کتاب شاهزاده خانم

کتاب شاهزاده خانم با عنوان اصلی Raj نوشتهٔ «گیتا مهتا» با ترجمهٔ «عطا گیلانی» به‌وسیلهٔ نشر نی در سال ۱۴۰۳ منتشر شده است. این رمان معاصر و هندی و تاریخی، داستانی از هند در دوران استعمار بریتانیا دارد و زندگی و تحولات یک خاندان سلطنتی در ایالت بالمرِ راجستان را در بستر تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هند از اواخر قرن ۱۹ میلادی تا استقلال هند دنبال کرده است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب شاهزاده خانم اثر گیتا مهتا

کتاب «شاهزاده‌خانم» یک رمان تاریخی، معاصر و ایرانی و اثری است که در بستر تاریخی هندِ تحت سلطهٔ بریتانیا روایت می‌شود. داستان سال‌های ۱۸۵۸ تا ۱۹۴۷ میلادی را در بر می‌گیرد؛ دورانی که هند، پاکستان، بنگلادش و میانمار بخشی از امپراتوری بریتانیا بودند. داستان در ایالت بالمر در راجستان آغاز می‌شود و با سفر شخصیت‌ها به نقاط مختلف شبه‌قاره و حتی اروپا، تصویری از زندگی مهاراجه‌ها، مهارانی‌ها و مردم عادی ارائه می‌دهد. این رمان علاوه‌بر روایت زندگی یک خاندان سلطنتی، به موضوعاتی همچون مناسبات قدرت، سنت و مدرنیته، نقش زنان، استعمار و مقاومت و تأثیر تحولات جهانی بر سرنوشت مردم هند می‌پردازد. «گیتا مهتا» با جزئیات فراوان، فضای اجتماعی و فرهنگی آن دوران را بازسازی کرده و ما را با آئین‌ها، باورها، تضادهای طبقاتی و تغییرات تدریجی جامعهٔ هند آشنا می‌کند. رمان «شاهزاده‌خانم» همزمان که داستانی خانوادگی و شخصی را روایت می‌کند، تصویری از یک ملتِ در حال گذار را به نمایش می‌گذارد. کتاب «شاهزاده‌خانم» ۷۱ فصل دارد.

خلاصه داستان شاهزاده خانم

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند!

داستان «شاهزاده‌خانم» با کودکی «جایا»، دختر مهاراجهٔ بالمر آغاز می‌شود؛ دختری که در میان سنت‌های سخت‌گیرانهٔ حرمسرا و آموزش‌های ویژهٔ خاندان سلطنتی رشد می‌کند. پدرش، «مهاراجه جای‌سینگ» با چالش‌های قحطی، فشارهای مالیاتی بریتانیا و حفظ استقلال ایالتش روبه‌رو است. جایا و برادرش «تیکا» هر یک مسیر متفاوتی را تجربه می‌کنند. تیکا به‌عنوان ولیعهد تحت‌تأثیر فرهنگ و آموزش انگلیسی قرار می‌گیرد و جایا میان سنت و تغییر سرگردان است. این رمان زندگی روزمره، آئین‌ها، آموزش‌ها و دغدغه‌های زنان حرمسرا را با جزئیات نشان می‌دهد و همزمان، تحولات سیاسی و اجتماعی هند را از نگاه اعضای خانواده دنبال می‌کند. حضور شخصیت‌هایی از طبقات مختلف، ورود معلمان انگلیسی و مواجهه با مدرنیته، تضادها و کشمکش‌های درونی شخصیت‌ها را برجسته می‌کند. داستان با رشد جایا، تلاش او برای یافتن هویت و جایگاه خود و مواجهه با انتخاب‌هایی که سرنوشتش را رقم می‌زنند، ادامه می‌یابد؛ درحالی‌که سایهٔ استعمار و تغییرات بزرگ زندگی همه را دگرگون می‌کند.

چرا باید کتاب شاهزاده خانم را خواند؟

این رمان با روایت زندگی یک خاندان سلطنتی در هند، تصویری چندلایه از جامعه، سیاست و فرهنگ دوران استعمار ارائه می‌دهد. جزئیات دقیق از آئین‌ها، سنت‌ها و مناسبات قدرت همراه با شخصیت‌پردازی‌های عمیق، خواننده را به قلب تحولات تاریخی و اجتماعی هند می‌برد. رمان «شاهزاده‌خانم» فرصتی است برای آشنایی با تجربهٔ زیستهٔ زنان، چالش‌های هویت و کشمکش میان سنت و مدرنیته در یکی از حساس‌ترین دوره‌های تاریخ جنوب آسیا.

خواندن کتاب شاهزاده خانم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

علاقه‌مندان به رمان‌های تاریخی، دوستداران ادبیات داستانی هند، کسانی که به موضوعات استعمار، نقش زنان در تاریخ و تحولات اجتماعی علاقه دارند و همچنین مخاطبانی که به‌دنبال روایتی داستانی از تاریخ معاصر جنوب آسیا هستند، می‌توانند این کتاب را بخوانند.

درباره گیتا مهتا

«گیتا مهتا» (Gita Mehta) زادهٔ هندوستان در سال ۱۹۴۳، نویسنده، روزنامه‌نگار و کارگردان است. او در هند و سپس در دانشگاه کمبریج تحصیل کرد. غیر از کارهای هنری‌اش در عرصهٔ سینما و تلویزیون، آثاری با محتوای فرهنگی و فلسفی از او به چندین زبان در بیش از ۲۰ کشور منتشر شده است. از کتاب‌های این نویسنده به‌جز کتاب «شاهزاده‌خانم» که در زبان انگلیسی به نام «راج» و در آلمانی به نام «مهارانی» شناخته شده، «رازهای یک رود مقدس» و «کوکاکولای مقدس» به شهرت رسیده است. «گیتا مهتا» در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۳ میلادی در دهلی از دنیا رفت. این نویسنده در سال ۲۰۲۱ موفق به دریافت لقب Fellow، لقب افتخاری جامعهٔ ادبی بریتانیا (Royal Society of Literature) شد. او به‌عنوان یکی از اعضای برجستهٔ این نهاد معتبر ادبی انتخاب شد. دولت هندوستان در سال ۲۰۱۹ «گیتا مهتا» را برای دریافت نشان Padma Shri برگزید، اما او این جایزه را نپذیرفت.

نظر افراد یا مجله‌های مشهور درباره این کتاب چیست؟

- روزنامهٔ New York Times معتقد است «گیتا مهتا» داستانی باشکوه از تاریخ هند در بستر زندگی یک زن را روایت کرده است. او این اثر را رمانی سرشار از جزئیات فرهنگی و تاریخی دانسته که استعمار بریتانیا را از نگاه شخصی و درونی نشان می‌دهد.

- The Guardian این رمان را ترکیب تاریخ، سیاست و زندگی زنان دانسته که تصویری چندلایه از هند قبل از استقلال ارائه می‌دهد؛ روایتی پرکشش که به‌جای شعارهای سیاسی بر تجربهٔ انسانی تمرکز دارد.

- Kirkus Reviews این اثر را یک رمان تاریخیِ دقیق و هوشمندانه دانسته که خواننده را به قلب درگیری‌های فرهنگی و سیاسی دوران «راج» می‌برد. این نشریه معتقد است شخصیت اصلی کتاب، جان تازه‌ای به تاریخ هند بخشیده است.

بخشی از کتاب شاهزاده خانم

«آرجون کنار مادرش ایستاده بود و می‌لرزید. جایا از خود می‌پرسید چه چیزهای ناگواری که این کودک باید هنوز تجربه کند! چه حوادثی را باید از سر بگذراند! آیا چیزی از سفر پیشین به یادش مانده است: از انفجاری که در مجلس نایب رخ داده بود، از تظاهرات پابرهنه‌ها، از فحاشی‌ها، بددهانی‌ها، تف‌انداختن‌ها، از صحنهٔ وداع با پدر، آن‌جا که جنازه‌اش را میان تالار با حلقه‌های گل گذاشته بودند. هفت ماه گذشته بود، هفت ماهی که هر روز و هر ساعتش حادثه‌ای در بر داشت، هفت ماهی که به مویه گذشت.

آرجون از پنجرهٔ قطار به مردمی که به هر سو می‌دویدند نگاه می‌کرد. از نگاهش ترس می‌ریخت. چشمان درشتش که هماهنگ با حال درونش رنگ به رنگ می‌شدند، و به همین خاطر گانگاجومنا نام گرفته بودند، اینک فقط به تیرگی می‌زدند. ترسی که بعد از مرگ پدر به جانش افتاد حالا چهار ستون بدنش را می‌لرزاند. به یادش آمده بود چطور او را با زور نشانده بودند تا سرش را به عزای پدر از ته بتراشند. عجوزه‌ها دور جنازه نشسته، بر سر و صورت خود چنگ می‌زدند، مویه می‌کردند و مو می‌افشاندند.»