پیتر دراکر
زندگینامه و معرفی کتاب‌های پیتر دراکر
پیتر دراکر (Peter Ferdinand Drucker) یکی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان مدیریت در جهان به شمار می‌رود. او را به عنوان پدر کسب و کار نوین می‌شناسند. دراکر در طول حیات خود کتاب‌های بسیاری در زمینه‌ی مدیریت نوشته است و بیش از ۷۰ سال از عمر خود را در راه سیستماتیک کردن علم مدیریت گذاشته است.
بیوگرافی پیتر دراکر
پیتر دراکر در سال ۱۹۰۹ در وین، اتریش به دنیا آمد. او تحصیلات مقدماتی خود را در لندن به پایان رساند و بعد در فرانکفورت آلمان به‌عنوان کارشناس اقتصادی در بانکی بین‌المللی شروع به کار کرد و هم‌زمان در رشته‌ی حقوق عمومی و بین‌الملل، مقطع دکترای خود را پشت سر گذاشت، سپس در سال ۱۹۳۷ به آمریکا مهاجرت کرد.
این نویسنده و مدرس دانشگاه، به بزرگ‌ترین سازمان‌های جهان، سازمان‌های غیرانتفاعی و کارآفرین‌ها در زمینه‌ی استراتژی و سیاست مدیریت مشاوره و راهنمایی داده است. پیتر دراکر یکی از اعضای هیئت تحریریه‌ی وال‌استریت ژورنال بوده و همچنین فیلم‌هایی آموزشی در زمینه‌ی مدیریت منتشر کرده است. دراکر در زمینه‌های جامعه‌شناسی، اقتصاد و سیاست نیز مقالات متعددی دارد و از دیگر سو با هنر نیز نزدیکی داشته و کتابی درباره‌ی نقاشی‌های ژاپنی نوشته است.
جوایز و افتخارات پیتر دراکر
دراکر در طول فعالیت و سال‌های تدریسش، جوایز و افتخارات متعددی دریافت کرد. در سال ۱۹۹۷، از او به‌عنوان «هنوز جوان‌ترین ذهن» در مجله‌ی فوربز یاد کردند. پیتر دراکر توانست دکترای افتخاری خویش را از بسیاری از دانشگاه‌های جهان به دست بیاورد، در سال ۲۰۰۲ از جانب جرج بوش نیز مدال پرزیدنتی آزادی را دریافت کرد.
پیتر دراکر ۱۱ نوامبر ۲۰۰۵، در سن ۹۵سالگی دیده از جهان فرو بست.
نظریه‌ی دراکر و استراتژی مدیریت
رویکرد نظری پیتر دراکر در زمینه‌ی مدیریت، پیشتاز و نوین بوده است. او در بسیاری از امور مدیریتی پیشگو لقب می‌گرفت، به همین روی او را نیز با مارشال مک‌لوهان قیاس کرده‌اند، کسی که در رسانه‌ی پیشگویانه، دهکده‌ی جهانی را مطرح کرد و پدیدارشدن این همبستگی را از دل فضایی ازهم‌گسیخته نوید داد.
زمانی که بسیاری از نظریه‌پردازان مفهوم مدیریت را صرفاً به اهمیت پول و نیروی کارگر، زمین و ژئوپولوتیک تقلیل می‌دانند، پیتر دراکر دانش را مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده در جایگاه سازمان‌ها و کشورها طی دهه‌های آینده‌ی مدیریت مطرح کرد. عصری که دراکر در آن زیست، متفاوت از زمان حال بود. او باتکیه‌بر ظهور تدریجی عصر دیجیتال در نظریات اولیه‌اش نیز حدس زده بود که اطلاعات تا چه اندازه در مدیریت و آینده سهم خواهد داشت.
پیتر دراکر در سال ۱۹۵۹، اصطلاح کارگر دانش‌بنیان یا کارگر دانش‌محور را مطرح کرد و در این باره نوشت. او معتقد بود که دانش هرروز گسترده‌تر می‌شود و راحت‌تر از گذشته در دسترس قرار می‌گیرد. در واقع دراکر نگاهش بر این پایه استوار بود که کسانی که در مهارت یادگیری ضعیف باشند و به‌نوعی یادگیری، جزئی از زندگی روزمره‌شان نباشد، در عصر جدید بازنده خواهند بود.
با تشدید روند خصوصی‌سازی در غرب، دراکر این موضوع را همواره در نظر داشت که خصوصی‌سازی مزیت‌ها و معایب متفاوتی دارد و باید فرصت‌شناسی و آسیب‌شناسی در این زمینه را جدی گرفت. از دیگر سو، او به بخش سوم اقتصاد توجه ویژه‌ای داشت، بخشی که نه خصوصی محسوب می‌شد و نه دولتی. او معتقد بود اگر اقتصاد این بخش تقویت نشود و به آن توجه کافی نداشته باشیم دولت‌ها گرفتار ناکارآمدی خواهند شد و بخش خصوصی نیز در معرض فساد قرار خواهد گرفت.
نیمه‌ی دوم قرن بیستم اوج پیشرفت و رشد ژاپن در صنعت و مدیریت بود و به لحاظ تکنیکی، رشد ژاپن برای آمریکا‌یی‌ها بسیار ویژه و قابل‌بررسی بود. دراکر نیز همانند دیگر نظریه‌پردازان به ژاپن توجه داشت و درباره‌ی کار و مدیریت در ژاپن مقالاتی نوشت. ۹ سال پس از مرگ دراکر، مقاله‌ای جالب با عنوان «دراکر درباره‌ی سال ۲۰۲۰ چه می‌دانست؟» منتشر شد؛ این مقاله به پیش‌بینی‌ها و درایت‌های آینده‌نگرانه‌ی دراکر اشاره داشت که تحولات جوامع مختلف را مورد بررسی قرار داده بود و راهکارهایی را باتوجه‌به فضای روز جهانی نوید داده بود. دراکر همواره معتقد بود که سازمان‌ها باید استقلال کارکنان خود را بیش از گذشته مهم بدانند، وی اشاره کرده است که مدیران باید بیش از آنکه تخصص داشته باشند، دستیار کارکنان متخصص خود باشند.
رازهای موفقیت در کارآفرینی از دیدگاه پیتر دراکر
از دیدگاه پیتر دراکر، خودتوسعه‌ای و تمرین آن در زندگی، فرد را تبدیل به کارمند یا مدیری موفق در زمینه‌ی شغلی‌اش می‌کند. چنان که اشاره می‌کند باید به زندگی خارج از کار نیز اندیشید و این موضوع باعث می‌شود وقتی به میان‌سالی برسیم، یک انسان پرورش‌یافته باشیم نه صرفاً یک حسابدار و... در روند کسب‌وکار و توسعه‌ی مدیریتی، اینکه مراقب کارمندان و زیرمجموعه‌ی شغلی خود باید باشیم طبیعتاً از ما مدیر شایسته‌تری می‌سازد.
دراکر همچنین به شغل دوم یا شغل موازی اشاره می‌کند که اهمیت ویژه‌ای دارد و در بسیاری از فرازوفرودهای زندگی یاریگر خواهد بود. افراد بااستعداد در هر زمینه‌ای، از ضروریات پیشرفت یک سازمان موفق محسوب می‌شوند؛ بنابراین باید همکاری ویژه‌ای با این افراد مستعد در نظر گرفت. شناسایی نقاط قوت فردی و شناخت از خویشتن، یکی دیگر از کارهایی است که پیشرفت در مدیریت و هموارشدن مسیر را روشن می‌کند، از همین رو دراکر به این موضوع بسیار اشاره کرده است که شناخت شایستگی‌های اصلی‌مان، مشخص‌کننده‌ی مسیرمان خواهد بود.
داشتن روحیه‌ی سخاوتمندانه، شرکت در کارهای داوطلبانه و... نیز از صفات خوب یک مدیر درجه یک خواهد بود. اختلاف‌نظرها در روند کاری امری بدیهی هستند، شناخت آن‌ها و پیداکردن راه‌هایی جایگزین نیز در امر مدیریت اهمیت والایی خواهد داشت. در نظرداشتن همیشگی زمان و دغدغه‌ی همیشگی یادگیری به ما کمک می‌کند برنامه‌ریزی‌هایی دقیق‌تر و راهگشاتر در روند شغلی و رهبری کاری‌مان داشته باشیم.
مروری بر کتاب‌ها و آثار پیتر دراکر
مدیریت
دراکر حدود ۳۵ جلد کتاب نوشته و به مباحث گوناگونی در زمینه‌ی مدیریت پرداخته است. یکی از کتاب‌های او که در ایران نیز مورد استقبال قرار گرفته، «مدیریت» نام دارد، کتابی که سه مسئولیت مهم در امر مدیریت را با جزئیات تحلیلی به نگارش درآورده است: عملکرد مؤسسه‌ای که مدیر در آنجا کار کرده است، مولد نمودن کار و موفقیت کارگر و از همه مهم‌تر، مدیریت امور اجتماعی و مسئولیت‌های اجتماعی در شکل‌گیری صحیح امر مدیریت.
پیتر دراکر در ادامه‌ی این کتاب به شکلی توصیفی به توضیح وظایف و عمل مدیران و چگونگی انجام مسئولیت‌هایشان پرداخته است. از بخش یک تا پنج کتاب به همین مسئولیت‌ها اشاره دارد و از بخش ششم به بعد، به وظایف به‌هم‌پیوسته و برجسته‌ی مدیران اختصاص پیدا کرده که مطالعه‌ی آن به مدیران کمک شایانی خواهد کرد و در پایان و فصل آخر، نیازهای جدیدی که در مدیریت شکل می‌گیرد را اضافه کرده و انقلاب اطلاعاتی را برای مدیریت تفسیر می‌کند.
اصول دراکر
از کتاب‌های دیگری که می‌توان در میان آثار دراکر به آن اشاره کرد، «اصول دراکر» نام دارد که جوهر‌ه‌ی ۶۰ سال اندیشه و تجربه‌ی این اسطوره‌ی مدیریت نوین است. در این کتاب از جملات کلیدی دراکر که چون درس‌گفتاری برای مدیریت به کار می‌رود، استفاده شده است. دراکر اولین نشانه‌ی افول یک صنعت را فقدان جذابیتش برای کارکنان شایسته، توانا و بلندپرواز می‌داند. او در این کتاب، بحران‌های تکراری را در حوزه‌ی مدیریت ناشی از شلختگی و تنبلی قلمداد کرده است.
پیتر دراکر معتقد است که شرکت‌ها در اجتماع موجودیت پیدا می‌کنند، لذا باید از عهده‌ی مسئولیت‌های اجتماعی نیز برآیند و از دیگر سو موظف هستند که مسئولیت‌هایشان را در تاثیرگذاری بر محیط‌زیست شناسایی کرده و بر عهده بگیرند.
پنج پرسش اساسی پیتر دراکر
پنج پرسش اساسی پیتر دراکر یا مدیریت و پنج سؤال مهم درباره‌ی سازمان که با عنوان پنج سؤال مهم سازمانی نیز به فارسی ترجمه شده است، یکی از کتاب‌های جامع دراکر در زمینه‌ی مدیریت است که رویکردهای نوینی را در هزاره‌ی جدید مطرح می‌کند. تفکرات رهبری دراکر در این اثرش به‌عنوان زیرساخت‌هایی بسیار مهم و کاربردی در برنامه‌های سازمانی عمل می‌کند. این برنامه‌های استراتژیک برای هر نسلی عملی خواهند بود. می‌توان این‌طور نیز عنوان کرد که بینش تأثیرگذار دراکر پل ارتباطی میان مدیران در نسل‌های مختلف خواهد بود. توماس جی موران به‌عنوان یکی از مدیران ارشد بیمه در آمریکا، خرد پیتر دراکر را همواره قابل‌استناد دانسته و از آن به‌عنوان یک انرژی درونی ارزشمند برای تعالی یک سازمان یاد می‌کند. این کتاب دراکر برای مدیران برجسته‌ی جهانی، همواره کاربردی بوده و سؤالات مهمی را که در حوزه‌ی مدیریت و رهبری ممکن است پیش بیاید را به شکلی تحلیلی برای خواننده تفسیر کرده است.
مدیر اثربخش در عمل
از دیگر کتاب‌های مطرح پیتر دراکر می‌توان به مدیر اثربخش در عمل The Executive in Action اشاره کرد که در همکاری با جوزف ای. ماچیاری الو (Joseph A. Maciariello) نوشته است، دراکر عقیده داشت که بسیاری از سازمان‌ها عملکردی کارآمد دارند؛ اما اثربخش نیستند، مانند یک کشتی که به‌درستی کار می‌کند؛ اما مسیرش در جهت نادرستی قرار دارد، بنابراین کارایی سودمندی نداشته و چه‌بسا به مسافران آسیب می‌رساند. در واقع او با این مثال در کتاب مدیر اثربخش در عمل، اثربخشی را انجام‌دادن کار درست معنا می‌کند و کارایی را انجام دادن درست کارها.
می‌توان گفت این کتاب کمال مطلوب و موردنظر یک سازمان را در اثربخشی نهفته معنا می‌کند. این کتاب مفهوم اقدام را گام بعدی پس از تصمیم‌گیری می‌داند و شرح می‌دهد که تصمیمی که کاری بر اساس آن شکل نگیرد، تصمیم نیست؛ بلکه در نهایت می‌تواند یک نیت خوب باشد. اقدام بر اساس تصمیمی که گرفته شده، عمدتاً وقت‌گیرترین قسمت یک پروژه خواهد بود، یک تصمیم زمانی اثربخش می‌نماید که تعهد اجرایی برای عمل به آن وجود داشته باشد.
کتاب مدیریت خود
کتاب مدیریت خود با محوریت مقالاتی از نویسندگان برجسته مانند پیتر دراکر، بر اهمیت مدیریت فردی در موفقیت‌های حرفه‌ای تأکید دارد. این مجموعه شامل ۱۰ مقاله است که تکنیک‌هایی مانند مدیریت زمان، کاهش استرس، بهبود ارتباطات و تقویت عملکرد شخصی را ارائه می‌دهد. کتاب برای افراد در تمامی سطوح، به‌ویژه مدیران و رهبران، مفید است و به ارتقای مهارت‌های مدیریتی و شخصی کمک می‌کند تا مسیر دستیابی به اهداف تسهیل شود.
جستارهایی در مدیریت
کتاب جستارهایی در مدیریت، مجموعه‌ای از پژوهش‌های برجسته‌ی دانشگاه هاروارد است که موضوعات کلیدی مانند مدیریت بحران، تصمیم‌گیری، یادگیری سازمانی، مدیریت منابع انسانی، فناوری و دانش را پوشش می‌دهد. این مطالب با استفاده از تجربیات اجرایی سازمان‌های بزرگ جهانی؛ مانند جنرال‌الکتریک، زیمنس، ناسا، و بانک‌های معتبر گردآوری شده است. این اثر، دیدگاهی عمیق و عملی برای رهبران و مدیرانی ارائه می‌دهد که به دنبال بهبود روش‌های مدیریت و تصمیم‌گیری در دنیای پیچیده‌ی امروز هستند.
چالش‌های مدیریت در سده ۲۱
این کتاب، به بررسی نقش کارکنان علمی و بهره‌وری آن‌ها به‌عنوان دارایی‌های کلیدی سازمان‌ها در قرن بیست‌ویکم می‌پردازد. این اثر بر اهمیت افزایش بهره‌وری این کارکنان به‌عنوان رمز بقای کشورهای توسعه‌یافته تأکید دارد. دراکر معتقد است که رهبران آینده باید با کارکنان فرهیخته به‌درستی رفتار کنند و چالش‌های مربوط به مدیریت آن‌ها را بپذیرند. او همچنین خطرات تلاش برای ساختن آینده را کمتر از عدم تلاش برای آن می‌داند و راهکارهایی برای موفقیت در این مسیر ارائه می‌دهد.
نسخه صوتی آثار پیتر دراکر
کتاب‌های پیتر دراکر، چهره‌ی برجسته‌ی دنیای مدیریت، به‌صورت کتاب صوتی نیز در دسترس هستند و با کیفیتی مناسب منتشر شده‌اند. برای مثال، کتاب صوتی مدیر اثربخش در عمل، با گویندگی افشین اعتماد توسط انتشارات پندار تابان منتشر شده است. همچنین، کتاب‌های مدیریت شخصی، تئوری کسب‌وکار و مدیریت اجرایی مؤثر، همگی با گویندگی مهربان جزینی، از مجموعه‌ی کتاب‌های بسته‌ی همراه مدیرانِ دانشکده‌ی کسب‌وکار هاروارد، توسط انتشارات هورمزد ارائه شده‌اند.
