کتاب گالیلئو گالیله

کتاب گالیلئو گالیله (از آغاز تا پایان)، با عنوان انگلیسی Galileo Galilei: A Life from Beginning to End، نوشته مؤسسه هارلی هیستوری و با ترجمه ام. درخشش، در سال ۱۴۰۴ توسط نشر سبزان منتشر شده است. این اثر بخشی از مجموعه‌ای است که به زندگی و دستاوردهای بزرگ‌ترین دانشمندان تاریخ می‌پردازد و با روایتی مستند و جذاب، فرازونشیب‌های زندگی گالیله را از کودکی تا واپسین سال‌های عمرش دنبال می‌کند. این کتاب علاوه‌بر شرح زندگی شخصی و علمی گالیله، به زمینه‌های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی عصر رنسانس نیز توجه دارد و نقش گالیله را در شکل‌گیری علم مدرن و انقلاب علمی بررسی می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب گالیلئو گالیله

کتاب گالیلئو گالیله با تمرکز بر زندگی و آثار یکی از تأثیرگذارترین دانشمندان عصر رنسانس، تصویری جامع از دوران پرتلاطم و پویای قرن شانزدهم و هفدهم ارائه می‌دهد. نویسندگان مؤسسه‌ی هارلی هیستوری در این کتاب، گالیله را نه‌فقط به‌عنوان یک فیزیک‌دان و ستاره‌شناس، بلکه به‌عنوان متفکری همه‌جانبه‌نگر معرفی کرده‌اند که در زمینه‌های مختلفی چون ریاضیات، فلسفه و مهندسی فعالیت داشته است.

ساختار کتاب به‌صورت روایی و مرحله‌به‌مرحله، از تولد گالیله در پیزا تا دوران تحصیل، تدریس، اختراعات، کشفیات نجومی و درگیری‌هایش با کلیسای کاتولیک را دنبال می‌کند. هر فصل به یکی از مقاطع مهم زندگی او اختصاص یافته و ضمن روایت رویدادهای شخصی، به زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی عصر رنسانس و تأثیر آن بر شکل‌گیری اندیشه‌های علمی می‌پردازد. نویسندگان مؤسسه‌ی هارلی هیستوری با نگاهی مستند، چالش‌های گالیله در مواجهه با باورهای رایج و قدرت‌های مذهبی را شرح داده‌اند و نقش او را در تغییر نگرش بشر به جهان هستی برجسته کرده‌اند.

خلاصه کتاب گالیلئو گالیله

کتاب گالیلئو گالیله با تمرکز بر زندگی این دانشمند، از کودکی او در خانواده‌ای اهل موسیقی و فرهنگ در پیزا آغاز می‌شود. گالیله ابتدا به تحصیل پزشکی می‌پردازد، اما خیلی زود علاقه‌اش به ریاضیات و علوم طبیعی او را به مسیر تازه‌ای می‌کشاند. او با مطالعه‌ی آثار اقلیدس و ارشمیدس، به پژوهش‌های علمی و تدریس روی می‌آورد و نخستین اختراعاتش را در زمینه‌ی ابزارهای اندازه‌گیری ارائه می‌دهد. در ادامه، کتاب به دوران تدریس گالیله در دانشگاه‌های پیزا و پادوا می‌پردازد؛ جایی که او با آزمایش‌های تجربی، نظریه‌های ارسطویی درباره‌ی حرکت اجسام را به چالش می‌کشد و روش علمی نوینی را پایه می‌گذارد. ساخت تلسکوپ و رصد آسمان نقطه‌ی عطف زندگی علمی اوست. گالیله با کشف قمرهای مشتری، ناهمواری‌های سطح ماه و فازهای زهره، شواهدی ارائه می‌دهد که نظریه‌ی زمین‌مرکزی را زیر سؤال می‌برد و از مدل خورشیدمرکزی کوپرنیک حمایت می‌کند. این دستاوردها گالیله را به چهره‌ای جنجالی بدل می‌کند و او را با کلیسای کاتولیک وارد جدال می‌کند.

کتاب گالیلئو گالیله روند محاکمه‌ی گالیله، فشارهای مذهبی و محکومیت او به حبس خانگی را با جزئیات شرح داده و نشان می‌دهد که چگونه او تا پایان عمر به پژوهش و نگارش آثار علمی ادامه داده است. در فصل‌های پایانی، میراث علمی و فرهنگی گالیله و تأثیر او بر شکل‌گیری علم مدرن و آزادی اندیشه بررسی شده است.

چرا باید کتاب گالیلئو گالیله را بخوانیم؟

این کتاب با روایتی مستند و دقیق، هم زندگی و دستاوردهای گالیله را شرح داده و هم زمینه‌های تاریخی و اجتماعی عصر رنسانس را به تصویر کشیده است. خواننده با مطالعه‌ی این اثر، با فرایند شکل‌گیری روش علمی، چالش‌های اندیشمندان در برابر قدرت‌های مذهبی و اهمیت شجاعت در پیگیری حقیقت آشنا می‌شود. کتابْ نمونه‌ای از ایستادگی در برابر تعصب و نادانی ارائه کرده و نشان داده است که چگونه یک فرد می‌تواند مسیر علم و اندیشه را برای نسل‌های بعدی تغییر دهد. همچنین با پرداختن به جزئیات زندگی شخصی و علمی گالیله، تصویری ملموس و انسانی از او ارائه شده است.

خواندن کتاب گالیلئو گالیله را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان به تاریخ علم، دانش‌آموزان و دانشجویانی که می‌خواهند با سیر تحول اندیشه‌های علمی آشنا شوند، معلمان و اساتید تاریخ و علوم و کسانی که به زندگی‌نامه‌های مستند و روایت‌های الهام‌بخش از دانشمندان بزرگ علاقه دارند، پیشنهاد می‌شود.

درباره مؤسسه هارلی هیستوری

مؤسسه‌ی هارلی هیستوری مجموعه‌ای گسترده از آثار تاریخی پژوهشی و عمومی را منتشر می‌کند که دامنه‌ی آن از زندگی‌نامه‌ی شخصیت‌هایی چون گریس کلی، والت دیزنی، وینستون چرچیل و کلئوپاترا تا رویدادها و دوره‌های مهمی مانند امپراتوری عثمانی، جنگ جهانی دوم، آشویتس و انقلاب فرانسه را در بر می‌گیرد. این مؤسسه در کنار این موضوعات، به حوزه‌های تخصصی‌تری همچون اسطوره‌شناسی سلتی، مرگ سیاه، تاریخ فرعون‌ها، شوالیه‌ها و رنسانس نیز توجه دارد.

آثار هارلی هیستوری به‌صورت کتاب‌های مستقل منتشر می‌شود. همچنین این مؤسسه با ارائه‌ی یک کتاب الکترونیکی رایگان در هر جمعه برای مشترکان خود، دسترسی عمومی به دانش تاریخی را گسترش می‌دهد. این شیوه‌ی انتشار باعث شده است آشنایی با تاریخ به تجربه‌ای مداوم، لذت‌بخش، مقرون‌به‌صرفه و دردسترس برای طیف گسترده‌ای از مخاطبان تبدیل شود.

درباره گالیلئو گالیله

گالیلئو گالیله، در ۱۵ فوریه‌ی ۱۵۶۴ در شهر پیزا، که آن زمان بخشی از دوک‌نشین فلورانس بود، به دنیا آمد و در ۸ ژانویه‌ی ۱۶۴۲ درگذشت. او ستاره‌شناس، فیزیک‌دان و مهندس ایتالیایی بود و به‌عنوان اندیشمندی چندساحتی شناخته می‌شد. گالیله را پدر ستاره‌شناسی رصدی، فیزیک کلاسیک دوران جدید، روش علمی و علم مدرن دانسته‌اند.

گالیله به مطالعه‌ی سرعت و شتاب، گرانش و سقوط آزاد، اصل نسبیت، اینرسی و حرکت پرتابی پرداخت و در حوزه‌ی علوم کاربردی و فناوری نیز فعال بود. او ویژگی‌های آونگ و ترازوی هیدروستاتیک را شرح داد و از نخستین چهره‌های رنسانس در توسعه‌ی ترموسکوپ، پیش‌درآمد دماسنج، به شمار می‌رفت. همچنین ابزارهای نظامی گوناگونی را طراحی کرد. با تلسکوپ بهبودیافته‌ای که خودش ساخت، ستارگان راه شیری، فازهای زهره، چهار قمر بزرگ مشتری، حلقه‌های زحل، دهانه‌های ماه و لکه‌های خورشیدی را مشاهده کرد و نمونه‌ای اولیه از میکروسکوپ را نیز ساخت.

دفاع گالیله از نظریه‌ی خورشیدمرکزی کوپرنیک با مخالفت‌هایی در کلیسای کاتولیک و در میان برخی ستاره‌شناسان روبه‌رو شد. این موضوع در سال ۱۶۱۵ از سوی دادگاه تفتیش عقاید روم بررسی شد و نتیجه این بود که دیدگاه‌های او با تفسیرهای پذیرفته‌شده‌ی کتاب مقدس در تعارض است. گالیله بعدها در کتاب گفت‌وگو درباره‌ی دو نظام بزرگ جهان که در سال ۱۶۳۲ منتشر شد، از دیدگاه‌های خود دفاع کرد؛ اثری که طعنه‌‌ای به پاپ اوربان هشتم تعبیر شد و حمایت پیشین پاپ و یسوعیان را از او سلب کرد. او محاکمه شد، به بدعت‌گذاری محکوم شد و ناچار به توبه شد و باقی عمر خود را در حبس خانگی گذراند. در همین دوران کتاب دو علم جدید را نوشت که عمدتاً به سینماتیک و مقاومت مصالح می‌پرداخت.

گالیله نخستین فرزند از شش فرزند وینچنتسو گالیله، نوازنده‌ی برجسته‌ی لوت، آهنگ‌ساز و نظریه‌پرداز موسیقی، و جولیا آماناتی بود. پدر و مادرش از مهاجران یهودی‌تبار لیتوانیایی بودند. خود گالیله نیز در نوازندگی لوت مهارت یافت. از میان خواهر و برادرانش، سه تن دوران نوزادی را پشت‌سر گذاشتند. کوچک‌ترین آن‌ها، میکل‌آنژلو، نوازنده و آهنگ‌سازی شد که در طول زندگی بار مالی قابل‌توجهی بر دوش گالیله گذاشت. مشکلات مالی خانواده از عواملی بود که گالیله را به‌سمت اختراعاتی با هدف کسب درآمد سوق داد.

در هشت‌سالگی، خانواده‌ی گالیله به فلورانس نقل‌مکان کردند، اما او دو سال نزد سرپرستی دیگر ماند. در ۱۰سالگی به فلورانس رفت و زیر نظر آموزگاری خصوصی آموزش دید. بین سال‌های ۱۵۷۵ تا ۱۵۷۸، به‌ویژه در منطق، در صومعه‌ی والومبروسا تحصیل کرد.

گالیله معمولاً خود را تنها با نام کوچک معرفی می‌کرد، زیرا در آن دوران استفاده از نام خانوادگی در ایتالیا الزامی نبود. نام او و خاندانش هر دو از نام یکی از نیاکانش، گالیله بونایوتی، پزشک و سیاست‌مدار قرن پانزدهم فلورانس، گرفته شده بود. واژه‌ی گالیله از ریشه‌ی لاتینی به معنای اهل جلیل می‌آید. ریشه‌های کتاب مقدسی نام او بعدها در جریان مناقشات مربوط به محاکمه‌اش دستاویز طعنه و خطابه‌های مخالفانش شد.

با وجود پایبندی مذهبی، گالیله سه فرزند نامشروع داشت. به‌دلیل شرایط تولد، ازدواج دخترانش را ناممکن می‌دانست و آن‌ها را به صومعه سپرد. پسرش بعدها مشروعیت قانونی یافت و ازدواج کرد.

گالیله در جوانی به کشیش‌شدن می‌اندیشید، اما به اصرار پدرش در سال ۱۵۸۰، وارد دانشگاه پیزا شد تا پزشکی بخواند. در همین دوره، با مشاهده‌ی حرکت آونگ یک چلچراغ به این نتیجه رسید که زمان نوسان آونگ مستقل از دامنه‌ی آن است. هرچند این ویژگی بعدها به‌ دست کریستیان هویگنس در ساخت ساعت دقیق به کار گرفته شد، این مشاهده از نخستین بینش‌های علمی گالیله بود. او سپس مسیر خود را از پزشکی به ریاضیات و فلسفه‌ی طبیعی تغییر داد. او ترموسکوپ ساخت، در سال ۱۵۸۶ کتابچه‌ای درباره‌ی ترازوی هیدروستاتیک منتشر کرد و به تدریس پرسپکتیو و سایه‌روشن در آکادمی هنرهای طراحی فلورانس پرداخت. علاقه‌ی او به هنر و دوستی‌اش با نقاشانی چون چیگولی، بر نگاه زیبایی‌شناسانه‌‌اش به علم تأثیر گذاشت.

در سال ۱۵۸۹ به استادی ریاضیات در پیزا منصوب شد و پس از مرگ پدر، سرپرستی برادر کوچک‌ترش را بر عهده گرفت. در سال ۱۵۹۲ به دانشگاه پادوآ رفت و تا سال ۱۶۱۰ در آنجا هندسه، مکانیک و ستاره‌شناسی تدریس کرد. در این دوره، هم در علوم بنیادین و هم در دانش‌های کاربردی به کشفیات مهمی دست یافت و حتی در حوزه‌ی مهندسی هیدرولیک، امتیاز اختراعی برای پمپ آب دریافت کرد.

گالیله از نخستین متفکران دوران جدید بود که به‌روشنی اعلام کرد قوانین طبیعت ماهیتی ریاضی دارند. او در نوشته‌هایش تأکید کرد که جهان همچون کتابی بزرگ است که به زبان ریاضیات نوشته شده و نشانه‌های آن اشکال هندسی‌اند. تحلیل‌های ریاضی او ادامه‌ی سنتی بود که فیلسوفان طبیعیِ متأخرِ اسکولاستیک به کار می‌بردند و گالیله در دوران تحصیل فلسفه با آن آشنا شده بود. کار او گامی مهم در مسیر جدایی علم از فلسفه و دین به شمار می‌آید؛ تحولی اساسی در تاریخ اندیشه‌ی انسانی.

در سال‌های پایانی زندگی‌اش، در ویلایی در حومه‌ی فلورانس، کتابخانه‌ای شخصی با دست‌کم ۵۹۸ جلد کتاب در اختیار داشت که از میان آن‌ها ۵۶۰ عنوان شناسایی شده‌اند. او در دوران حبس خانگی اجازه‌ی نوشتن یا انتشار اندیشه‌هایش را نداشت، اما تا پایان عمر از دیدار با مهمانان محروم نشد و از همین راه به تازه‌ترین متون علمی شمال اروپا دسترسی یافت.

کتاب‌ها، اسناد شخصی و دست‌نوشته‌های منتشرنشده‌ی گالیله به‌وسیله‌ی شاگرد و دستیارش، وینچنتسو ویویانی، گردآوری شد تا آثار استادش را برای انتشار حفظ کند. این پروژه هرگز به‌طور کامل تحقق نیافت و ویویانی در وصیت‌نامه‌ی خود بخش مهمی از این مجموعه را به بیمارستان سانتا ماریا نووآ در فلورانس واگذار کرد؛ جایی که از پیش کتابخانه‌ای بزرگ داشت. ارزش واقعی آثار گالیله در آن زمان چندان شناخته نشد و نسخه‌های تکراری در کتابخانه‌های دیگر پراکنده شد. بعدها، در جریان سامان‌دهی تخصصی منابع، کتاب‌هایی که به پزشکی مربوط نبودند به کتابخانه‌ی ماجلیابکیانا منتقل شدند؛ نهادی که بعدها به هسته‌ی اولیه‌ی کتابخانه‌ی ملی مرکزی فلورانس بدل شد.

بخشی از کتاب گالیلئو گالیله

«فضای خانوادهٔ گالیله سرشار از فرهنگ و اندیشه‌های انسان‌دوستانه بود. پدرش، علاوه بر تبحر در نظریه‌های موسیقی، آهنگسازی چیره‌دست بود و عشقی وافر به نواختن ساز عود داشت. عود از سازهای زهی کهن است، که تأثیر عمیقی بر موسیقی رنسانس گذاشت. میکلانجلو، برادر گالیله، نیز به راه پدر رفت و به آهنگساز و نوازنده‌ای نامدار در نواختن عود تبدیل شد. گالیله دو درس ارزشمند از پدرش آموخت: نخست، شک کردن به هر نوع اقتدار و دوم، درک عمیق از چگونگی ترکیب‌بندی در موسیقی. همین آموخته‌ها بعدها او را به‌سوی زندگی‌ای سرشار از کاوش‌های ریاضی و آزمایش‌های علمی رهنمون ساخت.»