کتاب مجموعه مقالات توسعه منطقه ای در ایران

کتاب الکترونیکی «مجموعه مقالات توسعه منطقه‌ای در ایران؛ رویکردها و تحلیل‌ها» به اهتمام «میرقاسم بنی‌هاشمی» گردآوری شده و نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی آن را منتشر کرده است. این اثر مجموعه‌ای از مقالات پژوهشی است که به بررسی ابعاد مختلف توسعه منطقه‌ای در ایران می‌پردازد و با رویکردی میان‌رشته‌ای، مسائل و چالش‌های توسعه نامتوازن را در کشور تحلیل می‌کند. موضوعات کتاب در حوزه علوم سیاسی و جغرافیای سیاسی قرار می‌گیرد و به دغدغه‌های توسعه، عدالت منطقه‌ای و پیامدهای امنیتی آن می‌پردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مجموعه مقالات توسعه منطقه ای در ایران

«مجموعه مقالات توسعه منطقه‌ای در ایران؛ رویکردها و تحلیل‌ها» اثری پژوهشی و تحلیلی است که در قالب ناداستان و با ساختاری مقاله‌محور، به بررسی روندها، چالش‌ها و پیامدهای توسعه منطقه‌ای در ایران می‌پردازد. این کتاب در دو بخش اصلی تنظیم شده است: بخش نخست به رویکردها و چارچوب‌های نظری توسعه منطقه‌ای اختصاص دارد و مفاهیمی مانند ساخت مرکز، نظام مدیریت منطقه‌ای و نظریه‌های مرکز-پیرامون را واکاوی می‌کند. بخش دوم به مسائل، تحلیل‌ها و مطالعات موردی می‌پردازد و موضوعاتی چون پراکندگی طبقه خلاق، سیاست‌های اصلاحات قلمروهای مدیریت محلی، پیامدهای امنیتی توسعه ناموزون و برنامه‌ریزی راهبردی استقرار جمعیت را بررسی می‌کند. نویسندگان مقالات، هر یک با رویکردی تخصصی و با بهره‌گیری از داده‌ها و مطالعات میدانی، به تحلیل وضعیت توسعه منطقه‌ای در ایران پرداخته‌اند. این مجموعه با هدف ارائه تصویری جامع از وضعیت توسعه منطقه‌ای و تبیین علل و پیامدهای نابرابری‌های منطقه‌ای، برای پژوهشگران، سیاست‌گذاران و علاقه‌مندان به مطالعات توسعه و جغرافیای سیاسی تدوین شده است.

خلاصه کتاب مجموعه مقالات توسعه منطقه ای در ایران

این کتاب مجموعه‌ای از مقالات تحلیلی است که هر یک به جنبه‌ای از توسعه منطقه‌ای در ایران می‌پردازند. در بخش نخست، نویسندگان با تمرکز بر مفاهیم نظری، به بررسی الگوهای ساخت مرکز و تأثیر آن بر روند توسعه منطقه‌ای می‌پردازند و نشان می‌دهند که تمرکزگرایی سیاسی و اقتصادی، یکی از عوامل اصلی شکل‌گیری نابرابری‌های منطقه‌ای در ایران بوده است. همچنین، رابطه میان امنیت و توسعه از منظر ژئوپلیتیکی بررسی شده و تأثیر معادلات امنیتی منطقه‌ای بر توازن توسعه در کشور تحلیل می‌شود. استراتژی‌های ملت‌سازی و نقش آن‌ها در ایجاد توسعه نامتوازن در دوره‌های مختلف تاریخی ایران، از دیگر محورهای این بخش است. در ادامه، چارچوبی برای سنجش عدالت فرهنگی در استان‌ها و مناطق ایران ارائه می‌شود که با استفاده از نظریه‌های اجتماعی و سیاسی، شاخص‌هایی برای ارزیابی وضعیت عدالت فرهنگی تدوین شده است. بخش دوم کتاب به مطالعات موردی و تحلیل‌های کاربردی اختصاص دارد؛ از جمله تحلیل پراکندگی طبقه خلاق در شهرستان‌های ایران و ارتباط آن با توسعه اقتصادی، بررسی سیاست‌های اصلاحات قلمروهای مدیریت محلی و پیامدهای آن، و ارزیابی پیامدهای امنیتی توسعه ناموزون منطقه‌ای که به مسائلی مانند مهاجرت، حاشیه‌نشینی و شکنندگی انسجام اجتماعی می‌پردازد. همچنین، وضعیت انتظام فضایی شهرها و برنامه‌ریزی راهبردی استقرار جمعیت در سواحل جنوبی ایران و تحلیل الگوی برنامه‌ریزی توسعه پایدار اقتصاد روستایی در استان یزد مورد بررسی قرار گرفته است. پیام اصلی کتاب، ضرورت بازنگری در سیاست‌های تمرکزگرا و توجه به ظرفیت‌های محلی و منطقه‌ای برای دستیابی به توسعه متوازن و پایدار است.

چرا باید کتاب مجموعه مقالات توسعه منطقه ای در ایران را بخوانیم؟

این کتاب با گردآوری مقالاتی از پژوهشگران حوزه توسعه و جغرافیای سیاسی، تصویری چندوجهی از وضعیت توسعه منطقه‌ای در ایران ارائه می‌دهد. ویژگی شاخص این مجموعه، پرداختن به موضوع از منظرهای نظری، تاریخی و کاربردی است؛ به‌گونه‌ای که هم به ریشه‌های ساختاری نابرابری‌های منطقه‌ای می‌پردازد و هم پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و امنیتی آن را بررسی می‌کند. خواندن این کتاب به مخاطب کمک می‌کند تا با پیچیدگی‌های توسعه منطقه‌ای، نقش سیاست‌های تمرکزگرا و اهمیت عدالت فضایی آشنا شود و درک عمیق‌تری از چالش‌های توسعه در ایران به دست آورد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه این کتاب برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به حوزه‌های توسعه منطقه‌ای، جغرافیای سیاسی، برنامه‌ریزی شهری و روستایی و سیاست‌گذاری عمومی مفید است. همچنین، برای مدیران و سیاست‌گذاران حوزه توسعه که به دنبال شناخت ریشه‌ها و پیامدهای نابرابری‌های منطقه‌ای و راهکارهای برون‌رفت از آن هستند، این اثر توصیه می‌شود.

بخشی از کتاب مجموعه مقالات توسعه منطقه ای در ایران

«نظام برنامه‌ریزی در ایران در چند ده گذشته تلاش‌های گسترده‌ای را برای دستیابی به اهداف کلان توسعه و گذار به جامعه‌ای پیشرو تجربه کرده است. تدوین و اجرای پنج برنامه عمرانی پیش از انقلاب و اجرای پنج برنامه توسعه در جمهوری اسلامی و نیز تدوین سند چشم‌انداز ۲۰ ساله بیانگر دغدغهٔ دائمی دولت‌ها برای تحقق توسعه ملی و خروج از چرخه عقب‌ماندگی است. باتوجه‌به مختصات ژئوپلیتیکی و جامعه‌شناختی کشور یکی از اهداف مهم نظام سیاست‌گذاری، دستیابی به توازن و تعادل منطقه‌ای و کاهش نابرابری‌های زیرساختی و تعدیل شکاف‌های ساختاری و سرزمینی بوده است. برنامه‌های بلندمدت اقتصادی در ایران هرچند در سطح ملی با دستاوردهای معینی مانند گسترش زیرساخت‌ها و رشد تولید ناخالص ملی در دو رژیم سیاسی همراه بوده است، ولی الگوی رشد و توسعهٔ ملی تمرکزگرا زمینه‌ای برای رشد نامتوازن و درمجموع بسترساز ظهور عدم تعادل منطقه‌ای در کشور شده است. در یک رویکرد بلندمدت، چنین الگویی از توسعه علاوه بر اینکه به‌لحاظ مدیریت بهینه منابع و توان بهره‌گیری از ظرفیت‌های محلی- منطقه‌ای بسیار ناکارآمد است؛ چالش‌های ساختاری و آسیب‌های کلان ناشی از آن محرک پیامدهای امنیتی دامنه‌داری برای دولت‌ها بوده و در برخی مقاطع تاریخی به زمینه‌ای برای برخی ناامنی‌ها و بی‌ثباتی‌ها و تعمیق شکاف‌ها بین مناطق پیرامونی و مرکزی کشور تبدیل شده است.»