کتاب و آنکه دیر آمد

داستان بلند «و آنکه دیر آمد» اثر الهه بهشتی بر مبنای یکی از رویدادهایی است که در کتاب نجم الثاقب ثبت شده است. نجم الثاقب در احوال امام غایب علیه‌السلام کتابی به زبان فارسی، درباره امام دوازدهم شیعیان است که به قلم میرزا حسین نوری در دوازده باب تنظیم شده و به احوال شخصی و اثبات امام عصر، حکایت ملاقات کنندگان و وظایف مؤمنان در برابر آن حضرت در عصر غیبت می‌پردازد. «نام من میرزا حسین است و شغلم کتابت. چهارده ماه پیش به بیماری سختی دچار شدم که تمام طبیبان از درمانم عاجز ماندند. دست به دامان ائمه (ع) شدم که اگر از این بیماری نجات پیدا کنم، در چهارده ماه و هر ماه یک حکایت در وصف حال ائمه (ع) بنویسم. سیزده حکایت را نوشتم، امّا چهاردهمین حکایت را که شایسته شأن ائمه (ع) باشد، نیافتم. ناامید بودم که چطور نذرم را ادا کنم. تا اینکه یک روز مانده به تمام شدن مهلت، به مجلسی دعوت شدم. رغبتی به رفتن نداشتم، امّا رفتم؛ چون در جمع بودن مرا از خودخوری بازمی‌داشت و عجیب آنکه در آنجا حکایتی بسیار غریب شنیدم که برای مردی به نام «محمود فارسی» رخ داده بود؛ اما چون در جزئیات واقعه اختلاف نظر بود و من که از خوشی یافتن چهاردهمین حکایت سر از پا نمی‌شناختم، عزم جزم کردم هر طور شده همان روز از زبان محمود فارسی ماجرا را بشنوم؛ به خصوص که فهمیدم منزلش در همان شهر و حتی در نزدیکی است. پس به اصرار از مسلم که حکایت محمود فارسی را شرح داده بود، خواستم مرا به خانه او ببرد. از مسلم انکار که: «وقت‌گیر آورده‌ای ... مثلاً ما مهمان هستیم و باشد فردا... پاهایم رنجور است و ...» و از من اصرار که «فردا دیر است و نذرم فنا می‌شود و ...». عاقبت رضایت داد و به راه افتادیم. راست می‌گوید؛ پیرمردی است زنده‌دل؛ امّا پاهایش رنجور است. هم آهسته می‌آمد، هم قدم به قدم می‌ایستاد و با رهگذران خوش و بش می‌کرد. عاقبت طاقت نیاوردم و پرسیدم: «راه زیادی مانده؟» سری جنباند و گفت: «یکی دو کوچه دیگر.»»