کتاب مردم شناسی ارگ بم

کتاب مردم‌ شناسی ارگ بم نوشته اصغر کریمی و ویراسته فاطمه شیرعلیان و سارا وطن‌آبادی توسط نشر هنوز منتشر شده است. این اثر به بررسی جامع ابعاد مردم‌شناختی، تاریخی و فرهنگی ارگ بم، یکی از بزرگ‌ترین سازه‌های خشتی جهان، پرداخته و با رویکردی پژوهشی، ساختار اجتماعی، معماری، باورها و زندگی روزمره‌ی ساکنان این ارگ را واکاوی کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مردم شناسی ارگ بم

کتاب مردم‌‌شناسی ارگ بم (ارگی که بود!) به‌عنوان پژوهشی مردم‌شناسانه، تصویری جامع از ارگ بم و شهر قدیم بم ارائه می‌دهد. اصغر کریمی باتکیه‌بر منابع تاریخی، مشاهدات میدانی و گفت‌وگو با کهن‌سالان، تلاش کرده است تا گذشته‌ی این زیستگاه انسانی را بازسازی کند. نگارش کتاب به زمانی بازمی‌گردد که ارگ بم پس از زلزله‌ی ویرانگر، به‌عنوان یک میراث فرهنگی و موضوع پژوهش‌های گسترده قرار گرفت. کتاب‌به جای تمرکز صرف بر معماری، به بررسی جنبه‌های مختلف زندگی اجتماعی، اقتصادی، باورها، پوشاک، خوراک، صنایع و ساختار قدرت در ارگ بم می‌پردازد. اصغر کریمی همچنین به چالش‌های پژوهش مردم‌شناسی در محیطی خالی از سکنه اشاره می‌کند و اهمیت مطالعه‌ی خرده‌فرهنگ‌ها و بقایای فرهنگی را درک می‌کند. این اثر، علاوه‌بر روایت تاریخ و معماری، به تحلیل فرایندهای اجتماعی و فرهنگی و نقش ارگ بم در هویت منطقه‌ای و ملی می‌پردازد.

خلاصه کتاب مردم شناسی ارگ بم

کتاب مردم‌شناسی ارگ بم با روایتی تحلیلی، به سراغ ریشه‌های تاریخی و فرهنگی ارگ بم می‌رود و سیر تحولات این مجموعه‌ی عظیم را از دوران باستان تا متروک‌شدن و زلزله‌ی ویرانگر دنبال می‌کند. نویسنده ابتدا به وجه‌تسمیه‌ی بم و روایت‌های اسطوره‌ای و تاریخی درباره‌ی پیدایش ارگ می‌پردازد و سپس با استناد به منابع مختلف، قدمت و اهمیت راهبردی این شهر را در مسیرهای ارتباطی ایران شرح می‌دهد. بخش‌هایی از کتاب به تحلیل ساختار معماری ارگ، محله‌ها، فضاهای شهری، منابع آب و فنون سنتی در ساخت‌وساز و زندگی روزمره اختصاص یافته است؛ همچنین پوشاک، خوراک، صنایع دستی، باورهای مذهبی و ساختارهای اجتماعی و قدرت در ارگ بم بررسی می‌شود. نویسنده با بهره‌گیری از روایت‌های شفاهی و اسناد تاریخی، تلاش می‌کند تصویری زنده از زندگی در ارگ بم ارائه دهد و نشان دهد چگونه این مجموعه، بازتابی از فرهنگ و هویت مردم منطقه بوده است. دغدغه‌ی اصلی کتاب، ثبت و تحلیل عناصر فرهنگی و اجتماعی است که در طول قرون در این زیستگاه شکل گرفته و تا پیش از ویرانی ارگ، تداوم یافته‌اند.

چرا باید کتاب مردم شناسی ارگ بم را خواند؟

کتاب مردم‌شناسی ارگ فرصتی فراهم می‌کند تا با یکی از مهم‌ترین میراث‌های فرهنگی ایران از زاویه‌ای مردم‌شناسانه آشنا شویم. خواننده با مطالعه‌ی این اثر، نه‌تنها با تاریخ و معماری ارگ بم، بلکه با شیوه‌های زیست، باورها، صنایع و مناسبات اجتماعی مردمان این منطقه آشنا می‌شود. کتاب به درک عمیق‌تری از پیوند میان فرهنگ، محیط و تاریخ در یک زیستگاه ایرانی کمک می‌کند و اهمیت ثبت و حفظ خرده‌فرهنگ‌ها را برجسته می‌سازد.

خواندن کتاب مردم شناسی ارگ بم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه‌ی این کتاب برای علاقه‌مندان به مردم‌شناسی، تاریخ ایران، معماری سنتی، میراث فرهنگی و پژوهشگران حوزه‌ی فرهنگ و اجتماع مفید است؛ همچنین این اثر به کسانی که دغدغه‌ی شناخت هویت محلی و تحولات فرهنگی مناطق ایران را دارند، پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب مردم شناسی ارگ بم

«رئیس پروژهٔ مرمت ارگ بم در گزارشی ضمن تخمین مساحت کل آن در حدود ۲۰۰ هزار مترمربع آن را یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های خشتی روی زمین و یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های تاریخی ایران ارزیابی کرده است. این مجموعهٔ عظیم، که ارگ شهر قدیم بم بوده است، از دو بخش متفاوت تشکیل شده است: بخش حکومتی که بر فراز صخره‌ای بر بلندترین تپهٔ محوطه ساخته شده و حدود ۵۰ متر نسبت به اراضی اطراف آن مرتفع‌تر است و بخش عامه‌نشین یا مسکونی که در اراضی دامنهٔ جنوبی و غربی صخره ایجاد گردیده و محل سکونت و کسب‌وکار عده‌ای از اهالی شهر قدیم بم بوده است. ارگ بم تا حدود سال ۱۳۲۰ مسکونی و دایر بوده است و از آن به بعد، بدون وارد آمدن لطمه‌ای سنگین به ساختار کالبد سنتی آن، تقریباً دست‌نخورده باقی مانده تا جایی که ویژگی معماری و کاربری بنا و بافت و شبکهٔ شهری آن به آسانی قابل تشخیص است. این ارگ همچون نمونه‌ای نادر و استثنایی از ارگ‌های ایرانی - اسلامی، پیش از تحولات دوران صنعتی ایران می‌تواند مورد توجه همهٔ پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ معماری و شهرسازی در ایران باشد. چهار حصار تودرتو که این مجموعه را دربرمی‌گرفته نشانهٔ اهمیت دفاعی ارگ در داخل شهر بم بود.»