کتاب فرهنگ راهبردی و سیاست خارجی ایران

کتاب الکترونیکی «فرهنگ راهبردی و سیاست خارجی ایران» نوشتهٔ سید امین حجازی و با ویراستاری فاطمه پورحسینی، توسط پژوهشکده مطالعات راهبردی منتشر شده است. این اثر با مقدمهٔ حسین سلیمی، به بررسی نقش فرهنگ راهبردی در شکل‌دهی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد و از منظر نظریهٔ سازه‌انگاری و رویکرد فرهنگ راهبردی، تحلیلی نوین بر رفتار و تصمیم‌گیری نخبگان سیاسی ارائه می‌دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب فرهنگ راهبردی و سیاست خارجی ایران

«فرهنگ راهبردی و سیاست خارجی ایران» اثری پژوهشی در حوزهٔ روابط بین‌الملل و علوم سیاسی است که به‌عنوان یک ناداستان دانشگاهی، ساختار و محتوای خود را بر پایهٔ پایان‌نامهٔ دکتری نویسنده سامان داده است. کتاب با تلفیق نظریهٔ سازه‌انگاری و رویکرد فرهنگ راهبردی، به بررسی تأثیر هنجارها، ارزش‌ها و باورهای نخبگان سیاسی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. ساختار کتاب شامل چهار فصل است که ابتدا چارچوب نظری و مفاهیم کلیدی را معرفی می‌کند، سپس منابع و هنجارهای فرهنگ راهبردی نخبگان سیاسی را واکاوی می‌کند، در ادامه تأثیر این فرهنگ بر تصمیم‌گیری و نقش‌های ملی را بررسی می‌کند و در نهایت به تحلیل رفتار و جهت‌گیری سیاست خارجی ایران می‌پردازد. این اثر با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوای کیفی قیاسی، بیانات رهبران و روسای جمهور ایران و اسناد بالادستی را به‌عنوان جامعهٔ نمونه مورد بررسی قرار داده است. کتاب تلاش دارد با ارائهٔ چارچوبی مفهومی، خلأ موجود در ادبیات پژوهشی دربارهٔ تأثیر فرهنگ راهبردی بر سیاست خارجی ایران را پر کند و چشم‌اندازی تازه برای پژوهشگران و دانشجویان این حوزه فراهم آورد.

خلاصه کتاب فرهنگ راهبردی و سیاست خارجی ایران

کتاب «فرهنگ راهبردی و سیاست خارجی ایران» به بررسی این پرسش می‌پردازد که چگونه فرهنگ راهبردی نخبگان سیاسی جمهوری اسلامی ایران بر سیاست خارجی کشور اثرگذار بوده است. نویسنده با تلفیق نظریهٔ سازه‌انگاری و رویکرد فرهنگ راهبردی، فرضیه‌ای را مطرح می‌کند که هنجارهای فرهنگ راهبردی نخبگان سیاسی، نقش ملی دولت را به‌عنوان یک دولت رسالت‌محور شکل داده و رویکردهای رفتاری خاصی مانند استقلال‌طلبی، فراملی‌گرایی و تجدیدنظرطلبی را در سیاست خارجی ایران تقویت کرده است. در این مسیر، کتاب ابتدا به تعریف و تبیین مفاهیم کلیدی مانند هویت، هنجار، نقش ملی و فرهنگ راهبردی می‌پردازد و تفاوت دیدگاه‌های نظریه‌های کلاسیک و سازه‌انگاری را در تحلیل سیاست خارجی شرح می‌دهد. سپس منابع و هنجارهای فرهنگ راهبردی نخبگان سیاسی ایران را از ابتدای انقلاب اسلامی تا پایان سال ۱۳۹۷ بررسی می‌کند و تحول یا تداوم این هنجارها را با تحلیل محتوای بیانات رهبران و روسای جمهور و اسناد بالادستی تحلیل می‌کند. در ادامه، تأثیر فرهنگ راهبردی بر تصمیم‌گیری‌های کلان سیاست خارجی، نقش‌های ملی و جهت‌گیری‌های رفتاری ایران در عرصهٔ بین‌الملل مورد واکاوی قرار می‌گیرد. کتاب نشان می‌دهد که چگونه برداشت‌های متفاوت از هنجارهای راهبردی، به واکنش‌های گوناگون در برابر رویدادهای مشابه بین‌المللی منجر شده و سیاست خارجی ایران را در دوره‌های مختلف شکل داده است. در نهایت، نویسنده الگویی مفهومی برای فهم رابطهٔ فرهنگ راهبردی و سیاست خارجی ایران ارائه می‌دهد و بر اهمیت تحلیل هنجارهای داخلی در کنار عوامل بین‌المللی تأکید می‌کند.

چرا باید کتاب فرهنگ راهبردی و سیاست خارجی ایران را بخوانیم؟

این کتاب با تمرکز بر نقش فرهنگ راهبردی در سیاست خارجی، به مخاطب امکان می‌دهد تا فراتر از تحلیل‌های صرفاً عقلانی یا مبتنی بر منافع مادی، به لایه‌های عمیق‌تر تصمیم‌سازی و رفتار سیاست خارجی ایران نگاه کند. با تلفیق نظریهٔ سازه‌انگاری و رویکرد فرهنگ راهبردی، چارچوبی مفهومی برای فهم بهتر رفتار نخبگان سیاسی و تأثیر هنجارها و ارزش‌ها بر سیاست خارجی ارائه شده است. مطالعهٔ این اثر به پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان علوم سیاسی کمک می‌کند تا با ابعاد کمتر دیده‌شدهٔ سیاست خارجی ایران آشنا شوند و درک دقیق‌تری از تحولات و رفتارهای بین‌المللی کشور به‌دست آورند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و مطالعات راهبردی، همچنین تصمیم‌گیرندگان و تحلیل‌گران حوزهٔ سیاست خارجی و امنیت ملی مفید است. افرادی که به دنبال فهم عمیق‌تر از نقش فرهنگ و هنجارهای داخلی در سیاست خارجی ایران هستند، از این اثر بهره خواهند برد.

بخشی از کتاب فرهنگ راهبردی و سیاست خارجی ایران

«سیاست خارجی پدیده‌ای متأثر از عوامل گوناگون داخلی و بین‌المللی است و در دهه‌های اخیر، میزان توجه به عوامل داخلی همچون فرهنگ ملی و سیاسی، دین و ایدئولوژی، جهان‌بینی مردم و حاکمان و تاریخ و جغرافیای کشورها به‌عنوان بخش مهمی از تحلیل و تبیین سیاست خارجی دولت‌ها، افزایش یافته است. فرهنگ راهبردی یکی از هنجارهای داخلی شکل‌دهنده سیاست خارجی بازیگران روابط بین‌الملل است و بر مبنای آن، نخبگان سیاسی با فرهنگ راهبردی متفاوت، در موقعیت‌های مشابه در عرصه بین‌المللی، تصمیم‌گیری و رفتار سیاست خارجی متفاوتی را به نمایش می‌گذارند. بنابراین احصای هنجارهای فرهنگ راهبردی کشورها نقش مهمی در فهم چرایی تصمیم‌گیری و رفتار سیاست خارجی کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران دارد. رویکرد فرهنگ راهبردی این امکان را می‌دهد که محققان دریابند چگونه کشورها به موضوعات راهبردی می‌نگرند و چه واکنش‌هایی در شرایط گوناگون نشان می‌دهند. بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از نگاه این نظریه، به مراتب قابلیت‌های بیشتری در مقایسه با نظریه‌های مسلطی چون نورئالیسم یا بازیگر خردمند دارد؛ چراکه برخی از رفتارهای سیاست خارجی ایران با قالب‌های ارائه‌شده در نظریه‌های مزبور تحلیل‌پذیر نیستند.»