بریده‌هایی از کتاب سقوط

در این دنیا، به چه کسی جواب می‌دهیم جز کسی که دوستش داریم؟

باور بفرمایید اشتباه ادیان از لحظه‌ای شروع می‌شود که درس اخلاق را جایگزین احکام می‌کنند.

قدیم‌ها کارخانه‌داری را می‌شناختم که همسرش مظهر کمال بود، همه تحسینش می‌کردند، ولی شوهرش به او وفادار نبود. این مرد، به معنای دقیق کلمه، دستخوش خشمی جنون‌آمیز می‌شد، زیرا خود را مقصر می‌دید و برایش ناممکن بود گواهی تقوا بستاند یا نثار خود کند. هر چه همسرش بیش‌تر کمال و محاسنش را آشکار می‌کرد، او غضبناک‌تر می‌شد. آخرسر، از این‌که مقصر باشد به تنگ آمد. تصور می‌کنید چه کرد؟ از خیانت به همسرش دست کشید؟ ابداً! زنش را کُشت.

هیچ می‌دانید چرا همیشه نسبت به مُرده‌ها باانصاف‌تر و بخشنده‌تریم؟ دلیلش ساده است! به آن‌ها تعهدی نداریم. ما را آزاد می‌گذارند،

سیمای موفقیت اگر با قیافه‌ای خاص به تماشا گذاشته شود، الاغ‌جماعت را به خشم می‌آورد.

همیشه بر این عقیده بوده‌ام که هم‌وطنان‌مان دیوانه‌ی دو چیزند: اندیشه‌های متعالی و جماع. به قول معروف، فکروذکرشان همین‌هاست.

خوب می‌دانم نمی‌شود از سلطه‌گری یا غلام حلقه‌به‌گوش صرف‌نظر کرد. هر انسانی همان‌قدر به برده نیاز دارد که به هوای پاک. امرونهی مثل نفس کشیدن است. قبول دارید؟ حتی بی‌بضاعت‌ترین افراد هم راهی برای تنفس پیدا می‌کنند. آن که در پایین‌ترین درجه‌ی اجتماعی جای گرفته هم بالاخره زن یا بچه دارد. اگر مجرد باشد، لابد سگی برای خودش دست‌و‌پا می‌کند. در کل، مهم این است که بتوانیم غضب‌مان را سر کسی خالی کنیم، بی‌آن‌که او حق داشته باشد جواب‌مان را بدهد.

برای آن‌که آدم دیگر در شک نباشد، باید اصلاً نباشد.

با مردی آشنا شدم که بیست سال از عمرش را پای زنی سبک‌مغز گذاشت، هر چه داشت فدای او کرد، دوستی‌هایش، شغلش، حتی حیثیت و زندگی آبرومندش، و یک شب پی برد که هرگز دوستش نداشته.

شرط خوشبختی این است که آدم زیاد به دیگران اهمیت ندهد.

اما، خب، آدم مطمئن نیست، آدم هرگز مطمئن نیست. وگرنه، راه چاره‌ای پیدا می‌شد

راست است که شرایط دست به دست هم داده بود تا چنین اتفاقی بیفتد، اما شرایط همواره وجود دارد.

گاهی از خودم می‌پرسم مورخان آینده راجع‌به ما چه خواهند نوشت. با یک جمله می‌توانند انسان متجدد را توصیف کنند: جماع می‌کرد و روزنامه می‌خواند. به‌جرئت می‌گویم این توصیف کم‌و‌کسر ندارد.

همین که چشمم به چهره‌ای تازه می‌افتد، ندایی درونی به‌من هشدار می‌دهد. «دست‌به‌عصا باش. خطر!»

بعضی‌ها فریاد سر می‌دهند «دوستم داشته باش!» عده‌ای دیگر، «دوستم نداشته باش!» اما گروهی خاص، بدترین و نگون‌بخت‌ترین‌شان، «دوستم نداشته باش، عوضش به من وفادار بمان!»

می‌گشتم ببینم بین مردان هم‌سن‌وسال خودم چند نفر از دنیا رفته‌اند. تصور این‌که فرصت نکنم وظیفه‌ام را به فرجام برسانم عذابم می‌داد. کدام وظیفه؟ خودم هم نمی‌دانستم.

به آغوش زن‌ها پناه بردم. خودتان بهتر می‌دانید، آن‌ها هیچ ضعفی را به‌راستی محکوم نمی‌کنند، بلکه ترجیح می‌دهند قدرت‌های‌مان را خوار بشمارند یا آن‌ها را از ما بستانند. به همین خاطر، زن غنیمتی است که نصیب جنایت‌کار می‌شود و جنگاور سرش بی‌کلاه می‌مانَد.

پیش می‌آید دلتنگ آدمیانِ نخستین بشویم. حداقلش این است که پس‌زمینه‌ی ذهنی ندارند.

چه‌بسا آن‌قدر که باید زندگی را دوست نداریم؟ هیچ متوجه شده‌اید فقط مرگ عواطف‌مان را بیدار می‌کند؟

مردم هرگز به انگیزه‌های‌تان، به صداقت‌تان و به شدتِ رنج‌های‌تان یقین نمی‌آورند، مگر به برکت مرگ‌تان. تا وقتی زنده‌اید، موردتان مشکوک است، فقط از بدگمانی‌شان سهم می‌برید.

موضوع اصلاً ربطی به این ندارد که خودم را به‌یقین عقل‌کل بدانم. بماند که چنین یقینی بی‌ضرر است، زیرا هزاران ابله بر این باورند.

مهارتی را از دست می‌دهم که برای یادگیری‌اش هرگز تلاش نکرده بودم ولی آن را خوب بلد بودم، منظورم هنرِ زندگی کردن است.

ایام برایش ملال‌آور بوده، همین و بس، همان‌طور که برای اکثر مردم. به همین خاطر، زندگانی کامل و یکپارچه‌ای، پُر از دردسر و کشمکش‌های اندوهبار و شورانگیز، برای خودش خلق کرد. باید اتفاقی بیفتد؛ اغلبِ وابستگی‌های انسانی علتی جز این ندارد. باید اتفاقی بیفتد، حتی اگر اسارتِ عاری از عشق باشد، یا جنگ، یا مرگ. پس زنده باد خاک‌سپاری‌ها!

قدرتم آسوده‌خیال می‌شدم. جای تعجب دارد، مگر نه؟ ولی عین واقعیت است، هم‌وطن گرامی. بعضی‌ها فریاد سر می‌دهند «دوستم داشته باش!» عده‌ای دیگر، «دوستم نداشته باش!» اما گروهی خاص، بدترین و نگون‌بخت‌ترین‌شان، «دوستم نداشته باش، عوضش به من وفادار بمان!»

راز بزرگی را برای‌تان فاش می‌کنم، عزیز‌جان. منتظر روز قیامت نباشید. هر روز برگزار می‌شود.

فقط با بدخواهی می‌شود جلوه فروخت. پس، مردم شتاب به خرج می‌دهند راجع‌به دیگران قضاوت کنند تا خودشان قضاوت نشوند.

راجع‌به روز قیامت صحبت می‌کنید. اجازه بدهید محترمانه به حرف‌تان بخندم. قاطع و استوار انتظارش را می‌کشم: بدترش را از سر گذرانده‌ام، یعنی قضاوت انسان‌ها را.

درستش را بخواهید، اشتباه کردم به شما گفتم اصل مطلب این است که از قضاوت بپرهیزید. اصل مطلب این است که آدم بتواند همه‌چیز را برای خویش مجاز بداند، حتی به قیمت این‌که گه‌گاه، به بانگ بلند، بر ناشایستگی خودش گواهی بدهد.

باید اتفاقی بیفتد؛ اغلبِ وابستگی‌های انسانی علتی جز این ندارد

مردم شتاب به خرج می‌دهند راجع‌به دیگران قضاوت کنند تا خودشان قضاوت نشوند.