کتاب الادب السیاسی فی الاسلام

کتاب الادب السیاسی فی الاسلام نوشته‌ی صادق آئینه‌وند اثری دانشگاهی و پژوهشی در حوزه‌ی ادبیات عربی و پیوند آن با سیاست در بستر تمدن اسلامی است. این کتاب به‌عنوان منبع درسی برای درس «ادب سیاسی در اسلام» در رشته‌ی زبان و ادبیات عربی تدوین شده و ساختاری دو بخشی دارد: بخش نخست به مباحث نظری و تعاریف کلیدی درباره‌ی ادب سیاسی، احزاب سیاسی و اهداف آن‌ها می‌پردازد و بخش دوم شامل گزیده‌هایی از متون نثر و شعر سیاسی در تاریخ اسلام است. نشر سمت آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب الادب السیاسی فی الاسلام

کتاب الادب السیاسی فی الاسلام به قلم صادق آئینه‌وند، اثری پژوهشی و آموزشی است که به بررسی مفهوم، سیر تحول و کارکردهای ادب سیاسی در تمدن اسلامی می‌پردازد. این کتاب با رویکردی تحلیلی، ابتدا به تعریف ادب و سیاست در منابع لغوی و اصطلاحی می‌پردازد و سپس جایگاه سیاست در اسلام و نسبت آن با دین را بررسی می‌کند. ساختار کتاب به دو بخش اصلی تقسیم شده است: بخش نخست شامل درس‌نامه‌هایی درباره‌ی مفاهیم پایه، احزاب سیاسی صدر اسلام (مانند شیعیان، امویان، خوارج و زبیریان) و اهداف و اغراض هر یک است. بخش دوم به ارائه‌ی متون منتخب از خطبه‌ها، نامه‌ها و اشعار سیاسی می‌پردازد که از دوره‌های مختلف تاریخی اسلام گردآوری شده‌اند. این متون، هم نثر و هم شعر را دربرمی‌گیرند و تلاش شده تا تسلسل زمانی و تاریخی در انتخاب آن‌ها رعایت شود. هدف کتاب، آشناکردن دانشجویان با مفاهیم و اهداف ادب سیاسی در اسلام و فراهم‌کردن زمینه‌ای برای تحلیل متون سیاسی در بستر تاریخی و اجتماعی‌شان است. نویسنده در مقدمه تأکید کرده است که شرح و تحلیل عمیق‌تر متون به عهده‌ی استادان واگذار شده تا با توجه به شرایط سیاسی هر عصر، دانشجویان را با لایه‌های معنایی و اهداف این متون آشنا کنند.

خلاصه کتاب الادب السیاسی فی الاسلام

کتاب الادب السیاسی فی الاسلام اثری غیرداستانی است و به بررسی مفاهیم و نمونه‌های ادب سیاسی در تمدن اسلامی می‌پردازد. در بخش نخست، نویسنده با استناد به منابع لغوی و تاریخی، ادب را به‌عنوان مجموعه‌ای از رفتارها، گفتارها و آثار ادبی تعریف کرده که هدف آن تهذیب نفس و اصلاح جامعه است. سپس سیاست را هم در معنای لغوی (اداره و تدبیر امور) و هم در معنای اصطلاحی (هنر حکومت‌داری و رهبری جامعه) بررسی کرده و جایگاه آن را در اسلام توضیح داده است. در این بخش، به تفاوت سیاست در نگاه پیامبران و اولیای الهی با سیاست رایج در جوامع بشری اشاره شده و سیاست اسلامی به‌عنوان ترکیبی از هدایت دینی و تدبیر دنیوی معرفی شده است. در ادامه، کتاب به معرفی احزاب سیاسی صدر اسلام می‌پردازد: حزب شیعه که بر محوریت اهل بیت و عدالت تأکید دارد؛ حزب اموی که قدرت و سلطه را محور قرار داده و شاعران وابسته به آن، حکومت را مشروع جلوه می‌دهند؛ حزب خوارج که بر زهد، تقوا و مخالفت با سلطه تأکید دارد؛ و حزب زبیریان که به رهبری عبدالله بن زبیر، بر خلافت قریش و مخالفت با بنی‌امیه تأکید می‌کند. نویسنده با ذکر نمونه‌هایی از اشعار و خطبه‌های هر حزب، نشان داده است که چگونه ادبیات سیاسی ابزار بیان دیدگاه‌ها، اعتراض‌ها و دفاع از مواضع سیاسی بوده است. در بخش دوم، گزیده‌هایی از متون نثر و شعر سیاسی آورده شده است. این متون شامل خطبه‌های پیامبر اسلام، نامه‌های معاویه و علی (ع)، خطبه‌ی حضرت زهرا (س) و سخنان زنان و مردان تأثیرگذار در تاریخ سیاسی اسلام است. در بخش شعر، نمونه‌هایی از اشعار سیاسی شاعران شیعی، اموی، خوارج و زبیریان آمده که هرکدام بازتاب‌دهنده‌ی فضای سیاسی و اجتماعی عصر خود هستند. نویسنده در سراسر کتاب بر این نکته تأکید کرده است که ادب سیاسی در اسلام، همواره در پیوند با تحولات اجتماعی و سیاسی شکل گرفته و نقش مهمی در هدایت افکار عمومی و تثبیت یا نقد قدرت داشته است.

چرا باید کتاب الادب السیاسی فی الاسلام را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مستند، امکان آشنایی با مفاهیم بنیادین ادب سیاسی و سیر تحول آن در تاریخ اسلام را فراهم می‌کند. یکی از ویژگی‌های شاخص آن، ارائه‌ی متون اصلی و شرح مختصر واژگان و اصطلاحات سیاسی و ادبی است که به فهم بهتر زمینه‌های تاریخی و معنایی کمک می‌کند. همچنین، کتاب با دسته‌بندی احزاب و جریان‌های سیاسی صدر اسلام و بررسی نقش ادبیات در شکل‌دهی به هویت و گفتمان سیاسی، تصویری روشن از پیوند ادبیات و سیاست در تمدن اسلامی ارائه داده است. برای دانشجویان و علاقه‌مندان به مطالعات اسلامی، تاریخ ادبیات عرب و علوم سیاسی، این کتاب فرصتی برای شناخت عمیق‌تر ریشه‌های فکری و ادبی سیاست در جهان اسلام فراهم می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به دانشجویان رشته‌های زبان و ادبیات عربی، علوم سیاسی، تاریخ اسلام و مطالعات فرهنگی پیشنهاد می‌شود. همچنین برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تحلیل متون سیاسی و ادبیات تطبیقی اسلامی مناسب است.

بخشی از کتاب الادب السیاسی فی الاسلام

«ما الذي نعنی بالادب السياسي؟ قبل کل شيء یقتضینا الأمررآن نحدد مفضهوم الادب ول ونحدد مفهوم السياسة ثانیاً. ما هوالادب؟ «الادب: اّذي یتَأَدَبٍ به الادیبٍ من التاس؛ سم دبا لته یأدب الناسّ اٍل المحامد وینباهم عن المایح . قیل: الاأدب: أَدَبْ التَفُس والدّرس»(۱ «والادب: الظرف وش التناول» وفي تعریف آخر: «الادب: رياضة التفس بالتعلم والتهذیب علی ما ينبفي »۳۰ وی کتاب التّعریفات: «الادب: عبارة عن معرفة ما بحترز به عن جمیع آنواع رای( و جاء في کتاب‌العقدالتفیس ونزهة امجلیس, النسوب ی العالي التيسابوري: «وأری الأدب أدبَان» آدب شريمة, وأدب سياسة. فآدب الشريعة ما آدی ال قضاء الفرائض, ودب التياسة» ما آعان عل عمارة الارض. وکلاهما برجعان اٍل العدل والسياسة للّین» بها سلامة السلطان وعمارة البلدان وصلاح الرَعيَة وکمال المروء: ۱ وفي الوسیط: «الاأدب: کل رياضة محمودة یتخرَمْ بها الانسانْ في فضيلة من الفضائل. وهذه الرّیاضه کبا تکون بالفعل» وحسن ال تظر‌واحا کات تکون مزاولة القوال الكيمة ای تضمنتها لنة آق مه له آقمپ ۳ الکلمات التي تطور معناها بتطور حياة الأدب العرني.»