کتاب اندیشیدن درباره آمار

کتاب اندیشیدن درباره آمار نوشته‌ی جون اوتسوکا و ترجمه‌ی محمد قاسم وحیدی اصل، اثری است که به بررسی پیوندهای عمیق میان آمار و فلسفه می‌پردازد. این کتاب با رویکردی تحلیلی، مفاهیم بنیادین روش‌شناسی‌های آماری را از منظر فلسفی واکاوی می‌کند و تلاش دارد فاصله‌ی میان این دو حوزه را کاهش دهد. نویسنده، با تکیه‌بر تجربه‌ی خود در فلسفه و علم داده، مباحثی چون آمار بیزی، فراوانی‌گرایی، مدل‌گزینی، یادگیری ماشین و استنباط علی را از جنبه‌های هستی‌شناختی، معناشناختی و معرفت‌شناختی بررسی کرده است. کتاب حاضر برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به فلسفه علم، آمار، زیست‌شناسی، پزشکی و علوم اجتماعی قابل استفاده است. انتشارات مبتکران آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اندیشیدن درباره آمار

اندیشیدن درباره آمار اثری از جون اوتسوکا است که با هدف ایجاد پلی میان فلسفه و آمار نگاشته شده است. این کتاب به‌جای ارائه‌ی صرف تکنیک‌های آماری یا فلسفی، به بررسی ریشه‌های فلسفی روش‌های آماری و پیامدهای آن‌ها در علوم مختلف می‌پردازد. نویسنده با رویکردی میان‌رشته‌ای، نشان داده است که بسیاری از مفاهیم و ابزارهای آماری، بر شهودها و مفروضات فلسفی استوارند؛ مفروضاتی که اغلب در آموزش‌های سنتی آمار نادیده گرفته می‌شوند. ساختار کتاب به گونه‌ای است که ابتدا مفاهیم پایه‌ی آمار توصیفی و استنباطی را معرفی می‌کند و سپس به سراغ روش‌شناسی‌های پیشرفته‌تر مانند آمار بیزی، آمار کلاسیک، مدل‌گزینی، یادگیری ماشین و استنباط علی می‌رود. هر فصل با تحلیل فلسفی و معرفت‌شناختی آن روش آماری همراه است و در پایان، راهنمایی برای مطالعه‌ی بیشتر ارائه می‌شود. کتاب برای کسانی نوشته شده که به دنبال درک عمیق‌تر از مبانی نظری آمار و ارتباط آن با فلسفه هستند و تلاش دارد نشان دهد که فهم فلسفی می‌تواند به تفسیر بهتر نتایج آماری و مسئولیت‌پذیری بیشتر در تحلیل داده‌ها منجر شود.

خلاصه کتاب اندیشیدن درباره آمار

اندیشیدن درباره آمار با هدف آشکارسازی ارتباطات پنهان میان آمار و فلسفه آغاز می‌شود. نویسنده در مقدمه توضیح داده است که آمار نه‌تنها یک ابزار ریاضی، بلکه روشی برای استدلال درباره جهان است که بر مفروضات فلسفی خاصی تکیه دارد. کتاب با معرفی آمار توصیفی و نقش آن در خلاصه‌سازی داده‌ها و کشف الگوها شروع می‌شود و سپس به محدودیت‌های اثبات‌گرایی و تجربه‌گرایی در تبیین علم و استقرا می‌پردازد. در ادامه، آمار استنباطی به عنوان ابزاری برای پیش‌بینی و استنتاج از داده‌های مشاهده‌شده معرفی شده است. نویسنده نشان داده است که این نوع استنتاج، نیازمند مفروضاتی درباره یکنواختی طبیعت و وجود مدل‌های احتمالاتی است. سپس، روش‌های مختلف استنباط آماری مانند آمار بیزی و کلاسیک بررسی شده‌اند. آمار بیزی با تکیه‌بر معرفت‌شناسی درونگرا، به‌روزرسانی باورها بر اساس شواهد را توضیح می‌دهد و چالش‌های توجیه احتمال‌های پیشینی و پسینی را مطرح می‌کند. در مقابل، آمار کلاسیک با رویکرد برونگرا، آزمون فرضیه‌ها و نقش اعتماد به فرایندهای آماری را تحلیل می‌کند. در فصل‌های بعدی، مدل‌گزینی و یادگیری ماشین به عنوان روش‌هایی برای انتخاب مدل‌های مناسب و پیش‌بینی داده‌های جدید بررسی شده‌اند. نویسنده به پیامدهای فلسفی این رویکردها، از جمله عمل‌گرایی و فضیلت معرفتی ماشین‌ها، پرداخته است. همچنین، استنباط علی و تفاوت آن با استنباط احتمالاتی، با تمرکز بر مدل‌های خلاف‌واقع و ساختارهای علّی، تحلیل شده است. کتاب در نهایت با جمع‌بندی جنبه‌های هستی‌شناختی، معناشناختی و معرفت‌شناختی آمار و تأکید بر اهمیت گفت‌وگوی میان فلسفه و آمار به پایان می‌رسد.

چرا باید کتاب اندیشیدن درباره آمار را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی نوآورانه، به بررسی ریشه‌های فلسفی روش‌های آماری پرداخته و نشان داده است که تحلیل داده‌ها و استنتاج علمی بدون توجه به مفروضات فلسفی، ناقص خواهد بود. یکی از ویژگی‌های شاخص کتاب، توضیح روشن و قابل‌فهم مفاهیم پیچیده‌ی آماری و فلسفی است که آن را برای طیف وسیعی از مخاطبان قابل استفاده می‌کند. همچنین، کتاب با مثال‌های متنوع و تحلیل‌های انتقادی، به خواننده کمک می‌کند تا نسبت به کاربردها و محدودیت‌های روش‌های آماری دیدی انتقادی و مسئولانه پیدا کند. این اثر نه‌تنها برای علاقه‌مندان به آمار و فلسفه، بلکه برای کسانی که در علوم داده، زیست‌شناسی، پزشکی و علوم اجتماعی فعالیت دارند، فرصتی برای تعمیق نگاه و افزایش آگاهی فراهم می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران فلسفه علم، آمار، علوم داده، زیست‌شناسی، پزشکی و علوم اجتماعی پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از مبانی نظری آمار و پیامدهای فلسفی آن هستند، مناسب است.

بخشی از کتاب اندیشیدن درباره آمار

«این کتاب با هدف معرفی فلسفه به متخصصان علم داده و علم داده به فلسفه‌ورزان، به کاوش در وجوه اشتراک بین آمار و فلسفه می‌پردازد. منظور من از "علم داده" رشته‌های خاصی مانند آمار یا تحقیقات یادگیری ماشین نیست؛ بلکه من از این اصطلاح برای دربرگرفتن تمام فعالیت‌های علمی و عملی استفاده می‌کنم که بر داده‌های کمّی برای انجام استنباط‌ها و حکم‌کردن‌ها متکی هستند. اما چرا چنین علم عملی با فلسفه، که اغلب به‌طنز گمان‌پردازی روی صندلی راحتی ای توصیف می‌شود، ارتباط دارد؟ آمار معمولاً به عنوان یک نظام غیرقابل انعطاف از استنباط‌ها بر پایه ریاضیات دقیق تلقی می‌شود که جایی برای مرام‌های مبهم و نادقیق فلسفی ندارد. از سوی دیگر، برخی فیلسوفان نیز آمار را به این دلیل که صرفاً ابزاری عملی است که در پرداختن به اسرار ژرف و غیرقابل‌وصف فلسفی کاملاً بی‌فایده است، مردود می‌شمارند. هدف اصلی این کتاب زایل کردن این نوع باورهای غلط است. امروزه آمار به عنوان تنها روش استنباط نتایج علمی از داده‌های مشاهده‌شده از نقش ممتازی برخوردار است. خوب یا بد، در مقاله‌های با بیشترین خواننده و علمی، "اثبات‌شده به طریق علمی" مترادف با "تأییدشده بر اساس یک شیوه آماری مناسب" تلقی می‌شود. اما آمار با تکیه بر کدام مبنای نظری قادر است که چنین نقش ممتازی را ایفا کند، یا حداقل انتظار می‌رود که چنین کند؟ البته این توجیه، نیروی خود را از ابزار و آلات پیچیده ریاضی کسب می‌کند، اما چنین چارچوب ریاضی چگونه می‌تواند در وهله اول دانش علمی - یعنی تجربی - را توجیه کند؟ این یک سوال فلسفی عالی در نوع خود است و روش‌های آماری مختلف، به‌طور ضمنی یا به‌صراحت، ریشه در شهودهای فلسفی دارند.»