کتاب بیرون از قانون

کتاب بیرون از قانون با عنوان اصلی Udenfor loven نوشتهٔ ادوارد براندس، ترجمهٔ نادر تجدد و ویراستهٔ مهدی سجودی مقدم است. انتشارات مهراندیش این کتاب را منتشر کرده است. اثر حاضر که در دستهٔ ادبیات نمایشی قرن ۱۹ دانمارک قرار گرفته، نمایشنامه‌ای در سه پرده است. این نمایشنامه که در قرن ۱۹ میلادی به نگارش درآمده، داستان دختری جوان و آرام است که به یک موسیقی‌دان متأهل دل می‌بازد. مادرش از این رابطهٔ پنهانی آگاه می‌شود و در پی آن، دختر برای رسیدن به معشوق خود، تابوهای اخلاقی حاکم بر کپنهاگ و خانواده‌اش را به چالش می‌کشد. این اثر دارای ۹ شخصیت است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب بیرون از قانون اثر ادوارد براندس

کتاب «بیرون از قانون» که در ایران در سال ۱۴۰۳ منتشر شده، یک نمایشنامهٔ دانمارکی است که در سه پرده نوشته شده است. این نمایشنامه که در قرن ۱۹ میلادی نوشته شده، داستان مادری است که از راز دخترش، یعنی رابطه با یک مرد آگاه می‌شود؛ پس در واقع داستان درمورد دختری جوان و آرام است که دل به موسیقی‌دانی متأهل می‌سپارد و برای پیوستن به دلدارش، فضای اخلاقی حاکم بر کپنهاگ و خانوادهٔ خود را می‌شکند. این نمایشنامه ۹ شخصیت دارد که عبارتند از پدر، مادر، رُز (دخترشان)، هِدا (خواهر رُز)، اُتو (همسر هِدا)، عمه تی، ویلیام آردن (آهنگساز)، کاترینه (یک دختر خدمتکار) و یک خدمتکار هتل. «ادوارد براندس» این نمایشنامه را در سال ۱۹۰۲ میلادی نوشت.

خلاصه داستان نمایشنامه بیرون از قانون

زمانی که مادر «رُز» از رابطهٔ دخترش با «آردن»، آهنگساز متأهل آگاه می‌شود و می‌فهمد که تمام شهر درمورد این رابطه صحبت می‌کنند، نمی‌تواند این خبر را با تصویری که از دختر جوان، آرام و بی‌شیله‌پیله‌اش دارد تطبیق دهد. مادر رفته‌رفته احساس می‌کند که دیگر دخترش را نمی‌شناسد و در همین حین، شایعات مانند آتش در سراسر کپنهاگ پخش می‌شود. رُز، دختری کتاب‌خوان و صاحب‌نظر از خانواده‌ای طبقه‌متوسط است که با عشقی دوطرفه به آردن در فضای سنتی و اخلاقی حاکم بر کپنهاگِ آن دوران زندگی می‌کند. این رابطهٔ بی‌پروا از سوی جامعه و خانواده محکوم می‌شود و به‌ویژه برای پدر، بسیار سنگین و غیر قابل قبول است. کشیده‌شدن این ماجرا به درون خانواده، فضایی پرتنش و جذاب را می‌آفریند. از یک سو رُز جوان قرار دارد که در تلاش برای شکستن قیدوبندهای عرف و اخلاق جامعه و خانواده است و از سوی دیگر، سایر اعضای خانواده هستند که برای به سر عقل آوردن او تلاش می‌کنند. رُز نه‌تنها باید با این فضای سنتی مبارزه کند، بلکه تصمیم دشواری برای انتخاب زندگی با آردن، هنرمندی که آینده‌ای مشروط به خواسته‌های او برای شکوفایی خلاقیتش را ترسیم کرده، پیش رو دارد.

چرا باید کتاب بیرون از قانون را بخوانیم؟

نمایشنامهٔ سه‌پرده‌ای «بیرون از قانون» با وجود نگارش در قرن نوزدهم، به‌دلیل پرداختن به کشاکش‌های جهان‌شمول میان عشق، سنت و رهایی فردی، همچنان تازه و الهام‌بخش است. این اثر با روایت درامی خانوادگی پیرامون رابطهٔ یک دختر جوان با مردی متأهل، به تقابل هنجارهای اخلاقی جامعه با آزادی‌های فردی می‌پردازد و تصویری زنده از تلاش شخصیت‌ها برای شکستن قیدوبندها و انتخاب مسیر زندگی خود ارائه می‌دهد. خواندن این نمایشنامه نه‌تنها شما را با یکی از چهره‌های مهم ادبیات نمایشی دانمارک و فضای روشنفکری آن دوران آشنا می‌کند، بلکه می‌تواند بینش‌هایی ارزشمند دربارهٔ روابط انسانی، چالش‌های اخلاقی و جدال سنت و مدرنیته به شما بدهد که در جامعهٔ امروز نیز بسیار ملموس و قابل درک است.

کتاب بیرون از قانون را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب را به دوستداران ادبیات نمایشی قرن ۱۹ دانمارک و قالب نمایشنامهٔ سه‌پرده‌ای در باب یک عشق ممنوعه پیشنهاد می‌کنیم.

درباره ادوارد براندس

«ادوارد براندس» (Edvard Brandes) زادۀ ۱۸۴۷ در دانمارک، درگذشتهٔ ۱۹۳۱، منتقد، شخصیت فرهنگی و یکی از نويسندگان و نمايشنامه‌نويسانِ برجسته و درعين‌حال از سياست‌ورزانِ سدۀ نوزدهم و بيستم میلادی است. او همراه با برادر بزرگ‌ترش، «گئورگ براندِس» در شناساندن ادبيات اروپا و نويسندگان بنام آن به‌ويژه اسکانديناوی نقش برجسته‌ای را ايفا کرد. براندِس مدرک کارشناسی زبان و به زبان عربی تسلط داشت. او در رسالۀ دکترايش به شکل‌گير مفهومْ در متون کهن مذهب هندو پرداخت و نمايشنامه‌ای تاريخی نيز دربارۀ دنيای عرب و اسلام نوشت. نگاه او بازتابی است از کشاکش‌های اجتماعی و فرهنگی دوران او. بيان شخصيت ادبی او را به بهترين شکل از زبان «هنريک ايبسن» می‌توان شنيد که در نامه‌ای نوشت همۀ کارهای نمايشی «ادوارد براندس» علاقۀ ژرفش را سخت برانگيخته است. «ادوارد براندس» یکی از بنیان‌گذاران حزب چپ رادیکال و دکترای فلسفه در رشتهٔ شرق‌شناسی بود. نمایشنامه‌های متعددی نوشت و در سال ۱۸۷۲ به‌همراه برادرش و دیگران در تأسیس انجمن ادبی (Litteraturselskabet) نقش داشت. «نادر تجدد»، مترجم نمایشنامهٔ «بیرون از قانون» نوشتهٔ این نویسندهٔ دانمارکی معتقد است که مطالعهٔ نمایشنامه‌های ادوارد براندِس می‌تواند برای خوانندهٔ ایرانی بسیار جالب و حتی راه‌گشا باشد. او گفته ادوارد براندِس تا اواسط دههٔ ۱۸۷۰ عمدتاً به‌عنوان منتقد ادبی و روزنامه‌نگار فعالیت می‌کرد. با الهام از پیشرفت جریان چپ در پاریس در سال ۱۸۷۶ وارد فضای سیاسی کپنهاگ شد. در سال ۱۸۸۱ سردبیری روزنامهٔ حزبی لیبرال به نام «چپ» را به‌همراه «ویگو هوروپ» پذیرفت، اما تقابل دیدگاه‌های آن‌ها با رویکرد رمانتیک حاکم بر حزب، به برکناریشان از این نشریه انجامید. در سال ۱۸۸۴ به‌همراه هوروپ و گروهی از روزنامه‌نگاران و نویسندگان، نشریهٔ «پلیتیکن» را تأسیس کردند که نقش «چپ رادیکال» را ایفا می‌کرد. این نشریه تأثیری مهم در حیات سیاسی جامعه داشت و در سال ۱۹۰۵ در پایه‌گذاری «حزب رادیکال چپ» نقش‌آفرین شد. این حزب در سال ۱۹۰۹ در ائتلاف با سوسیال‌دموکرات‌ها به قدرت رسید و ادوارد براندِس نیز وزیر دارایی شد؛ جایگاهی که او در طول جنگ جهانی اول نیز حفظ کرد. براندِس چندین دهه کرسی نمایندگی در مجلس ملی دانمارک را داشت؛ بااین‌حال اوایل دههٔ ۱۸۹۰، دورهٔ سرخوردگی سیاسی برای او بود؛ افزایش نیروهای ارتجاعی و عدم پیشرفت رادیکالیسم موردنظرش او را از سیاست دور کرد. در سال ۱۸۹۴ کپنهاگ را ترک کرد و به‌همراه خانواده، به دلایل خانوادگی در کریستیانای نروژ ساکن شد. از سال ۱۸۹۰ تا ۱۹۲۰ یک شخصیت مرکزی در فرهنگ و سیاست دانمارک محسوب می‌شد. در نیمهٔ اول این دوره در کنار برادرش و در نیمهٔ دوم با ویگو هوروپ نقش‌آفرینی کرد. افکار این دو چهرهٔ بزرگ دوران خود را در عرصه‌های ادبیات و سیاست، به جنبشی بزرگ‌تر برای تبدیل ایده‌ها به سیاست عملی، هم در رادیکالیسم ادبی و هم سیاسی پیوند داد. نقش او تعیین‌کننده بود؛ زیرا او بود که تفسیرهای ایدئولوژیک را حفظ و ارائه می‌کرد. برخلاف برادرش که بعدها برخی دیدگاه‌های اساسی خود را کنار گذاشت، آن‌ها را تحت‌عنوان «رئالیسم» حفظ کرد و با قدرت روزنامه‌نگاری، جنبش‌ها را سازمان داد و نیروها را کنار هم نگاه داشت. پس از مرگ زودهنگام هوروپ در سال ۱۹۰۲ او حق تفسیر چپ قدیم را به ارث برد.

ادوارد براندِس یک زبان‌شناس متخصص بود و چندین رسالهٔ زبان‌شناسی از جمله پایان‌نامهٔ دکترایش درمورد شکل‌گیری مفهوم در متون کهن مذهب هندو را از خود به جای گذاشت. او به زبان عربی مسلط بود، قرآن را به زبان اصلی کاوش کرده و آشنایی عمیقی با تاریخ عرب داشت. علاقه‌اش به نمایشنامه و نمایشنامه‌نویسی بی‌اندازه بود و او منتقدی چیره‌دست در تحلیل شخصیت‌های نمایشنامه‌های مطرح ادبیات اروپا به شمار می‌رفت و از نمایشنامه‌نویسان سرشناس زمان خود بود. براندِس مدافع تئاتر رئالیستی بود که هم در نقد ادبی و هم در نمایشنامه‌نویسی‌اش رنگی سیاسی به خود می‌گرفت و شکل جدیدی از نقد تئاتر ادبی به‌ویژه برای تئاتر سلطنتی وابسته به سنت ارائه داد. او در مرکز ادبی کپنهاگ قرار داشت و ارتباطات گسترده‌ای با روشنفکران منتقد در سوئد و نروژ برقرار کرده بود. در نقدهای ادبی خود چیره‌دست بود و نمایشنامه‌نویسان زمانش، بررسی‌های ادبی او از نمایشنامه‌هایشان را بسیار ارزشمند می‌دانستند. در نامه‌نگاری‌هایش از جمله با هنریک ایبسن، ایبسن در نامه‌ای به او، «وارسی ادوارد» از نمایشنامهٔ «استاد بنا سولنسن» را ارج نهاده و دربارهٔ نمایشنامه‌های ادوارد از جمله «بر پایهٔ قانون» چنین نظر می‌دهد. از سال ۱۸۸۱ به نمایشنامه‌نویسی روی آورد. نخستین نمایشنامهٔ او با عنوان «دوادرمانی» به نقد خرافه‌پرستی در هر شکل آن می‌پرداخت. در سال ۱۸۸۲ «یک دیدار» را نوشت که به ارزیابی متفاوت زنان و مردان نسبت به لغزش‌های اخلاقی در روابط می‌پرداخت. «یک جدایی» (۱۸۸۵) به رابطهٔ پیچیدهٔ پدری با دخترش می‌پردازد که سال‌ها جدا از او زندگی کرده و اکنون عاشق مردی مذهبی شده است. «عشق» (۱۸۸۷) عشقی را در دل فقر به تصویر می‌کشد. در سال ۱۸۸۸، «قدرت برتر» را نوشت که رؤیای یک دختر خواربارفروش طبقهٔ پایین برای زندگی با یک هنرمند فریبکار را روایت می‌کند. در سال ۱۸۹۱ در کتاب «بر پایهٔ قانون» به دو ازدواج ناخوشایند می‌پردازد که در آن زوجین برای رسیدن به عشق واقعی خود، مجبور به تظاهر و ادامهٔ زندگی مشترک در پشت نقابی از شایستگی هستند. در سال ۱۹۰۴ «مشت در برابر مشت» و «ورا» را منتشر کرد. در «ورا» نگاه «اکسل» به زن‌عمویش، «ورا» که زنی باهوش و زیبا است، پس از شنیدن هشداری از خدمتکار دگرگون می‌شود. در سال ۱۹۰۵ دو نمایشنامهٔ تاریخی نوشت؛ «اسگرد» که در ایسلند و حدود سال ۱۰۰۰ میلادی اتفاق می‌افتد و درامی خانوادگی بین رئیس قبیله و همسرش را روایت می‌کند و «محمد» که ما را به زمان پیامبر اسلام و شخصیت‌های واقعی آن دوره می‌برد. در این نمایشنامه، اسلام به‌عنوان یک دین نوپا تحت فشار است و شخصیت محمد مسئول گردآوری و تقویت مسلمانان است. ادوارد براندِس در نامه‌ای به برادرش در دفاع از پردازش شخصیت محمد و هدف نمایشنامهٔ «محمد»، به تحقیقات عمیق خود در قرآن و تاریخ عربی اشاره می‌کند. نمایشنامهٔ «بیرون از قانون» به قلم او، داستان دختری جوان و آرام است که دل به موسیقی‌دانی متأهل می‌سپارد و برای پیوستن به دلدارش، فضای اخلاقی حاکم بر کپنهاگ و خانوادهٔ خود را می‌شکند. ادوارد براندِس علاوه‌بر سایر کارهای ادبی‌اش ۱۹ نمایشنامه نوشت و منتشر کرد که بسیاری از آن‌ها در زمان حیاتش و سال‌ها پس از آن به نمایش درآمدند.

درباره نادر تجدد

«نادر تجدد» متولد سال ۱۳۳۲ در شهرری، از سال ۱۳۶۷ در دانمارک اقامت گزیده است. او دارای مدرک کارشناسی مهندسی مکانیک از دانشگاه صنعتی شریف، فوق‌لیسانس همین رشته از دانشگاه فنی دانمارک و لیسانس تاریخ اندیشه و فلسفه از دانشگاه آرهوس در دانمارک است. تجربهٔ کاری او در صنعت، از ایران آغاز شده و با دهه‌ها فعالیت در کارخانه‌های دانمارکی ادامه یافته است. علاقهٔ او به دنیای فلسفه و ادبیات همواره چاشنی سال‌ها تحصیل و کار او در رشته‌های فنی بوده است. زبان دانمارکی را از طریق تحصیل در مدارس زبان و زندگی در محیط آن فرا گرفت و با ترجمهٔ آثار مختلف، دانش خود را تقویت کرد. این دانش راه را برای ترجمهٔ آثار کلاسیک ادبیات دانمارک به‌ویژه نمایشنامه‌های «ادوارد براندِس» (Edvard Brandes) که جایشان در بازار کتاب ایران خالی بود، هموار ساخت. از دیگر ترجمه‌های او می‌توان به «نامه‌های هنریک ایبسن به ب. بیورنسن و گ. براندس» اشاره کرد.

بخشی از کتاب بیرون از قانون

«پردهٔ دوم

(یک اتاق هتل. در پس‌زمینه' درِ رو به راهرو، و در سمتِ چپ درِ اتاقِ پهلویی.)

(آردن پشتِ میز نشسته و در حالِ کار کردن است. یک خدمتکار در می‌زند و از درِ راهرو به داخل پیدا می‌شود.)

خدمتکار: آقایی بیرون هستن می‌خوان با آقای آردن صحبت کنن.

آردن: (در حال نوشتن بدون اینکه سر را بچرخاند.) بگو، که هیچ‌کسی رو نمی‌پذیرم ــ من کار دارم.

خدمتکار: بله چَشم! (بیرون می‌رود، بلافاصله دوباره در می‌زند و به داخل می‌آید.)

آردن: الان دیگه چی؟

خدمتکار: ببخشین، اما اون آقا از من خواهش کردن که کارتشون رو بیارم.

آردن: (آن را دریافت می‌کند و نام او را می‌خواند.) بگذارین بیاد تو!

(خدمتکار در را برایِ اُتو می‌گشاید و می‌رود.)

اُتو: (وارد می‌شود، به‌زور سلام می‌کند.)

آردن: (که برخاسته، آرام به او با لبخندی ملایم نگاه می‌کند.) عصربه‌خیر.

اُتو: می‌خوام با شما صحبت کنم.

آردن: بفرمایید بنشینید روی یه صندلی!

اُتو: (سرزنش‌آمیز به او نگاه می‌کند و با درنگی می‌نشیند، طوری که خیره به آردن چشم می‌دوزد.) برایِ این پیشِ شما اینجا اومدم که به شما هشدار داده باشم.

آردن: (با کش دادن به کلمات.) هشدار به من!

اُتو: (تهدیدآمیز.) و می‌خوام جدی به شما توصیه کنم که هشدارم رو ساده نگیرین.

آردن: (آرام.) و من می‌خوام به شما جدی توصیه کنم لحنی رو به کار نبرید که به‌روشنی بی‌ادبانه است وگرنه صحبت با همون سرعتی که آغاز شده تموم می‌شه.

اُتو: (پرحرارت.) در این فکرم که ـ

آردن: من نمی‌دونم شما تو چه فکرید ــ اما می‌دونم که اگر مؤدب نباشید از خدمتکار هتل می‌خوام شما رو از در بیرون بیندازد.

اُتو: فکر می‌کنین که به نظر می‌آد من بگذارم از در بیرون انداخته شم.

آردن: بله!

اُتو: (برمی‌خیزد و به‌سوی او می‌رود.) نه پیش‌از اینکه ـ

آردن: (پشت میز کار نشسته، ازآنجا تپانچه‌ای را برمی‌دارد.) دیگه حرف نزنید! چون اگه یه قدمِ خشونت‌آمیز دیگه علیه من بردارید، اون‌وقت، خیلی ساده به‌عنوان دفاع مشروع در برابرِ حمله در اتاق نشیمن خودم، به شما شلیک می‌کنم.

اُتو: با تپانچه علیه یه آدمِ بی‌سلاح! چه قهرمانِ شجاعی!

آردن: : به شما پیشنهاد می‌کنم که پس‌از این مقدمهٔ شاید ضروری' آرام بنشینید و به من بگید که چی تو دلتونه ــ یا هم ــ (دست به‌سوی دستگاه زنگ دراز می‌کند.)

اُتو: نیازی نیست که زنگ بزنین.

آردن: من از شما نمی‌پرسم که چی نیازه ــ اما ازتون می‌پرسم: آیا می‌خواید با من صحبت کنید یا نه؟

اُتو: (پس‌از کمی دل‌دل کردن می‌نشیند.) می‌خوام با شما صحبت کنم – و شما می‌دونین در چه مورده.

آردن: نه!»