کتاب سیری در تاریخ هنر و معماری ورامین

کتاب سیری در تاریخ هنر و معماری ورامین اثری از نوید کدخدایی است که در انتشارات نظری به چاپ رسیده است.

دربره کتاب سیری در تاریخ هنر و معماری ورامین

تاریخ معماری ورامین آن گونه که شایسته است مورد مطالعه و بررسی کافی قرار نگرفته است. البته همان میزان مطالعه و پژوهشی نیز که انجام شده است دچار سرنوشت غم انگیز شده است.

دشت ورامین ارمغان‌های متعددی را به معماری ایران و در کل به جهان معماری عرضه داشته است که متاسفانه خود ما نیز نمی‌دانیم دقیقاً آن‌ها چه هستند.

مهم‌ترین مقدمه و لازمه شناخت معماری هر سرزمین، شناخت تاریخ و سیر تاریخی و سرگذشت آن کشور یا سرزمین است. بی‌شک هنر و معماری یک سرزمین و سرگذشت تاریخی آن سرزمین ارتباطی مستمر و پیوسته با یکدیگر دارند.

شناخت معماری در دشت ورامین نیز ملزومات و مقدماتی دارد که در این کتاب به آنها پرداخته شده است. پس از مقدمات ابتدا تاریخ معماری ورامین در دوران پیش از اسلام بررسی شده است. نگاهی به کتب و پژوهش‌های تاریخی نشان می‌دهد که تاریخ در دشت ورامین از قرن‌ها پیش از میلاد مسیح وجود داشته است که البته از این دوران اطلاعات تاریخی زیادی در دسترس نیست و در واقع اطلاعات موجود بسیار محدود است؛ البته هر چه به دوران صدر اسلام نزدیک تر می‌شویم اطلاعات نیز افزایش پیدا می‌کند.

بناها و یا در خقیقت بقایای بناهایی نیز از این دوران در دسترس است که به صورت محدود نیز مورد توجه باستان شناسان قرار گرفته است و کاوش‌هایی نیز بر روی آن‌ها انجام شده که در قسمت‌های مربوط به خود ارائه خواهد شد؛ اما به طور کل اطلاعات، وجود تمدن کهن در این دوران در دشت ورامین را تأیید می‌کند ولی این اطلاعات بسیار محدود است.

دوره‌ی بعدی تاریخی ورامین از دوره صدر اسلام تا قرن ششم است. این دوران با ورود اسلام به ایران همراه بوده است، تغییرات زیادی با ورود اسلام در ساختار اجتماعی و سیاسی و فرهنگی جامعه ایران ایجاد شده است. 

در این دوران تغییرات در ساختار اجتماعی و سیاسی و فرهنگی جامعه ایران اتفاق افتاد و با قبول و پذیرش اسلام بوسیله مردم ایران تغییرات مهمی داشت.

در نوع و تنوع بناها نیز به تدریج تغییرات انجام شد اما به طور کامل معماران ایرانی سبک و روش گذشته خود را حفظ کرده و فقط فرهنگ اسلام را با هنر معماری خود تلفیق کردند.

آتشکده‌هایی که تا پیش از اسلام رولج داشت و در جای جای ایران اثرات آن موجود است، ساختنشان متوقف شد و بناهای مذهبی مسلمانان که مسجد است جایگزین آن شد. در این دوران در ورامین نیز همچون سایر مناطق ایران بن‌هایی بوجود آمد که این بناها بسیار هم ارزشمند هستند. بطور کلی ساخت بناهای اسلامی در این دوران رواج یافت که هنر معماران ایرانی در آن بود که سبک خود را از گذشته و قبل از اسلام نیز حفظ کرده بودند. در بخش بعدی تاریخ معماری ورامین از قرن ششم هجری به بعد بررسی شده است.

 خواندن کتاب سیری در تاریخ هنر و معماری ورامین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 دانشجویان و پزوهشگرن حوزه معماری و هنر اسلامی مخاطبان این کتاب‌اند.

بخشی از کتاب سیری در تاریخ هنر و معماری ورامین

در معماری ایران تلاش می‌شده کار بیهوده در ساختمان سازی نکنند و از اسراف پرهیز می‌کردند. این اصل هم پیش از اسلام و هم پس از آن مراعات می‌شده است. در قرآن کریم آمده "مومنان، آنان که از بیهودگی روی گردانند "

اگر در کشورهای دیگر، هنرهای وابستع به معماری مانند نگار گری (نقاشی)، سنگتراشی، پیرلیه (آذین) بشمار می‌آمده، در کشور ما هرگز چنین نبوده است. گره سازی با گچ و کاشی و خشت و آجر و به گفته خود معماران "آمود "و اندوده بیشتر بخشی از کار بنیادی ساختمان است. اگر نیاز باشدو زیر پوشش آسمانه؛ پناهی در برابر گرما و سرما ساخته شود و یا افراز بنا که ناگزیرر و پیمون استو نمی‌توانند به دلخواه معمار کوتاه تر شوند، تنها با افزودن کار بندی می‌توان آنرا کوتاه‌تر و "باندام " و مردم وار کرد. اگر ارسی و روزن با چوب یا گچ و شیشه‌های خرد و رنگین گره سازی می‌شود برای این است که در پیش آفتاب تند و گاهی سوزان، پناهی باشد تا چشم را نیازارد و اگر گنبدی از تیزه تا پاکار با کاشی پوشیده می‌شود تنها برای زیبایی بناست؛ و انگهی باید دانست که واژه "زیبا "به معنای "زیبنده بودن "و تناسب داشتن است نه قشنگ و جمال.

معماران ایرانی در جاهایی که مردم در آن به زمین می‌نشستند و به دیوار تکیه می‌زدند، برای افزایش پایداری ازار دیوار آنرا با اندودی از گچ که با کتیرا آمیخته شده بود، ت بلندای یک گز اندود می‌کردند که رویه ای سخت بدست می‌آمد، بگونه ای که خراشیدن آن دشوار بود. ازاره بیرونی ساختمان را هم بیشتر با سنگ کار می‌کردند.

همچنین از کاشی در آمود گنبدها بهره گیری می‌کردند. ابن تکه‌های رنگی کاشی آسان تر تعمیر و بازسازی می‌شدند. کاشی عمر زیادی ندارد و پس از زمانی از جا کنده شده و فرو می‌ریزد، بویژه در جاهایی که برف و یخ هم باشد. اگر رویه ای یکرنگ باشد، بازسازی بخش کنده شده دشوار می‌شود و کار دو رنگ در می‌آید. ولی هنگامی که تکه تکه و چند رنگ باشد کار آسان‌تر است.