر چیزی که هوس می‌کنیم برسیم، بدون این‌که اهمیت بدهیم خطری دامن دیگری را می‌گیرد، و آسیب می‌زند

وقتی ترکم کردی عذاب کشیدم، بیش‌تر به خاطر اون بخشی از وجودم که بیخود و بی‌جهت واسه تو قربانی کرده بودم. وقتی هم که دوباره تو زندگیم قبولت کردم، فقط برای این بود که چیزی رو که ازم گرفته بودی پس بگیرم. ولی زود فهمیدم بعیده بتونم چیزی رو که باید به‌م برمی‌گردوندی از توی کلاف گوریدهٔ تلاطم‌های درونی و خواسته‌ها و نیازها و احساسات پیدا کنم.

بندها رمانی است پُر از قوطی، چه واقعی و چه نمادین. ولی صرف این‌که قوطی‌ها حی‌وحاضرند دلیل نمی‌شود چیزهایی گم نشوند.

بی‌سابقه بود. حالا داشت خودش را به خاطر من از بین می‌برد. بااین‌حال، من این خودویرانگریِ او را مجوزی می‌دیدم برای این‌که باز هم از او بیش‌تر فاصله بگیرم

این پدر و مادرمون هستند که باید جبران کنند. به خاطر این‌که مغز و احساسات‌مون رو نابود کردند.

حالا دیگر به عکس‌های دیجیتالی عادت کرده بودم. با واندا یک دنیا از این عکس‌ها در کامپیوتر داشتیم: صدها عکس از کوه و مزرعه و پروانه و گل‌های سرخ شکوفا یا غنچه و ساحل دریا و شهر و بنای یادبود و تابلو نقاشی و مجسمه؛ و صدها عکس از بستگان‌مان، دوستان سابق فرزندان‌مان، دوست‌پسرها و دوست‌دخترهای تازه، نوه‌های‌مان در همهٔ مراحل رشد، و حتی دوستان نوه‌های‌مان. خلاصه‌اش این‌که هیچ‌وقت کسی زندگی را این‌طور جزءبه‌جزء ثبت نکرده. زمان حال موجود بود و گذشته‌ای که تا حال کش آمده بود: چه بهتر که گذشته‌های دور را به حال خود وامی‌گذاشتیم.

به جای ‫این‌که بگوید دوست‌تان دارم، حساب پست‌بانک و حساب بانکی را پُر می‌کرد

اشتباهش این بود که نفهمید وقتی دست به کاری زدی که به آدم‌ها صدمه می‌زنه و تا عمق وجودشون رو نابود می‌کنه، یا اون‌ها رو می‌کُشی، یا درهرحال یک جوری تا ابد نابودشون می‌کنی، دیگه راه برگشتی نیست.

نوشتن راهی است برای نجات دادن زندگی، برای شکل و معنی بخشیدن به آن. چیزی را که پنهان کرده‌ایم آشکار می‌کند، چیزی را که نادیده گرفته‌ایم، یا نصفه‌ونیمه به یاد می‌آوریم، یا انکارش کرده‌ایم نبش قبر می‌کند. یک شیوهٔ تسخیر است، محکم نگه داشتن، ولی از سوی دیگر، شکلی از حقیقت، و رهایی هم هست.

اگر یادت رفته، آقای عزیز، بگذار یادت بیندازم: من زنت هستم.

من فکر می‌کنم تو هنوز نفهمیده‌ای با من چه‌کار کرده‌ای. مثل این است که دست بکنی ته حلقم و آن‌قدر بکشی، بکشی، بکشی تا قلبم از جا دربیاید. یعنی متوجه نیستی؟

شک ندارم اول او بوده که تو را بوسیده. می‌دانم که از تو برنمی‌آید این‌جوری پا پیش بگذاری؛ نخ می‌دهند و تورت می‌کنند، وگرنه تو که خودت قدم از قدم برنمی‌داری. حالا هم گیج‌ومنگی. وقتی داشتی به من می‌گفتی «با زن دیگه‌ای بوده‌م»، قیافه‌ات داد می‌زد گیج‌ومنگی.

بچه‌ها می‌چسبند به‌ت تا یادت بندازند که نمی‌تونی. هستند. لازمت دارند، مارهای حرص‌درآرِ درنده‌ای که پیچ‌وتاب می‌خورند و محکم دورت چنبره می‌زنند. هر کاری برای خوشحال کردن‌شون بکنی، همیشه باز هم کمه.

چرا به خود زحمت می‌دهیم و دست به خلق ساختارها می‌زنیم، اگر بناست چندی بعد از آن‌ها بیزار شویم، بگریزیم، و دست‌آخر دوباره خراب‌شان کنیم.

ببینم، مگر از اساس نیازت نبود که حرف اول را می‌زد؟ مگر به همین خاطر نبود که گذاشتی رفتی و زندگی را از ما سلب کردی؟

ولی درد آن سال‌ها فروکش نکرد، درد دنبال راه‌های درروِ دیگری بود. واندا همچنان رنج می‌کشید، رنجی که رنگ بی‌طاقتی داشت. رنج می‌کشید و عصبی می‌شد، رنج می‌کشید و تندخو می‌شد. رنج می‌کشید و صدایش رنگ توهین می‌گرفت، رنج می‌کشید و یک‌دندگی می‌کرد.

خودم رو به‌ت گره زدم. جوون بودم، حس می‌کردم جذبت شدم، نمی‌دونستم جذب شدن چه‌قدر چیز تصادفی‌ایه

عشق فقط یه ظرفه که ما همه‌چی رو توش می‌چپونیم. زیاد دووم نیاورد. نه به چشمم تحفه‌ای بودی، نه عشق سوزانی. فقط باعث شدی خودم رو یه زن بالغ ببینم: زندگی مشترک و خوابیدن و بچه

آن روز آن سپرِ بی‌تفاوتی‌ای که در کودکی و نوجوانی‌ام برای مقابله با چنین صحنه‌هایی برای خودم ساخته بودم در هم شکست. زجر مادرم که حواسم را از آن پرت می‌کردم ــ نارضایتی، خشم، و گاهی هم نفرت از شوهری که با او زندگی می‌کرد ــ با قدرتی بی‌سابقه به سمتم یورش آورد.

تعجبی نداشت که خودم را در هیچ‌یک از آن علامت‌های تعجب و خط و دایره‌ها پیدا نکنم (چه بر سر جمله‌های قشنگی می‌آید که وارد ذهن‌مان می‌شوند؟ چه‌طور ما را سر شوق می‌آورند، و بعد چه‌طور معنای‌شان را از دست می‌دهند، یا غریبه می‌شوند، یا خجالت‌آور، یا مضحک؟) کتاب‌ها را گذاشتم کنار و نشستم به پُر کردن کارتن‌ها و پوشه‌ها با برگه‌های جورواجور، یادداشت‌های مطالعاتی‌ام، دفترچه‌های رمان‌ها و داستان‌های کوتاهی که پیش از بیست‌سالگی نوشته بودم، یک عالمه بریده‌روزنامه از مطالبی که منتشر کرده بودم یا حرف‌هایی که دیگران درباره‌ام نوشته بودند. کنار این حجم انبوه کاغذ، چندین ریل صوتی از برنامه‌های رادیو را روی هم گذاشتم، کاسِت‌ها و دی‌وی‌دی‌هایی که روی‌شان صدا و فیلم من در روزهای اوجم در رادیو و تلویزیون ضبط شده بود ــ چیزهایی که واندا، بدون این‌که علاقهٔ خاصی به کارم نشان بدهد، با جدیت نگه داشته بود. حالا همه‌چیز آن‌جا بود: همهٔ جست‌وجوها و کشف‌ها و آن چیزهای فراوانی که شاهدی بود بر این‌که زندگی کم‌وبیش درازم را چگونه سپری کرده بودم. آیا من آن چیزها بودم؟

بعدش هم نتیجه گرفتی که یا ما باید شکل قدم برداشتن‌مان را عوض کنیم تا از نو لذت شروع دوباره را کشف کنیم، یا این‌که خودمان را محکوم کنیم به دلهرهٔ همیشگی از معمولی بودن.

گاهی وقت‌ها واقعاً عقلت پاره‌سنگ برمی‌دارد.

وقتی دست به کاری زدی که به آدم‌ها صدمه می‌زنه و تا عمق وجودشون رو نابود می‌کنه، یا اون‌ها رو می‌کُشی، یا درهرحال یک جوری تا ابد نابودشون می‌کنی، دیگه راه برگشتی نیست.