کتاب فلسفه و تجدد

کتاب فلسفه و تجدد، نوشته کریم مجتهدی، اثری پژوهشی درباره‌ی نسبت میان فلسفه و مفهوم تجدد است که انتشارات امیرکبیر در سال ۱۳۸۵ آن را منتشر کرده است. این کتاب با رویکردی تحلیلی، به بررسی پیوندها و فاصله‌های میان اندیشه‌ی فلسفی و جریان‌های تجددخواهی، به‌ویژه در بستر عصر روشنگری اروپا می‌پردازد. نویسنده تلاش کرده است با تمرکز بر تحولات فکری قرن هجدهم، نقش فیلسوفان و متفکران برجسته‌ای چون ولتر، روسو، کانت و دیگران را در شکل‌گیری و گسترش ایده‌های نوین بررسی کند. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که هم به سیر تاریخی اندیشه‌ها توجه دارد و هم به تحلیل انتقادی مفاهیم کلیدی مانند عقلانیت، علم، آزادی و انسان مدرن می‌پردازد. علاوه‌بر این، مجتهدی در بخش‌هایی از کتاب، بازتاب و تأثیر این جریان‌ها را بر ایران و فرهنگ ایرانی مورد توجه قرار داده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب فلسفه و تجدد اثر کریم مجتهدی

کتاب فلسفه و تجدد با تمرکز بر نسبت میان فلسفه و تجدد، به‌ویژه در بستر تاریخی عصر روشنگری، نوشته شده است. کریم مجتهدی در این کتاب، ابتدا به دشواری تعریف و تمایز میان فلسفه و تجدد اشاره کرده و نشان داده است که این دو مفهوم گاه در تقابل و گاه در پیوند با یکدیگر قرار می‌گیرند. او با بررسی تحولات فکری و اجتماعی اروپا، به‌ویژه فرانسه‌ی قرن هجدهم، به تحلیل نقش فیلسوفان و متفکران برجسته‌ای چون ولتر، روسو، کانت و دیگران در شکل‌گیری جریان‌های تجددخواهی پرداخته است.

ساختار کتاب به‌شکلی است که می‌توان هر فصل را به‌طور مستقل مطالعه کرد، اما در مجموع روندی تاریخی و موضوعی را دنبال می‌کند. کریم مجتهدی علاوه‌بر تحلیل اندیشه‌های غربی، به بازتاب این جریان‌ها در ایران نیز توجه داشته و در بخش‌هایی از کتاب، تأثیر و مواجهه‌ی فرهنگ ایرانی با مفاهیم مدرن را بررسی کرده است. کتاب فلسفه و تجدد با رویکردی انتقادی، هم دستاوردهای عصر روشنگری را برجسته می‌کند هم به آسیب‌ها و آفات احتمالی آن می‌پردازد و خواننده را به تأملی دوباره درباره‌ی معنای تجدد و فلسفه دعوت می‌کند.

خلاصه کتاب فلسفه و تجدد

کتاب فلسفه و تجدد با طرح این پرسش آغاز می‌شود که نسبت فلسفه با تجدد چیست و آیا می‌توان این‌دو را در کنار هم قرار داد یا میان آن‌ها جدایی بنیادین وجود دارد. نویسنده ابتدا مفهوم فلسفه را به‌عنوان دانشی که گاه مستقل از زمان و تغییرات تاریخی تصور می‌شود، در برابر مفهوم تجدد قرار می‌دهد که همواره با صیرورت، دگرگونی و جایگزینی ارزش‌ها همراه است. مجتهدی نشان داده است که تجدد، برخلاف تصور رایج، صرفاً به معنای نفی گذشته نیست، بلکه نوعی بازنگری و ارزیابی دوباره‌ی ارزش‌ها و سنت‌ها را نیز در بر می‌گیرد.

در ادامه، کتاب به بررسی ویژگی‌های فکری عصر روشنگری می‌پردازد؛ عصری که در آن خردگرایی، علم‌گرایی، تجربه و مشاهده و عرفی‌شدن اندیشه جایگاه ویژه‌ای یافته‌اند. مجتهدی با تحلیل آثار و اندیشه‌های متفکرانی چون ولتر، روسو، دیدرو، کانت و دیگران، نشان داده است که چگونه فلسفه در این دوره به ابزاری برای نقد سنت‌ها و ساختارهای قدرت بدل شد و درعین‌حال، خود نیز تحت‌تأثیر تحولات علمی و اجتماعی قرار گرفت. کریم مجتهدی به تفاوت‌های رویکردهای فلسفی در کشورهای مختلف اروپا نیز اشاره کرده و نشان داده است که تجدد در هر بستر فرهنگی، معنایی متفاوت یافته است.

بخش‌هایی از کتاب به نقد جزمیت و سطحی‌نگری در جریان‌های تجددخواهانه اختصاص یافته و نویسنده تأکید کرده است که فلسفه، برخلاف علم، همواره نیازمند تداوم پرسشگری و نقادی است. مجتهدی در فصل‌های پایانی، به بازتاب و تأثیر اندیشه‌های روشنگری در ایران پرداخته و نشان داده است که انتقال سطحی مفاهیم مدرن، بدون توجه به زمینه‌های تاریخی و فرهنگی، می‌تواند به بحران هویت و بیگانگی منجر شود. در مجموع، کتاب فلسفه و تجدد با رویکردی تحلیلی و انتقادی، خواننده را به بازاندیشی نسبت فلسفه و تجدد و ارزیابی دوباره‌ی ارزش‌های سنتی و مدرن فرامی‌خواند.

چرا باید کتاب فلسفه و تجدد را بخوانیم؟

کتاب فلسفه و تجدد با رویکردی تحلیلی و انتقادی، فرصتی برای فهم عمیق‌تر نسبت میان اندیشه‌ی فلسفی و جریان‌های تجددخواهی فراهم می‌کند. این کتاب با بررسی دقیق تحولات فکری عصر روشنگری و نقش فیلسوفان برجسته، به خواننده کمک می‌کند تا ریشه‌های تاریخی و مفهومی تجدد را بهتر بشناسد و نسبت آن را با سنت و عقلانیت مورد ارزیابی قرار دهد. از ویژگی‌های شاخص این اثر توجه به تفاوت‌های فرهنگی و تاریخی در معنای تجدد و همچنین نقد آسیب‌های ناشی از انتقال سطحی مفاهیم مدرن به جوامع غیرغربی است. مطالعه‌ی این کتاب امکان مقایسه میان تجربه‌ی غربی و ایرانی در مواجهه با تجدد را فراهم می‌کند و خواننده را به تأمل درباره‌ی معنای واقعی نوگرایی و فلسفه دعوت می‌کند.

خواندن کتاب فلسفه و تجدد را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان به فلسفه، پژوهشگران علوم انسانی، دانشجویان رشته‌های فلسفه و تاریخ اندیشه و کسانی که دغدغه‌ی فهم نسبت سنت و تجدد یا بررسی تحولات فکری عصر روشنگری را دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای افرادی که به نقد جریان‌های مدرن و بررسی تأثیر آن‌ها بر فرهنگ ایرانی علاقه‌مندند، مفید خواهد بود.

درباره کریم مجتهدی

کریم مجتهدی فیلسوف ایرانی و استاد بازنشسته‌ی گروه فلسفه‌ی دانشگاه تهران است که نقش مهمی در گسترش و تعمیق پژوهش‌های فلسفی در ایران داشته است. او علاوه‌بر تدریس در دانشگاه تهران، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز بوده و سال‌ها در تربیت دانشجویان و پژوهشگران فلسفه فعالیت کرده است.

مجتهدی تحصیلات ابتدایی خود را تا کلاس دوم در زادگاهش، تبریز، گذراند، سپس به تهران آمد و ادامه‌ی دوره‌ی ابتدایی را در دبستان فردوسی و دوره‌ی دبیرستان را در مدارس فیروز بهرام و کالج البرز به پایان رساند. او در ۱۸سالگی برای ادامه‌ی تحصیل راهی فرانسه شد و در دانشگاه سوربن پاریس به تحصیل فلسفه پرداخت. پس از اتمام دوره‌ی کارشناسی‌ ارشد در همان دانشگاه، رساله‌ی خود را با عنوان بررسی تحلیل استعلایی کانت زیر نظر ژان وال، فیلسوف برجسته‌ی فرانسوی، نگاشت.

کریم مجتهدی به‌پاس سال‌ها فعالیت علمی و آموزشی، در همایش چهره‌های ماندگار ایران، به‌عنوان چهره‌ی ماندگار فلسفه برگزیده شد. از آثار شناخته‌شده‌ی او می‌توان به کتاب فلسفه‌ی نقادی کانت اشاره کرد که در مطالعات فلسفی معاصر ایران جایگاهی مهم دارد.