کتاب مثنوی معنوی مولوی؛ جلد دوم

کتاب مثنوی معنوی مولوی؛ جلد دوم اثری با تصحیح و توضیح ناهید عبقری است که در انتشارات بانگ نی منتشر شده است. در این جلد دفترهای چهارم، پنجم و ششم مثنوی را می‌خوانیم و با شرح ابیات و اشعار آشنا می‌شویم.

درباره کتاب مثنوی معنوی مولوی؛ جلد دوم

مثنوی معنوی مولوی اثری از مولانا جلال الدین محمد بلخی است. کتابی ارزشمند که دارای عمیق‌ترین اشعار عرفانی است. عرفانی که با سنایی به شعر وارد شده بود و با عطال پرورش یافته بود، در اشعار مولانا و به خصوص در این کتاب به اوج خود می‌رسد.

مثنوی معنوی مولوی یکی از عمیق‌ترین کتاب‌های ادبیات فارسی و ادبیات عرفانی در سراسر جهان است. در نی‌نامه که ابیات ابتدایی مثنوی است، جان کلام مولانا در آثارش وجود دارد. این کتاب شش دفتر و بیست و هفت هزار بیت دارد.

مولوی بعد از رفتن شمس، شروع به سرودن این اشعار کرد. در همان سال‌ی که سلاح‌الدین زرکوب، از یاران مولانا هم وفات پیدا کرده بود. عامل دیگری هم سبب تاخیر در نظم مثنوی شد و آن وفات همسر حسام الدین چلپی بود. مولانا برای رساندن پیامش، تمثیل‌هایی دلنشین و حکایات و قصه‌های بسیاری را استفاده کرده است و به این ترتیب یکی از مهم‌ترین کتاب‌های ادبیات جهان را آفریده است.

در جلد دوم مثنوی معنوی مولوی، اشعاری را می‌خوانیم که در دفترهای چهارم، پنجم و ششم مثنوی قرار دارد.

کتاب مثنوی معنوی مولوی؛ جلد دوم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن کتاب مثنوی معنوی مولوی؛ جلد دوم را به تمام علاقه‌مندان به مولانا، شعر عرفانی و دوست‌داران شعر کهن فارسی پیشنهاد می‌کنیم. اگر جلد اول این اثر را که شرح سه دفتر اول مثنوی است، خوانده‌اید، حالا نوبت این کتاب است.

درباره مولانا

مولانا جلال الدین محمد بلخی در سال ۶۰۴ ه.ق در بلخ متولد شد. بعد از گذشت چند سال، کمی پیش از حمله مغولان همراه با خانواده به قونیه مهاجرت کرد. مولانا در قونیه بزرگ شد، شیخ شهر شده بود. مجالس وعظ ترتیب می‌داد و دستگاهی داشت. همین موضوع سبب شد تا از سفر رفتن به شیوه عارفان معاف شود. در عوض پیر بود که به سراغ او آمد و زندگی‌اش را از این رو به آن رو کرد.

شمس و مولانا چند وقتی را با هم روزگار گذراندند. همین دوران است که عمیق‌ترین تحولات روحی مولانا در آن رخ می‌دهد. شاید بتوان اینطور گفت که شمس الماس وجود او را تراش داد تا به چیزی که امروزه از او می‌شناسیم، بدل شد. شور و عشق میان این دو را نیز می‌توان از دفتر غزلیات مولانا دریافت.

مولانا آثار بسیاری دارد که از میان آن‌ها می‌توان به این کتاب‌ها اشاره کرد: فیه ما فیه: مجموعه‌ای از تقریرات او؛ پاسخ‌های او به پرسش‌های گوناگون اخلاقی، عرفانی، شرح و تفسیر آیات و احادیث و ... . مکتوبات مولانا: نامه‌های او برای امور جاری زندگی مریدان و آشنایان. مجالس سبعه که خطابه‌ها و موعظه‌های او را دربر دارد و دیوان اشعار یا دیوان کبیر که شامل شورانگیز ترین غزلیات مولانا است.

مولانا در سال ۶۷۲ ه.ق در قونیه درگذشته است

بخشی از کتاب مثنوی معنوی مولوی؛ جلد دوم

اندر آن بودیم کان شخص از عسس

راند اندر باغ از خوفی فرس

بود اندر باغ آن صاحب‌جمال

کز غمش این در عنا بد هشت سال

سایهٔ او را نبود امکان دید

هم‌چو عنقا وصف او را می‌شنید

جز یکی لقیه که اول از قضا

بر وی افتاد و شد او را دلربا

بعد از آن چندان که می‌کوشید او

خود مجالش می‌نداد آن تندخو

نه بلا به چاره بودش نه به مال

چشم پر و بی‌طمع بود آن نهال

عاشق هر پیشه‌ای و مطلبی

حق بیالود اول کارش لبی

چون بدان آسیب در جست آمدند

پیش پاشان می‌نهد هر روز بند

چون در افکندش بجست و جوی کار

بعد از آن در بست که کابین بیار

هم بر آن بو می‌تنند و می‌روند

هر دمی راجی و آیس می‌شوند

هر کسی را هست اومید بری

که گشادندش در آن روزی دری

باز در بستندش و آن درپرست

بر همان اومید آتش پا شدست

چون درآمد خوش در آن باغ آن جوان

خود فرو شد پا به گنجش ناگهان

مر عسس را ساخته یزدان سبب

تا ز بیم او دود در باغ شب

بیند آن معشوقه را او با چراغ

طالب انگشتری در جوی باغ

پس قرین می‌کرد از ذوق آن نفس

با ثنای حق دعای آن عسس

که زیان کردم عسس را از گریز

بیست چندان سیم و زر بر وی بریز

از عوانی مر ورا آزاد کن

آنچنان که شادم او را شاد کن

سعد دارش این جهان و آن جهان

از عوانی و سگی‌اش وا رهان

گرچه خوی آن عوان هست ای خدا

که هماره خلق را خواهد بلا

گر خبر آید که شه جرمی نهاد

بر مسلمانان شود او زفت و شاد

ور خبر آید که شه رحمت نمود

از مسلمانان فکند آن را به جود

ماتمی در جان او افتد از آن

صد چنین ادبارها دارد عوان

او عوان را در دعا در می‌کشید

کز عوان او را چنان راحت رسید

بر همه زهر و برو تریاق بود

آن عوان پیوند آن مشتاق بود

پس بد مطلق نباشد در جهان

بد به نسبت باشد این را هم بدان

در زمانه هیچ زهر و قند نیست

که یکی را پا دگر را بند نیست

مر یکی را پا دگر را پای‌بند

مر یکی را زهر و بر دیگر چو قند