کتاب درآمدی بر انسان شناسی غرب آسیا و شمال آفریقا

کتاب درآمدی بر انسان‌شناسی غرب آسیا و شمال آفریقا نوشته‌ احمد نادری، دانشیار دانشگاه تهران، اثری پژوهشی و تحلیلی در حوزه‌ی انسان‌شناسی و مطالعات منطقه‌ای است که توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است. این کتاب به‌صورت تخصصی به بررسی تحولات فرهنگی، قومی، مذهبی و سیاسی در منطقه‌ی غرب آسیا و شمال آفریقا می‌پردازد و تلاش دارد با رویکردی تحلیلی، ریشه‌ها و روندهای تاریخی و معاصر این مناطق را واکاوی کند. نویسنده با تکیه‌بر منابع معتبر و تحلیل‌های ژئوپلیتیک، ژئوکالچر و ژئواکونومیک، تصویری چندلایه از ساختارهای اجتماعی و هویتی این مناطق ارائه داده است. کتاب حاضر به‌ویژه برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به مطالعات خاورمیانه، شمال آفریقا، انسان‌شناسی و علوم اجتماعی طراحی شده و در پنج فصل به موضوعات کلیدی همچون استعمار، قومیت، مذهب، ساختارهای سیاسی و تحولات تاریخی می‌پردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب درآمدی بر انسان شناسی غرب آسیا و شمال آفریقا

درآمدی بر انسان‌شناسی غرب آسیا و شمال آفریقا نوشته‌ی احمد نادری، اثری تحلیلی و جامع درباره‌ی ساختارهای فرهنگی، قومی و مذهبی این منطقه است. کتاب با نگاهی انتقادی به مفاهیم و اصطلاحات رایج مانند «خاورمیانه» آغاز می‌شود و نشان می‌دهد که این نام‌گذاری‌ها چگونه تحت‌تأثیر استعمار و سیاست‌های قدرت‌های جهانی شکل گرفته‌اند. نویسنده با بررسی ریشه‌شناسی واژه‌ها و تحلیل روندهای تاریخی، تلاش کرده است تا تصویری روشن از تحولات هویتی، دینی و سیاسی منطقه ارائه دهد.

کتاب درآمدی بر انسان‌شناسی غرب آسیا و شمال آفریقا ابتدا اهمیت ژئوپلیتیک، ژئوکالچر و ژئواکونومیک منطقه را بررسی می‌کند و سپس به سراغ تاریخ پیش از جنگ جهانی اول، شکل‌گیری امپراتوری‌های اسلامی، فروپاشی عثمانی و ظهور دولت‌های جدید می‌رود. نادری در ادامه، موضوع مذهب و قومیت با جزئیات بیشتری تحلیل شده و نقش ادیان، اقلیت‌ها و گروه‌های قومی در شکل‌گیری هویت‌های منطقه‌ای مورد توجه قرار گرفته است. کتاب با ارائه‌ی نقشه‌ها و تصاویر متعدد، به فهم بهتر جغرافیای انسانی و سیاسی منطقه کمک می‌کند و در نهایت، با نگاهی تطبیقی به تحولات معاصر، جایگاه غرب آسیا و شمال آفریقا را در معادلات جهانی بررسی می‌کند.

خلاصه کتاب درآمدی بر انسان شناسی غرب آسیا و شمال آفریقا

درآمدی بر انسان‌شناسی غرب آسیا و شمال آفریقا اثری است که با رویکردی تحلیلی، به بررسی ساختارهای هویتی، قومی و مذهبی این منطقه می‌پردازد. کتاب با نقد اصطلاحات و مفاهیم رایج، نشان می‌دهد که نام‌گذاری‌هایی مانند «خاورمیانه» ریشه در سیاست‌های استعماری و نگاه غرب‌محورانه دارند و مرزهای جغرافیایی و هویتی منطقه همواره تحت‌تأثیر منافع قدرت‌های جهانی تغییر کرده‌اند. در فصل اول، نویسنده اهمیت منطقه را از منظر ژئوپلیتیک، ژئوکالچر و ژئواکونومیک بررسی کرده و نشان داده است که غرب آسیا و شمال آفریقا به‌دلیل موقعیت استراتژیک، منابع انرژی و نقش ارتباطی میان سه قاره، همواره کانون توجه قدرت‌های جهانی بوده‌اند. همچنین، نقش دین اسلام به‌عنوان عنصر مشترک فرهنگی و هویتی در سراسر منطقه برجسته شده است، هرچند که تنوع مذهبی و قومی نیز از ویژگی‌های بارز این مناطق است.

در فصل دوم، تاریخ منطقه پیش از جنگ جهانی اول مرور شده و به چندپارگی‌های هویتی و دینی، رقابت امپراتوری‌ها، ظهور ادیان ابراهیمی و شکل‌گیری نخستین دولت‌ها پرداخته شده است. نویسنده با بررسی تحولات اجتماعی و سیاسی، نشان داده است که چگونه ساختارهای قبیله‌ای، امپراتوری‌های اسلامی و ظهور شیعه و سنی بر هویت و فرهنگ منطقه تأثیر گذاشته‌اند. در فصل‌های بعدی، کتاب به بررسی پیامدهای جنگ جهانی اول، فروپاشی عثمانی، شکل‌گیری دولت‌های جدید و ظهور ناسیونالیسم‌های قومی و دینی می‌پردازد. نقش استعمارگران اروپایی، تقسیم‌بندی‌های جغرافیایی و تأثیرات آن‌ها بر ساختارهای سیاسی و اجتماعی منطقه به‌تفصیل تحلیل شده است.

همچنین، موضوع مذهب و قومیت با تمرکز بر اقلیت‌ها، زبان‌ها و تحولات معاصر بررسی شده و نشان داده شده است که چگونه فرایندهای مدرن‌سازی، جهانی‌شدن و فشارهای سیاسی بر هویت‌های قومی و زبانی تأثیر گذاشته‌اند. در مجموع، کتاب با ارائه‌ی تحلیل‌های تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی، تصویری چندلایه از تحولات غرب آسیا و شمال آفریقا ارائه می‌دهد و به نقش قدرت‌های جهانی، دین، قومیت و ساختارهای اجتماعی در شکل‌گیری وضعیت کنونی منطقه می‌پردازد.

چرا باید کتاب درآمدی بر انسان شناسی غرب آسیا و شمال آفریقا را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی انتقادی و تحلیلی، به یکی از پیچیده‌ترین و پویاترین مناطق جهان می‌پردازد و تلاش می‌کند لایه‌های تاریخی، فرهنگی و سیاسی غرب آسیا و شمال آفریقا را از زاویه‌ای متفاوت بررسی کند. یکی از ویژگی‌های شاخص کتاب، توجه به ریشه‌های استعمار و نقش قدرت‌های جهانی در شکل‌گیری هویت‌ها و مرزهای منطقه است. همچنین، نویسنده با استفاده از نقشه‌ها و تصاویر، فهم جغرافیای انسانی و سیاسی منطقه را تسهیل کرده است. کتاب برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از تحولات تاریخی، نقش ادیان، قومیت‌ها و ساختارهای اجتماعی در این مناطق هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید. علاوه‌براین، تحلیل روندهای معاصر و تأثیر جهانی‌شدن بر هویت‌های منطقه‌ای، به خواننده کمک می‌کند تا ارتباط میان گذشته و حال را بهتر درک کند.

خواندن کتاب درآمدی بر انسان شناسی غرب آسیا و شمال آفریقا را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌های انسان‌شناسی، مطالعات منطقه‌ای، علوم سیاسی، تاریخ و جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌شود. همچنین برای علاقه‌مندان به مسائل خاورمیانه، شمال آفریقا، تحولات هویتی، قومی و مذهبی و کسانی که دغدغه‌ی فهم ریشه‌های تاریخی و ساختارهای اجتماعی این مناطق را دارند، مناسب است.

درباره احمد نادری

احمد نادری‌ (متولد ۱ مهر ۱۳۵۹ در سیرجان) سیاستمدار، پژوهشگر و دانشیار مردم‌شناسی در دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران است. او از چهره‌های شناخته‌شده میان دانشگاه و سیاست به شمار می‌آید و در دوره‌های یازدهم و دوازدهم مجلس شورای اسلامی به‌عنوان نماینده‌ی تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس فعالیت کرده است. نادری در دوره‌ی دوازدهم مجلس، عضو هیئت‌رئیسه نیز هست. او تحصیلات خود را در حوزه‌ی انسان‌شناسی تا مقطع دکتری ادامه داده و تخصص او در حوزه‌ی انسان‌شناسی سیاسی قرار می‌گیرد؛ حوزه‌ای که بعدها بستر بسیاری از فعالیت‌های پژوهشی و نظری او شد.

حوزه‌ی مطالعاتی نادری گستره‌ای وسیع از مباحث سیاسی، فرهنگی و منطقه‌ای را در برمی‌گیرد. او در زمینه‌هایی همچون انسان‌شناسی سیاسی، روابط بین‌الملل، ژئوپلیتیک، جغرافیای فرهنگی، مطالعات مسلمانان و تحولات غرب آسیا و شمال آفریقا پژوهش کرده است. همین زمینه‌ها سبب شد که در کنار فعالیت‌های دانشگاهی، در عرصه‌ی تحلیل مسائل منطقه‌ای و جهانی نیز حضوری پررنگ داشته باشد. مسئولیت‌های اجرایی او شامل مدیریت خانه‌ی نشریات وزارت علوم، ریاست جهاد دانشگاهی واحد تهران، مدیریت گروه مردم‌شناسی دانشگاه تهران و ریاست مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران بوده است. این سوابق نشان می‌دهد که او همواره در حوزه‌ی سازمان‌دهی علمی و مدیریت پژوهشی فعال بوده است.

نادری صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول ماهنامه‌ی «اندیشه آینده» نیز هست؛ مجله‌ای که با رویکردی مردم‌نگارانه به مسائل کمتر دیده‌شده‌ی جامعه‌ی ایران می‌پردازد. او همچنین از بنیان‌گذاران تشکل «جماران» است؛ تشکلی که با هدف تربیت نسل تازه‌ای از مدیران و نخبگان سیاسی در اواسط دهه‌ی ۱۳۹۰ شکل گرفت. نادری خود را از لحاظ فکری نزدیک به چپ فرانکفورتی و نهادگرایی اقتصادی معرفی می‌کند و تأکید دارد که رویکرد عدالت‌خواهانه‌اش ریشه در همین زمینه‌ی نظری دارد. او علاوه بر حضور فعال در دانشگاه، در حوزه‌ی عمومی نیز با تحلیل‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی شناخته می‌شود. نادری منتقد سرسخت نئولیبرالیسم در ایران است و ریشه‌ی بسیاری از بحران‌های اقتصادی و اجتماعی را در پیاده‌سازی نسخه‌های ناقص و پررانت نئولیبرال می‌داند. از جمله مواضع برجسته‌ی او حمایت از ارز ترجیحی و مخالفت با حذف آن است؛ سیاستی که به اعتقاد او در صورت حذف بدون جایگزین مناسب، شوک‌های اجتماعی و افزایش نابرابری ایجاد می‌کند. او در مقاطع مختلف درباره‌ی تبعات اجتماعی سیاست‌های اقتصادی دولت‌ها هشدار داده و گاه پیش‌بینی‌هایش بازتاب گسترده‌ای یافته است؛ مانند هشدار درباره‌ی بحران بورس پیش از سقوط آن در سال ۱۳۹۹.

نادری در حوزه‌ی روابط منطقه‌ای نیز آثاری تألیفی دارد و نظریه‌ی «تعقل دولتی تشیع» را مطرح کرده است. در کتاب‌ها و مقالاتش، تلاش می‌کند رفتار جمهوری اسلامی ایران را هم در قالب دولت - ملت و هم به‌عنوان یک موجودیت دارای آرمان‌های فراملی تبیین کند. نگاه او به تحولات غرب آسیا، مبتنی بر ایده‌ی «نبرد تمدنی» میان سه تمدن اسلامی، ارتدکس و کنفوسیوسی از یک سو، و تمدن غرب از سوی دیگر است. او همچنین پدیده‌هایی مانند پیاده‌روی اربعین را به‌عنوان بازگشت به یک کلان‌هویت فراملی و نشانه‌ای از بازیگری فرهنگی تمدن اسلامی تحلیل می‌کند. در مجلس نیز نادری در پرونده‌هایی همچون هفت‌تپه، تحقیق و تفحص از سازمان سنجش، مخالفت با مصوبه کنکور شورای عالی انقلاب فرهنگی و نقد خصوصی‌سازی‌های مسئله‌دار نقش فعالی داشته است. او از مخالفان جدی حذف ارز ترجیحی و یکی از مدافعان نگاه عدالت‌محور به سیاست‌گذاری اقتصادی است. پس از شروع اعتراضات ۱۴۰۱ نیز بار دیگر به سیاست‌گذاران درباره پیامدهای اقتصادی-اجتماعی تصمیمات نادرست هشدار داد.