کتاب تاریخ زیباشناسی (جلد اول، دوران باستان)

کتاب تاریخ زیباشناسی (جلد اول، دوران باستان) با عنوان اصلی Hist ory of aes thetics نوشتهٔ «ووادیسواف تاتارکیویچ» و ترجمهٔ «حمیدرضا بُسحاق»، اثری پژوهشی در حوزهٔ زیبایی‌شناسی و فلسفهٔ هنر است که نشر گیلگمش آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی سیر اندیشه‌های زیبایی‌شناختی از آغاز تمدن یونان تا پایان دوران باستان می‌پردازد و جایگاه ویژه‌ای در مطالعات هنر و فلسفه دارد. نویسنده با بررسی آثار شاعران و هنرمندان یونانی نشان می‌دهد که نخستین نظریه‌های زیبایی و هنر، پیش از آنکه به‌صورت علمی و فلسفی تدوین شوند، در قالب تجربه‌های هنری و دینی شکل گرفته‌اند. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تاریخ زیباشناسی (جلد اول، دوران باستان)

کتاب «تاریخ زیباشناسی» (جلد اول، دوران باستان) به بررسی ریشه‌ها و تحولات اندیشه‌های زیبایی‌شناختی در جهان باستان می‌پردازد. این کتاب بخشی از یک مجموعهٔ سه‌جلدی است که تاریخ زیبایی‌شناسی را از آغاز تا قرن هجدهم میلادی دنبال می‌کند. ساختار کتاب بر پایهٔ تحلیل مفاهیم، نظریه‌ها و جریان‌های فکری در حوزهٔ زیبایی و هنر استوار است و نویسنده با رویکردی تاریخی - فلسفی، سیر تطور این مفاهیم را در بستر فرهنگ یونان و روم باستان دنبال کرده است. کتاب به‌صورت تحلیلی و تطبیقی نوشته شده و علاوه‌بر بررسی نظریه‌های فیلسوفان و هنرمندان، به زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و دینی تأثیرگذار بر شکل‌گیری این اندیشه‌ها نیز توجه دارد. در این جلد، تمرکز اصلی بر دوران باستان و به‌ویژه یونان و روم است. «ووادیسواف تاتارکیویچ» با دقت، به تفاوت‌ها و پیوستگی‌های تاریخی و مفهومی میان دوره‌های مختلف پرداخته است. اثر حاضر نه‌تنها برای علاقه‌مندان به فلسفه و هنر، بلکه برای پژوهشگران علوم انسانی و تاریخ اندیشه نیز منبعی مفید به شمار می‌آید.

خلاصه کتاب تاریخ زیباشناسی (جلد اول، دوران باستان)

این کتاب با رویکردی تحلیلی، سیر تاریخی زیبایی‌شناسی را از دوران باستان و به‌ویژه یونان آغاز می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه مفاهیم زیبایی و هنر در بستر فرهنگ، جامعه و دین یونانی شکل گرفته‌اند. «ووادیسواف تاتارکیویچ» ابتدا به تمایز میان زیبایی و هنر و نیز دوگانگی‌های بنیادین در زیبایی‌شناسی می‌پردازد؛ ازجمله تفاوت میان زیبایی عینی و ذهنی، زیبایی‌شناسی توصیفی و تجویزی و نقش نظریه و عمل در هنر. او تأکید دارد که زیبایی‌شناسی نه‌تنها به بررسی زیبایی و هنر، بلکه به تجربه‌های ذهنی و اجتماعی مرتبط با آن‌ها نیز توجه دارد. در ادامه، این نویسنده به بررسی شرایط تاریخی، قومی و جغرافیایی یونان باستان می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه تحولات اجتماعی، اقتصادی و دینی بر شکل‌گیری اندیشه‌های زیبایی‌شناختی تأثیر گذاشته‌اند. او توضیح می‌دهد که فرهنگ یونانی با وجود دوگانگی‌های قومی (ایونی و دوریسی)، زمینهٔ مناسبی برای رشد هنر و فلسفه فراهم کرد و نظام دموکراتیک و رفاه نسبی، امکان پرداختن به هنر و اندیشه را برای شهروندان آزاد فراهم ساخت. این کتاب به خاستگاه‌های شعر، موسیقی و رقص در یونان باستان می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این هنرها ابتدا در قالب آیین‌ها و مراسم مذهبی شکل گرفتند و به‌تدریج به هنرهای مستقل تبدیل شدند. مفاهیمی مانند «هم‌سرایی سه‌گانه»، «کاثارسیس» (پالایش روح) و «میمسیس» (تقلید یا محاکات) ازجمله مفاهیمی هستند که در این دوره مطرح می‌شوند و بعدها در نظریه‌های فیلسوفانی چون افلاطون و ارسطو جایگاه ویژه‌ای می‌یابند؛ این کتاب همچنین به نقش دین، اسطوره و فلسفه در شکل‌گیری نظریه‌های زیبایی‌شناسی اشاره کرده و توضیح می‌دهد که چگونه دین المپ و آیین‌های رازورانه، هر یک به‌گونه‌ای بر هنر و زیبایی‌شناسی یونانی تأثیر گذاشتند.

چرا باید کتاب تاریخ زیباشناسی (جلد اول، دوران باستان) را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تاریخی و تحلیلی، امکان فهم عمیق‌تری از ریشه‌ها و تحولات اندیشه‌های زیبایی‌شناسی را فراهم می‌کند. مطالعهٔ این کتاب به خواننده کمک می‌کند تا با سیر تطور مفاهیم زیبایی و هنر در بستر فرهنگ و جامعهٔ باستان آشنا شود و دریابد که چگونه نظریه‌های امروزی در این حوزه، بر پایهٔ تجربه‌ها و اندیشه‌های گذشتگان شکل گرفته‌اند؛ همچنین اثر حاضر با بررسی دقیق مفاهیم بنیادین و دوگانگی‌های زیبایی‌شناسی، زمینهٔ مناسبی برای پژوهش و گفت‌وگو در حوزهٔ فلسفهٔ هنر و علوم انسانی ایجاد می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب به دانشجویان و پژوهشگران فلسفه، هنر، تاریخ و علوم انسانی پیشنهاد می‌شود؛ همچنین به علاقه‌مندان به ریشه‌های نظریه‌های زیبایی‌شناسی و کسانی که به‌دنبال درک عمیق‌تری از سیر اندیشه‌های هنری و فلسفی هستند.

بخشی از کتاب تاریخ زیباشناسی (جلد اول، دوران باستان)

«۱. تراژدی. در عصر کلاسیک یونان هیچ اثر بزرگ حماسیِ تازه یا شعر لیریکی خلق نشد، اما اشعار حماسی هومر و شعر شاعران لیریک اولیه اهمیت بنیادین خود را حفظ کردند. هومر نه‌تنها بزرگ‌ترین شاعر بلکه بزرگ‌ترین حکیم، و نه‌تنها سرچشمهٔ زیبایی بلکه سرچشمهٔ حکمت نیز به شمار می‌آمد. از دید اولین زیبایی‌شناسان، شعر شاعرانِ بزرگ اولیه ریشه در گذشته‌های دور داشت و دور آن را هاله‌ای فراگرفته بود که گذر زمان بر آن تحمیل کرده بود.

با این‌همه، عصر کلاسیک صاحبِ شعر بزرگ خود نیز بود: تراژدی‌های بزرگ یونانی. ویژگی‌های تراژدی یونانی که در پی می‌آید در تاریخ زیبایی‌شناسی از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند.

الف. تراژدی یونانی از آداب‌ورسومی ناشی می‌شد که به آیین‌های دینی تعلق داشت و ارتباط تراژدی با آیین‌ها و مراسم دینی از ارتباط آن با شعر حماسی یا لیریک بیش‌تر بود. تراژدی از هنرِ هم‌سرایی (choreia)، رقص‌ها و آوازهای سنتی سرچشمه می‌گرفت، اما چون محتوا و درون‌مایهٔ آن با مسائل اصلی زندگی و سرنوشت بشر مرتبط بود به عظمت و شکوه زیادی دست یافت.

ب. شکل و فرم تراژدی یونانی بیش‌تر شبیه اپرای جدید بود تا تراژدی جدید. در ابتدا گروه هم‌سرایان نقش مهمی را ایفا می‌کرد. تنها یک بازیگر وجود داشت و بعدها آیسخولوس بازیگر دوم را افزود. دکلمه‌ها و برخوانی‌های گروه هم‌سرایان وجود داشت، اما آن‌ها در اصل آواز و ترانه بودند. موسیقی و رقص ادامهٔ هم‌سرایی اولیه بودند که به یک اندازه بر گفتار، صدا و حرکت تکیه داشتند. تراژدی بیش‌تر شبیه اجرایی سمعی و شنیداری بود تا نمایشی بصری و دیداری. دکور و صحنه‌آرایی، به‌ویژه در دوره‌های اولیه، اهمیت فرعی و ثانوی داشت.»