کتاب نظریه اقتصادی طبقه مرفه

کتاب نظریه اقتصادی طبقه مرفه با نام انگلیسی The Economic Theory of the Leisure Class نوشته نیکلای ایوانوویچ بوخارین و ترجمه آریا سلگی که توسط نشر روزآمد منتشر شده، اثری در حوزه‌ی اقتصاد مارکسیستی است که به نقد و بررسی نظریه‌های اقتصادی بورژوازی، به‌ویژه مکتب اتریش، پرداخته است. بوخارین در این کتاب با رویکردی تحلیلی، مفاهیم بنیادین اقتصاد سیاسی را از منظر مارکسیسم و در تقابل با دیدگاه‌های بورژوایی بررسی می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب نظریه اقتصادی طبقه مرفه

کتاب نظریه‌ی اقتصادی طبقه‌ی مرفه در سال‌های آغازین قرن بیستم و در بستر تحولات فکری و سیاسی اروپا نوشته شده است. بوخارین، یکی از چهره‌های برجسته‌ی مارکسیسم، در این اثر به نقد سیستماتیک اقتصاد سیاسی بورژوازی جدید می‌پردازد و به‌ویژه مکتب اتریش و نظریه‌ی مطلوبیت نهایی را هدف قرار می‌دهد. او با بهره‌گیری از تجربیات شخصی خود در دانشگاه‌های اروپا و مطالعات گسترده بر آثار اقتصاددانان اتریشی، آلمانی و آنگلو-آمریکن، تلاش می‌کند تا ریشه‌های فکری و اجتماعی این مکاتب را آشکار کند. 

کتاب، علاوه‌بر نقد روش‌شناسی و جامعه‌شناسی اقتصاد بورژوایی، به بررسی تحولات تاریخی سرمایه‌داری و شکل‌گیری طبقه‌ی رانتیر (مرفه) می‌پردازد. بوخارین در مقدمه‌های مختلف کتاب، به شرایط نگارش و انتشار اثر اشاره می‌کند و اهمیت نقد نظریه‌های بورژوایی را برای درک تحولات اقتصادی و اجتماعی معاصر برجسته می‌سازد. این کتاب در دوره‌ای نوشته شده که منازعات طبقاتی و جنگ‌های داخلی اروپا در جریان بوده و بوخارین بر ضرورت ادامه‌ی کار نظری حتی در شرایط بحرانی تأکید دارد. نظریه‌ی اقتصادی طبقه‌ی مرفه اثری است که هم به مبانی نظری اقتصاد سیاسی می‌پردازد و هم زمینه‌های اجتماعی و روان‌شناختی شکل‌گیری ایدئولوژی‌های اقتصادی را بررسی می‌کند.

خلاصه کتاب نظریه اقتصادی طبقه مرفه

پیام اصلی کتاب نظریه‌ی اقتصادی طبقه‌ی مرفه بر نقد بنیادین نظریه‌های اقتصادی بورژوازی، به‌ویژه مکتب اتریش و نظریه‌ی مطلوبیت نهایی، استوار است. بوخارین باتکیه‌بر مبانی مارکسیسم، نشان می‌دهد که نظریه‌های بورژوایی، به‌ویژه در دوره‌ی افول سرمایه‌داری، دیگر قادر به تبیین واقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی نیستند. او با تحلیل روان‌شناسی و جامعه‌شناسی طبقه‌ی رانتیر (مرفه)، این طبقه را محصول افول بورژوازی و جدایی از فرایند تولید معرفی می‌کند؛ طبقه‌ای که نقش فعالی در تولید ندارد و بیشتر مصرف‌کننده و بهره‌برنده‌ی درآمدهای مالی است. 

بوخارین تفاوت‌های بنیادین میان مارکسیسم و مکتب اتریش را در سه محور اصلی بررسی می‌کند؛ عینی‌گرایی در مقابل ذهنی‌گرایی، دیدگاه تاریخی در مقابل دیدگاه غیرتاریخی و تمرکز بر تولید در مقابل تمرکز بر مصرف. او استدلال می‌کند که نظریه‌های بورژوایی با فردگرایی افراطی و بی‌توجهی به ساختارهای اجتماعی، به بن‌بست منطقی می‌رسند و نمی‌توانند پویایی‌های واقعی جامعه‌ی سرمایه‌داری را توضیح دهند. در مقابل، مارکسیسم با تأکید بر تحلیل عینی و تاریخی، قادر است روندهای کلان اقتصادی و اجتماعی را تبیین کند و تضادهای طبقاتی را به‌عنوان موتور محرک تحولات اجتماعی معرفی نماید.

چرا باید کتاب نظریه اقتصادی طبقه مرفه را خواند؟

کتاب نظریه‌ی اقتصادی طبقه‌ی مرفه فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با یکی از نقدهای کلاسیک و جدی مارکسیستی بر اقتصاد بورژوایی و مکتب اتریش آشنا شود. بوخارین با رویکردی تحلیلی و تاریخی، ریشه‌های فکری و اجتماعی نظریه‌های اقتصادی مدرن را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد چگونه ایدئولوژی‌های اقتصادی با تحولات طبقاتی و اجتماعی پیوند خورده‌اند. مطالعه‌ی این اثر برای کسانی که به مباحث اقتصاد سیاسی، تاریخ اندیشه‌ی اقتصادی و نقد مارکسیستی علاقه دارند، می‌تواند دیدگاه‌های تازه‌ای درباره‌ی ریشه‌ها و پیامدهای نظریه‌های اقتصادی معاصر ارائه دهد.

خواندن کتاب نظریه اقتصادی طبقه مرفه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران اقتصاد سیاسی، علاقه‌مندان به اندیشه‌ی مارکسیستی و کسانی که دغدغه‌ی فهم ریشه‌های نظری و اجتماعی اقتصاد مدرن را دارند، مناسب است؛ همچنین مطالعه‌ی این اثر به افرادی که به نقد مکتب اتریش و نظریه‌های مطلوبیت نهایی علاقه‌مند هستند، توصیه می‌شود.

بخشی از کتاب نظریه اقتصادی طبقه مرفه

«شکی نیست که اگر این کار را با این حقیقت شروع کنیم که تنها یک نظریه طبقاتی متعلق به پرولتاریا است که می‌تواند از نظر ابژکتیو (عینی) درست دربیاید که صرف آشکار شدن وجههٔ بورژوایی یک نظریه خاص برای موجه شدن ابطال آن نظریه به معنای دقیق کلمه کافی است. درحقیقت این رویکردی درستی است برای اینکه مارکسیسم که دقیقاً فقط به این دلیل ادعای معتبر بودن می‌کند که تجلی و بازنمایی نظری پیشرفته‌ترین طبقهٔ جامعه است. طبقه‌ای که «نیاز» و میل آن به دانش به‌شدت مشتاقانه‌تر از طلب دانشی است که مدل فکری محافظه‌کار و به همین جهت بسته‌تر طبقه‌های حاکم در جوامع سرمایه‌داری دارد. با این وجود بدیهی است که درستی این فرضیه باید حتماً از طریق مناظره و نزاع میان خود ایدئولوژی‌ها، و نیز به‌صورت خاص، با ارائهٔ نقدی منطقی بر جامعه‌شناختی از یک نظریه خاص ما را از مسئولیت اعلام جنگ علیه آن حتی در حوزهٔ نقد منطقی صرف، بی‌نیاز نمی‌کند. همین مسئله دربارهٔ نقد روش نیز صادق است. قطعاً اثبات اینکه مقدمات مبانی روش شناختی یک سیستم نادرست است، به معنی از بین بردن کل ساختار نظریی است که بر پایهٔ آن مبانی بنا شده است.»